Τραμπ δασμοί: Mόνο το Κογκρέσο έχει τη δυνατότητα να παίρνει αποφάσεις για τη λήψη τέτοιων μέτρων, επιχειρηματολογεί το δικαστήριο που ειδικεύεται σε ζητήματα διεθνούς εμπορίου
Μια ιστορικής σημασίας απόφαση του Δικαστηρίου Διεθνούς Εμπορίου στις ΗΠΑ ανέτρεψε το νομικό θεμέλιο των εκτεταμένων τελωνειακών δασμών που είχε επιβάλει η κυβέρνηση Τραμπ, ανοίγοντας νέο κύκλο αβεβαιότητας για τη μελλοντική κατεύθυνση της αμερικανικής εμπορικής πολιτικής. Η δικαστική κρίση έρχεται να περιορίσει τη χρήση του νόμου περί έκτακτης οικονομικής ανάγκης, τον οποίο επικαλέστηκε ο πρώην πρόεδρος για να παρακάμψει το Κογκρέσο και να επιβάλει καθολικούς δασμούς σε εισαγόμενα προϊόντα. Η εξέλιξη έρχεται σε μια κρίσιμη πολιτική και οικονομική συγκυρία, με το Λευκό Οίκο να αναζητά ερείσματα σε ένα ρευστό διεθνές περιβάλλον. Παρά την άμεση άσκηση έφεσης από την κυβέρνηση, η απόφαση λειτουργεί ως ισχυρό νομικό και πολιτικό «φρένο» στα σχέδια μονομερούς εμπορικής αναδιάρθρωσης που είχε ξεκινήσει η διοίκηση Τραμπ.
Το δικαστήριο έκρινε ότι η επιβολή δασμών δεν μπορεί να θεμελιώνεται αυθαίρετα σε συνθήκες που δεν συνιστούν αποδεδειγμένη οικονομική έκτακτη ανάγκη. Όπως αναφέρεται στο σκεπτικό, η επίκληση απειλών όπως η μετανάστευση ή η διακίνηση ναρκωτικών δεν συνδέεται άμεσα με την ανάγκη εμπορικής προστασίας και κατά συνέπεια δεν μπορεί να ενεργοποιεί το συγκεκριμένο νομικό πλαίσιο (IEEPA). Η προσπάθεια του Τραμπ να επιβάλει εθνικά μέτρα παγκόσμιας εμβέλειας κρίθηκε αντισυνταγματική και δυσανάλογη. Η απόφαση περιορίζει το πεδίο ελιγμών του εκάστοτε προέδρου στον τομέα των δασμολογικών παρεμβάσεων και αναδεικνύει τη θεσμική κυριαρχία του Κογκρέσου σε θέματα εμπορικής πολιτικής.
Το νέο τοπίο προκαλεί σοβαρά ερωτήματα σχετικά με τη διαπραγματευτική στρατηγική των ΗΠΑ απέναντι στους εμπορικούς εταίρους τους. Οι μέχρι στιγμής συμφωνίες με Κίνα και Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκονται πλέον υπό σκιά, ενώ τρίτες χώρες πιθανότατα θα αναστείλουν κάθε περαιτέρω παραχώρηση εν αναμονή της τελικής δικαστικής κρίσης. Αναλυτές επισημαίνουν ότι η απόφαση στέλνει ξεκάθαρο μήνυμα: το διεθνές εμπόριο δεν ρυθμίζεται με διατάγματα, αλλά με θεσμική νομιμότητα και πολιτική συναίνεση. Η Γουέντι Κάτλερ, πρώην διαπραγματεύτρια των ΗΠΑ, δήλωσε πως η δικαστική εμπλοκή «αποσταθεροποιεί το βασικό εργαλείο πίεσης της αμερικανικής πλευράς» και καθιστά τις εμπορικές συνομιλίες δυσκολότερες, αν όχι αδύνατες.
Παρά την προσωρινή αναστολή των νέων δασμών, η αβεβαιότητα παραμένει. Επιχειρήσεις και καταναλωτές αντιμετωπίζουν ήδη τις συνέπειες μιας επιθετικής εμπορικής πολιτικής που δημιούργησε μεταβλητότητα στις τιμές, αναστάτωση στις εφοδιαστικές αλυσίδες και αυξημένο λειτουργικό κόστος. Οικονομολόγοι εκτιμούν ότι το σοκ των δασμών έχει εν μέρει μετακυλιστεί στους πολίτες, με αρνητικό αντίκτυπο στην αγοραστική δύναμη. Η νέα απόφαση, αν και περιορισμένη σε συγκεκριμένο νομικό πεδίο, επαναφέρει το αίτημα για μεγαλύτερη διαφάνεια και προβλεψιμότητα στην αμερικανική εμπορική πολιτική. Το Δικαστήριο επισήμανε ότι άλλοι δασμοί – όπως αυτοί σε χάλυβα, αλουμίνιο και αυτοκινητοβιομηχανία – παραμένουν σε ισχύ επειδή θεμελιώνονται σε διαφορετικό νομικό πλαίσιο. Ωστόσο, το μήνυμα είναι σαφές: η κατάχρηση έκτακτων εξουσιών δεν θα γίνει ανεκτή από το δικαστικό σώμα. Σε πολιτικό επίπεδο, η απόφαση φέρνει τον Τραμπ προ των ευθυνών του, καθώς βασικά εργαλεία της οικονομικής του ατζέντας τίθενται υπό δικαστικό έλεγχο. Παράλληλα, το Κογκρέσο καλείται να επανεξετάσει το ρόλο του και να ανακτήσει αρμοδιότητες που επί σειρά ετών είχε παραχωρήσει άτυπα στο προεδρικό γραφείο.
