Θυμός και πολιτική ένταση με φόντο ορυχείο δισεκατομμυρίων
Έντονη πολιτική και κοινωνική αναταραχή προκάλεσε στη Δανία και τη Γροιλανδία η προβολή ενός ντοκιμαντέρ για την πολύχρονη εκμετάλλευση ενός ορυχείου κρυολίτη στη νότια Γροιλανδία από τη σκανδιναβική χώρα. Η ταινία, με τίτλο «Grønlands hvide guld» (Ο λευκός χρυσός της Γροιλανδίας), υποστηρίζει ότι η Δανία αποκόμισε τεράστια οικονομικά οφέλη – τουλάχιστον 53 δισεκατομμύρια ευρώ – χωρίς ποτέ να επιστρέψει κάτι στην τοπική κοινωνία. Το ντοκιμαντέρ, διάρκειας 55 λεπτών, προβλήθηκε τον Φεβρουάριο από τη δημόσια τηλεόραση DR και, όπως ανέφερε ο παραγωγός του, Μάικλ Μπέβορτ, «ήταν για δύο εβδομάδες πιο μεγάλο κι από τον Τραμπ», αναφερόμενος στις δηλώσεις Τραμπ για πιθανή προσάρτηση της Γροιλανδίας στις ΗΠΑ.
Το κρυολιθικό ορυχείο στην Ίβιτουουτ, το οποίο λειτουργούσε από το 1854 έως το 1987, θεωρείται κομβικό για τη στρατιωτική και βιομηχανική ανάπτυξη της Δανίας. Ο κρυόλιθος χρησιμοποιείται στη βιομηχανία λειαντικών και σε προωθητικά υλικά όπλων και πυραύλων. Το ντοκιμαντέρ αναδεικνύει τη μονόπλευρη ωφέλεια του δανέζικου κράτους, την πλήρη απουσία απόδοσης πόρων στη Γροιλανδία και τον αποικιοκρατικό χαρακτήρα της σχέσης των δύο περιοχών. Η προβολή του προκάλεσε πολιτική θύελλα, ιδιαίτερα στην πρωτεύουσα Νούκ, όπου η οργή των Γροιλανδών συνοδεύτηκε από αίσθημα επιβεβαίωσης των μαρτυριών παλαιότερων γενεών.
Η ταινία προβλήθηκε λίγο πριν από κρίσιμες τοπικές εκλογές στη Γροιλανδία, με δημοσκόπηση της εφημερίδας Sermitsiaq να δείχνει ότι ένας στους τρεις ψηφοφόρους επηρεάστηκε από το περιεχόμενό της. Ο τότε πρωθυπουργός της Γροιλανδίας, Μούτε Μπ. Έγκεντε, δήλωσε δημόσια ότι η Δανία κέρδισε τουλάχιστον 400 δισ. κορώνες (περίπου 53 δισ. ευρώ) από την εκμετάλλευση του ορυχείου. Παρά την αρχική υπεράσπιση του ντοκιμαντέρ από τη δημόσια τηλεόραση DR, η κατάσταση άλλαξε ριζικά έπειτα από αποκαλύψεις για ανακριβές γράφημα που εμφανιζόταν σε παλαιότερη εκδοχή της ταινίας και τελικά αφαιρέθηκε. Η DR ανακοίνωσε την απόσυρση και αποδημοσίευση της ταινίας, ενώ ο επικεφαλής ενημέρωσης, Τόμας Φάλπε, υπέβαλε την παραίτησή του.
Η υπόθεση επαναφέρει στο προσκήνιο τις ιστορικές εντάσεις μεταξύ της Δανίας και της Γροιλανδίας – περιοχής που, αν και αυτόνομη, παραμένει υπό την εξωτερική πολιτική και αμυντική κυριαρχία της Κοπεγχάγης. Οι Γροιλανδοί νιώθουν ότι η εθνική τους ταυτότητα και τα δικαιώματά τους υποβαθμίστηκαν για δεκαετίες και απαιτούν πλέον ουσιαστική αποκατάσταση. Αναλυτές εκτιμούν ότι η υπόθεση μπορεί να αλλάξει τη δυναμική της σχέσης των δύο πλευρών και να επιταχύνει τις συζητήσεις για μεγαλύτερη αυτονομία – ή ακόμα και ανεξαρτησία – της Γροιλανδίας.
