KGB Πούτιν: Τα σκοτεινά σημεία της πιο σκληρής υπηρεσίας ασφαλείας

Έχει γραφτεί αρκετές φορές. Όταν ο Βλαντιμίρ Πούτιν ήταν ήταν ακόμα έφηβος, απευθύνθηκε στην KGB γιατί επιθυμούσε να στρατολογηθεί στην υπηρεσία. H KGB τον απέρριψε γιατί ήταν πολύ νέος. Λίγα χρόνια μετά όμως, ο νεαρός τότε Πούτιν πέτυχε τον στόχο του. Οι περισσότεροι γνωρίζουν τον ρόλο που παίζουν οι υπηρεσίες ασφαλείας στις δικτατορίες. Ειδικά η KGB, όμως, ήταν από τους πιο στυγνούς και σκοτεινούς οργανισμούς του είδους, ενώ οι Ρώσοι φημίζονταν για τις ικανότητές τους στην ψυχολογική πίεση και μεταχείριση των θυμάτων τους.

Μία διάσημη αλλά και χαρακτηριστική τακτική τους έχουν περιγράψει δημοσιογράφοι ή ξένοι που έχουν επισκεφθεί τη Ρωσία σε ευαίσθητες θέσεις ή αποστολές. Περιγράφουν περιστατικά σύμφωνα με τα οποία γυρνούσαν στα δωμάτιά τους το βράδυ και έβρισκαν κάτι αλλαγμένο στον χώρο, αλλά τόσο απειροελάχιστο, που δεν μπορούσαν να είναι σίγουροι αν κάποιος έχει μπει στον χώρο τους. Μπορεί να ήταν ένα μπλοκ σημειώσεων τοποθετημένο αλλιώς, ένα χαρτί λίγο γυρισμένο ή κάποια άλλη μικρή, αλλά παρατηρήσιμη αλλαγή. Αυτή η τακτική δημιουργούσε μια αίσθηση γενικευμένης ανασφάλειας και παράνοιας πολύ πιο αποτελεσματικά από μια εμφανή επέμβαση στον χώρο: έβαζε τους στόχους σε διαμάχη με τον εαυτό τους.

Указом Президиума Верховного совета СССР 13 марта 1954 года образован Комитет государственной безопасности при Совете Министров СССР.

Бывших не бывает. С праздником! pic.twitter.com/VcKGfdVt6m

— Иван Корсаров (@P17fLEEmzVrK0SN) March 13, 2022

Το παρατσούκλι του, Stasi

Ο Πούτιν ανήλθε μέσα από αυτή την υπηρεσία και η άποψη του για τον κόσμο γαλουχήθηκε μέσα από αυτήν και της μεθόδους της. Η Catherine Belton, στο βιβλίο της Putin’s People: How the KGB Took Back Russia and Then Took On the West, σκιαγραφεί και την άνοδο του Βλάντιμιρ Πούτιν, αλλά και την εξέλιξη της KGB σε παράγοντα και καταλύτη των πολιτικών εξελίξεων στην Ρωσία. Σε ένα από τα πιο πλέον σοκαριστικά αποσπάσματα του βιβλίου, η συγγραφέας τοποθετεί με περιστασιακά αλλά πολύ ισχυρά στοιχεία τον Πούτιν, όσο αυτός εργαζόταν στον σταθμό της KGB στην Δρέσδη, ως εκπρόσωπο της υπηρεσίας σε συναντήσεις μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών της ανατολικής Γερμανίας, την Stasi, και της γερμανικής τρομοκρατικής οργάνωσης Red Army Faction (RAF).

Σε αυτές τις συναντήσεις η KGB, με τον Πούτιν σε αρχηγικό ρόλο πολλές φορές, παρουσιάζεται να δίνει υλικοτεχνική υποστήριξη για τα χτυπήματα της RAF. Πολλοί στόχοι ήταν επιλογές των Σοβιετικών, με αποκορύφωμα την δολοφονία του διευθυντή της Deutsche Bank, Alfred Herrhausen, ο οποίος δολοφονήθηκε προκειμένου να πληγούν δυτικά οικονομικά συμφέροντα στην ανατολική Γερμανία μετά την επανένωση. Το χτύπημα εναντίον του απαιτούσε στρατιωτικού τύπου εκπαίδευση και τεχνογνωσία.

https://twitter.com/krus_chiki/status/1487499944592396295

Η κατάρρευση της ΕΣΣΔ

Αργότερα, μετά την πτώση του τείχους, ο ρόλος της υπηρεσίας στις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης είναι αξιοσημείωτος και καταλυτικός. Στη δύση της ΕΣΣΔ άνθρωποι της KGB σε θέσεις κλειδιά διοχέτευαν χρήματα στο εξωτερικό, κυρίως σε εταιρίες-βιτρίνες και σε ξένους λογαριασμούς. Οι εταιρίες αυτές κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου είχαν ως αντικείμενο τη δολιοφθορά, την αγορά δυτικής τεχνολογίας, ή την αγορά υλικών που η ΕΣΣΔ δεν μπορούσε να αποκτήσει εύκολα αλλά χρειαζόταν ως πρώτες ύλες. Οι εταιρίες αυτές όμως είχαν και μία άλλη χρήση: χρησίμευαν στον πλουτισμό λίγων ανθρώπων που ήταν κοντά στα κέντρα εξουσίας εντός της ΕΣΣΔ.

Όταν η ΕΣΣΔ κατέρρευσε, οι άνθρωποι της KGB ανέλαβαν την εξόντωση γραφειοκρατών σε οργανικές θέσεις, ανθρώπων που ήξεραν πού ήταν αυτά τα χρήματα, και είτε δεν ήταν φιλικά διακείμενοι προς το σύστημα KGB είτε η ύπαρξή τους δεν βόλευε για κάποιον άλλο λόγο. Έτσι, είχαν σημειωθεί πολλές “αυτοκτονίες” ή εξαφανίσεις υπό ύποπτες συνθήκες, ανθρώπων σε νευραλγικές θέσεις. Στο τέλος της δεκαετίας του ’90, οι άνθρωποι της KGB θα επιτεθούν πολιτικά στον Γιέλτσιν και τους ολιγάρχες, τους οποίους θα αντικαταστήσουν οι ίδιοι.

Sunday reading #putin #zelenskyy #putinspeople #kgb #ukraine #russia #catherinebelton #belton pic.twitter.com/3FzUKQkfl2

— Yohannes Gebrekiros (@ygebrekiros_) March 20, 2022

Η χαμένη αίγλη

Η σύγχρονη Ρωσία κυβερνάται από τον Πούτιν και το σύστημα της KGB. Γύρω του υπάρχει ένα σύστημα πλουτισμού και πρώην πρακτόρων οι οποίοι αντιλαμβάνονται την εξουσία όχι ως όργανο βελτίωσης της ζωής του μέσου Ρώσου, αλλά ως όργανο αποκατάστασης της χαμένης αίγλης της ΕΣΣΔ. Και για τον σκοπό αυτό χρησιμοποιούν τα εργαλεία που ξέρουν από την εποχή που υπηρετούσαν στις μυστικές υπηρεσίες. Έτσι, τις  ψυχροπολεμικές μεθόδους της KGB βλέπουμε σε πλήρη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια ως όργανο άσκησης εξωτερικής πολιτικής. Δολοφονίες αντιφρονούντων ή πρώην φίλων του καθεστώτος που έπεσαν σε δυσμένεια σε ξένα εδάφη, ύποπτες αυτοκτονίες και εξαφανίσεις, διασπορά ψευδών ειδήσεων με σκοπό τη διάρρηξη του κοινωνικού ιστού, κυβερνο-επιθέσεις, και άλλα πολλά.

Reading your book about the KGB and the MfS at the moment! Only on page 30 or so, though. pic.twitter.com/zxoUft8ng8

— E pluribus Anders (@EpluribusAnders) March 16, 2022

Ο πλούτος του κύκλου του δεν έχει μόνο σκοπό να κρατήσει τους αυλικούς τους πιστούς αλλά και εξαρτημένους από αυτόν. Έχει και έναν δεύτερο σκοπό. Είναι και το μέσο της διαφθοράς των δυτικών κοινωνιών. Γι’ αυτό, σε ένα άλλο απόσπασμα του βιβλίου, η Belton περιγράφει τον Πούτιν να λέει για κάποιον ολιγάρχη: «Τον πλούτισα. Γιατί δεν χρησιμοποιεί τον πλούτο του να διαφθείρει (στόχους και συμφέροντα σε δυτικές χώρες).»

Το σύστημα λοιπόν γύρω του εμφανίζεται ανθεκτικό και συμπαγές, και -εν ολίγοις- βλέπει τον κόσμο όπως ο ίδιος. Η ιστορία έχει δείξει ότι πολλοί δικτάτορες πέφτουν από περιπέτειες στο εξωτερικό που τους κόστισαν. Ο χρόνος θα δείξει αν ο Πούτιν θα αντέξει, ή αν ο πόλεμος στην Ουκρανία θα σημάνει το τέλος του – είτε από ανατροπή στο παλάτι, είτε από μία σύμπραξη δυσαρεστημένου λαού και ολιγαρχών.

https://twitter.com/ARTEM_KLYUSHIN/status/1069576886072819714

Τι ήταν η ρωσική KGB – Tα 10 σκοτεινά μυστικά της πιο σκληρής υπηρεσίας ασφαλείας

Η λειτουργία της KGB αποτυπώνεται στο επίσημο έμβλημα της οργάνωσης: τονίζοντας τόσο την ασπίδα όσο και το σπαθί, η KGB ήταν μια οργάνωση με στρατιωτική ιεραρχία που στόχευε στην παροχή εθνικής ασφάλειας, και στην ασφάλεια του ΚΚΣΕ. Ήταν παρόμοια στην λειτουργία της με την CIA των Ηνωμένων Πολιτειών, με πρόσθετα καθήκοντα την αντι-κατασκοπεία και την εθνική ασφάλεια του FBI, ή με τους δίδυμους οργανισμούς MI5 και MI6 στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Στις 21 Δεκεμβρίου 1995, ο Πρόεδρος της Ρωσίας Μπορίς Γιέλτσιν υπέγραψε την πράξη που καταργούσε την KGB, που έκτοτε υποκαταστάθηκε από την FSB, την σημερινή εσωτερική κρατική υπηρεσία ασφαλείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Στην Λευκορωσία, μια πρώην Σοβιετική Δημοκρατία, το επίσημο όνομα της Κρατικής Υπηρεσίας Ασφαλείας παραμένει KGB. Ο όρος χρησιμοποιείται μερικές φορές παραστατικά στο Δυτικό τύπο για να αναφερθεί στην σημερινή FSB μετά την μετονομασία της το 1991 λόγω της αναγνωρισιμότητας και της δημόσιας κατανόησης του όρου. Σημειώνεται ότι οι περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την KGB παραμένουν ακόμη απόρρητες, παρόλο που υπάρχουν δύο πηγές ντοκουμέντων της KGB διαθέσιμες στο ιντερνέτ.

Προέλευση της KGB

Η πρώτη σε παρόμοια αρμοδιότητα από τις προκατόχους της KGB ήταν η Τσέκα, Cheka, που ιδρύθηκε στις 19 Δεκεμβρίου του 1917 και αντικατέστησε την αντίστοιχη υπηρεσία της Ρωσικής αυτοκρατορίας την Οχράνα. H Τσέκα άλλαξε πολλές φορές ονομασία και οργανωτικά στα επόμενα χρόνια, γινόμενη στην συνέχεια το Πολιτικό Διευθυντήριο του Κράτους, γνωστότερη ως Γκε-Πε-Ου το 1923, η Επιτροπή του Λαού για την Κρατική Ασφάλεια, γνωστότερη ως Νι-Κα-Γκε-Μπε το 1941, και Υπουργείο για την Κρατική Ασφάλεια το 1946, μεταξύ άλλων. Τον Μάρτιο του 1953, ο Λαβρέντι Μπέρια ενοποίησε το Ρωσικό Υπουργείο Εσωτερικών Υποθέσεων και την MGB σε ένα σώμα — την MVD. Μέσα σε ένα χρόνο ο Μπέρια εκτελέστηκε και η MVD διασπάστηκε ξανά.

Η νέα MVD που δημιουργήθηκε διατήρησε τις εξουσίες της για αστυνόμευση και εφαρμογή του νόμου, ενώ η δεύτερη νέα υπηρεσία, η KGB, απέκτησε την αρμοδιότητα για εσωτερική και εξωτερική ασφάλεια και τις λειτουργίες συλλογής πληροφοριών, και λογοδοτούσε απευθείας στο Συμβούλιο των Υπουργών. Στις 5 Ιουλίου 1978 η KGB μετονομάστηκε σε “KGB της Σοβιετικής Ένωσης,” με τον επικεφαλής της να κατέχει μία θέση στο υπουργικό συμβούλιο.

Η διαλυση

Η KGB διαλύθηκε όταν ο αρχηγός της, Γενικός Επικεφαλής Vladimir Kryuchkov, χρησιμοποίησε τους πόρους της KGB για να συνδράμει τον Αύγουστο του 1991 στην Σοβιετική Επιχείρηση πραξικοπήματος του 1991 για την ανατροπή του Σοβιετικού Προέδρου Μιχαήλ Γκορμπατσώφ. Στις 23 Αυγούστου 1991 ο Kryuchkov συνελήφθη, και ο Στρατηγός Vadim Bakatin διορίστηκε ως Πρόεδρος της KGB — και εξουσιοδοτήθηκε να διαλύσει αυτή την οργάνωση της Σοβιετικής Ένωσης. Στις 6 Νοεμβρίου, 1991, η KGB έπαψε να υφίσταται επίσημα. Οι υπηρεσίες της μοιράστηκαν σε δύο ξεχωριστούς οργανισμούς.

Την FSB για την Εσωτερική Ασφάλεια και την Υπηρεσία Πληροφοριών Εξωτερικού (SVR) για την συγκέντρωση πληροφοριών από το εξωτερικό. Επιχειρησιακά, η FSB μοιάζει πολύ περισσότερο με την Σοβιετική KGB. Ο Vladimir Kryuchkov πέθανε το 2007 στην Μόσχα από αδιευκρίνιστη ασθένεια. Από την ίδρυσή της, η KGB απέβλεψαν να αποτελέσει “το σπαθί και η ασπίδα” για την επανάσταση των Μπολσεβίκων και το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης (συντ.: ΚΚΣΕ). Η KGB έφτασε σε μια σημαντική σειρά από επιτυχίες στα πρώτα στάδια της ιστορίας της.

As Putin's Stasi ID card has been dug out again, it's worth noting that it did not make him a Stasi officer. A KGB officer in Dresden 1985-1990, he needed access to facilities, e.g. their HQ in Dresden. Like other KGB staff in the GDR, he received a Stasi ID for easy cooperation. pic.twitter.com/AN4lSfaYjs

— Katja Hoyer (@hoyer_kat) March 16, 2022

Η τότε -σχετικά χαλαρή ασφάλεια των ξένων δυνάμεων όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ηνωμένο Βασίλειο επέτρεψαν στην KGB να αδράξει ευκαιρίες χωρίς προηγούμενο για να διεισδύσει στις ξένες μυστικές υπηρεσίες και στις κυβερνήσεις με τους δικούς της ιδεολογικά στρατολογημένους πράκτορες όπως Η πεντάδα του Κέμπριτζ. Κατά κοινή ομολογία, η πιο σημαντική επιτυχία της Σοβιετικής Ένωσης στην ιστορία της κατασκοπίας, η Πεντάδα του Κέμπριτζ, αφορούσε απόκτηση λεπτομερών πληροφοριών για το κτίριο της ατομικής βόμβας (το πρόγραμμα Μανχάτταν), η οποία συνέβη λόγω της πετυχημένης τοποθέτησης πρακτόρων της KGB μέσα στο πρόγραμμα όπως ο Κλάους Φουχς και ο Τέοντορ Χωλ.

Η KGB κυνήγησε επίσης εχθρούς της Σοβιετικής Ένωσης και του Ιωσήφ Στάλιν. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονταν άνθρωποι όπως ο Λέων Τρότσκι, η δολοφονία του οποίου επετεύχθη τελικά, και αντεπαναστατικές ομάδες όπως ο Λευκός Στρατός.

Ο Ψυχρός Πόλεμος

Στην διάρκεια του ψυχρού πολέμου, η KGB έπαιξε έναν κρίσιμο ρόλο στην επιβίωση του μονοκομματικού Σοβιετικού κράτους μέσω της καταπίεσης της πολιτικής διαφωνίας και παρακολουθώντας στενά αξιόλογα δημόσια πρόσωπα όπως ο Σολζενίτσιν και ο Αντρέι Ζαχάρωφ. Είχε επίσης σημαντικές επιτυχίες στο πεδίο της ξένης διπλωματίας, περιλαμβανομένης της συνεχόμενης συγκέντρωσης πληροφοριών για την επιστήμη και της τεχνολογία στην Δύση (πολλές από αυτές τις πληροφορίες χρησιμοποιήθηκαν στον σχεδιασμό του Tupolev Tu-144, οι οποίες είχαν αντιγραφεί από το Άγγλο-Γαλλικό Concorde) από πράκτορες όπως η Μελίτα Νόργουντ και η μυστική διείσδυση στην κυβέρνηση της Δυτικής Γερμανίας του Βίλλυ Μπραντ, σε συνεργασία με την Στάζι της Ανατολικής Γερμανίας.

Modus operandi

Πολλοί ειδικοί συμφωνούν ότι η KGB ήταν παγκοσμίως η πιο αποτελεσματική υπηρεσία πληροφοριών. Όπως οι περισσότερες υπηρεσίες αυτού του είδους, η KGB δρούσε με πράκτορες που είτε είχαν νόμιμη ή παράνομη κατοικία στις χώρες του ενδιαφέροντός της. Αυτοί που επιχειρούσαν νόμιμα δρούσαν μέσα από την Σοβιετική Πρεσβεία δια της διπλωματικής τους ασυλίας, έτσι ώστε, εάν πιαστούν ή αποκαλυφθεί ότι κατασκοπεύουν, οι νόμιμοι κάτοικοι ήταν απαλλαγμένοι από την δίωξή τους.

Στην καλύτερη περίπτωση, η θέση του νόμιμα διαμένοντος πράκτορα θα γινόταν αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Είτε θα ανακαλούνταν πίσω στην πατρίδα ή η χώρα υποδοχής του θα τον/την απέλαυνε. Από την άλλη, οι παράνομα εγκατεστημένοι κατάσκοποι δρούσαν χωρίς ασυλία από την δίωξή τους. Ιδιαίτερα στα πρώτα της χρόνια, η KGB συχνά εκτιμούσε περισσότερο τους παράνομα εγκατεστημένους πράκτορές της από τους νόμιμους, κυρίως επειδή οι παράνομοι δρούσαν μυστικά και με μεγαλύτερη ετοιμότητα να διεισδύσουν στους στόχους τους.

Οι νέοι στη Δύση ένιωθαν πια αποτροπιασμό

Χρησιμοποιώντας την ιδεολογική γοητεία του πρώτου κράτους εργατών-αγροτών, και αργότερα πολεμώντας τον φασισμό και με τον Μεγάλο Πατριωτικό Πόλεμο, οι Σοβιετικοί επιτυχημένα στρατολόγησαν υψηλόβαθμους κατασκόπους, αν και, η υπογραφή το 1939 στο Σύμφωνο Ρίμπεντροπ – Μολότωφ, η ήττα το 1956 της Ουγγρικής εξέγερσης, και η Άνοιξη της Πράγας το 1968 εξάντλησαν σε μεγάλο βαθμό την ιδεολογική στρατολόγηση. Οι νέοι στη Δύση ένιωθαν αποτροπιασμό για τις παραβιάσεις της κυριαρχίας ανεξάρτητων κρατών από τον Κόκκινο Στρατό και από την γερασμένη σοβιετική ηγεσία υπό τον Λεονίντ Μπρέζνιεφ. Ως συνέπεια, η KGB χρησιμοποίησε τον εκβιασμό και την δωροδοκία ως όπλα για την στρατολόγηση Δυτικών πρακτόρων.

Η KGB, όπως και οι Δυτικές ομόλογες υπηρεσίες, ξεχώριζαν το προσωπικό παροχής πληροφοριών σε πράκτορες, που παρείχαν την πληροφορία, και ελεγκτές, που μετέφεραν τις πληροφορίες στο Κρεμλίνο και ήταν υπεύθυνοι για την παρακολούθηση και την πληρωμή των πρακτόρων. Μερικοί από τους πιο σημαντικούς πράκτορες, όπως η Πεντάδα του Κέμπριτζ, είχαν πολλαπλούς ελεγκτές στην διάρκεια της καριέρας τους ως κατασκόπων. Παραδόξως, ο Κιμ Φίλμπυ, που θεωρούσε τον εαυτό του ως αξιωματούχο της KGB, πληροφορήθηκε με αγένεια σχετικά με αυτόν τον διαχωρισμό όταν αυτομόλησε στην Σοβιετική Ένωση και ως σε ξένο πράκτορα, δεν του επιτράπηκε καν να εισέλθει στα κεντρικά γραφεία της KGB.

Η ιστορία της KGB

Το ξεκίνημα της KGB προέρχεται από την ίδρυση της Τσέκα έξι εβδομάδες μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 με σκοπό να υπερασπιστεί το εκκολαπτόμενο κράτος των Μπολσεβίκων από τους πανίσχυρους αστούς εχθρούς του, και κυρίως το κίνημα των Λευκών. Η Τσέκα ξεκίνησε την δράση της με σκοπό να καταπνίξει βίαια την διαφωνία ανακρίνοντας και βασανίζοντας ύποπτους αντεπαναστάτες και της είχε δοθεί από τον Λένιν ένας κεντρικός ρόλος για την επιβίωση του νέου καθεστώτος.

Με την έγκριση του Λένιν, μια νέα υπηρεσία πληροφοριών για το εξωτερικό της Τσέκα, με τα αρχικά INO (Innostranyi Otdel), ιδρύθηκε στις 20 Δεκεμβρίου του 1920. Ήταν ο προάγγελος για την δημιουργία της πρώτης Γενικής Διεύθυνσης της KGB. Η ίδια η Τσέκα μετονομάστηκε σε Πολιτικό Διευθυντήριο του Κράτους (OGPU), ένα όνομα που θα διατηρούσε για ένα μεγάλο διάστημα της πρώιμης κυριαρχίας του Στάλιν (1920-30).

Η OGPU συνέχισε να επεκτείνει τις επιχειρήσεις της μέσα στην χώρα και στο εξωτερικό. Αν και, η κλιμακούμενη παράνοια του Στάλιν, η οποία προμήνυε την περίοδο των διώξεων που θα επακολουθούσε, επηρέασε καθοριστικά την απόδοση και την κατεύθυνση της υπηρεσίας πληροφοριών. Υπό τον Στάλιν, η αναζήτηση φανταστικών κατασκόπων που ήταν ενάντια στο κράτος όπως οι Τροτσκιστές έγινε το κεντρικό μέλημα της υπηρεσίας. Καθώς ο Στάλιν δρούσε ο ίδιος ως αναλυτή πληροφοριών, ο ρόλος της διαδικασίας παροχής πληροφοριών υποτάχθηκε σε αυτόν της συλλογής, και συχνά οι αναφορές που υποβάλλονταν στον Στάλιν σχεδιάζονταν για να ανταποκρίνονται μόνο σε αυτό που ήθελε εκείνος να ακούσει.

Ο Nikolai Vlasik

Από τους πολλούς πράκτορες που διέθετε η OGPU, μόνο ο Nikolai Vlasik είχε επιλεγεί μακροχρόνια ως σωματοφύλακας του Στάλιν. Αυτό ήταν μόνο ένα μικρό νεύμα για την οργάνωση ως σύνολο. Η περίοδος αυτή στην ιστορία της KGB κορυφώθηκε με την πραγματική εκκαθάριση πολλών αξιωματικών της και χάος μέσα στις εσωτερικές και εξωτερικές επιχειρήσεις της οργάνωσης στην διάρκεια του Μεγάλου Διωγμού, όπως συνέβη με την καταδίκη του πρώην επικεφαλής της KGB Genrikh Yagoda για προδοσία και συνωμοσία με τους Τροτσκιστές, και του πρώην επικεφαλής της KGB Nikolai Yezhov, για παρόμοιες κατηγορίες, ο οποίος κατά ειρωνικό τρόπο είχε καταγγείλει τον και είχε διεξάγει την Τρομοκρατία υπό τις διαταγές του Στάλιν από το 1936 έως το 1938.

Joseph Stalin making a face at his bodyguard. Photo by Lt. Gen. Nikolai Vlasik, c. 1930. pic.twitter.com/43XyYyhPPh

— History Through Pictures (@history_thu_pic) April 15, 2020

Η υπηρεσία, που αποκαλούνταν τώρα Επιτροπή του Λαού για την Κρατική Ασφάλεια (NKGB) και αργότερα τμήμα της NKVD, επεδίωξε να ανασυνταχθεί μετά από την καταστροφή των εκκαθαρίσεων του Στάλιν. Υπό τον Λαβρέντι Μπέρια, συνέχισε τον συκοφαντικό της ρόλο παράγοντας πληροφορίες για να ενισχύσουν τις συνωμοτικές θεωρίες του ίδιου του Στάλιν και ταυτόχρονα επιτυγχάνοντας μια από τις μεγαλύτερες διεισδύσεις σε υπηρεσίες Δυτικών χωρών που έχουν ποτέ επιτευχθεί από οποιαδήποτε υπηρεσία πληροφοριών.

Ο θάνατος του Στάλιν

Εντωμεταξύ, ο Μπέρια, που ήταν ο επικεφαλής τώρα της ΜVD, είχε εδραιώσει την εξουσία του με την φιλοδοξία να διαδεχτεί τον Στάλιν ως ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης. Μετά τον θάνατο του Στάλιν το 1953, ο Beria συγχώνευσε την MGB με την MVD. Φοβούμενοι μια απόπειρα πραξικοπήματος, οι σύντροφοι του Μπέρια στο «Πρεζίντιουμ» (εκτελεστική επιτροπή) ενώθηκαν εναντίον του. Τον παρέπεμψαν σε δίκη με τις κατηγορίες των “εγκληματικών αντί-κομματικών και αντι-κρατικών δραστηριοτήτων” και τον εκτέλεσαν για προδοσία. Η MGB διαχωρίστηκε και πάλι από την MVD και υπέστη την τελική της μετονομασία σε KGB.

Ο επόμενος επικεφαλής της KGB που είχε υψηλές φιλοδοξίες ήταν ο σχετικά νέος σε ηλικία Αλεξάντρ Σελέπιν (για τα έτη 1958–61), που βοήθησε για το πραξικόπημα ενάντια στον Νικίτα Χρουστσόφ το 1964. Ο προστατευόμενός του στην KGB, Βλαντίμιρ Σεμιτσάστνι (1961–67), απολύθηκε, και ο ίδιος ο Σελέπιν παραμερίστηκε από την δεσπόζουσα θέση του στην Επιτροπή του Κόμματος και ελέγχου του Κράτους σε μία ασήμαντη θέση του Συμβουλίου της Ένωσης για το Εμπόριο από τον Brezhnev και το Κομμουνιστικό Κόμμα, του οποίου οι μνήμες για τον Μπέρια ήταν ακόμα νωπές στο μυαλό τους.

Ο Γιούρι Αντρόποφ

Το 1967, ο Γιούρι Αντρόποφ, ο μακροβιότερος και με την μεγαλύτερη επιρροή αρχηγός της KGB σε όλη την ιστορία της, άρχισε την θητεία του ως επικεφαλής. Ο Αντρόποφ θα προσπαθούσε να καταστήσει τον εαυτό του διάδοχο του Μπρέζνιεφ, και σε αυτό βοηθήθηκε από την επιδεινούμενη άνοια του στρατηγού, και τον διαδέχθηκε το 1982. Η κληρονομιά του Αντρόποφ στην KGB ήταν μια αυξημένη προσοχή στην καταπολέμηση της ιδεολογικής ανατροπής σε όλες της τις μορφές, ανεξάρτητα πόσο μικρές και ασήμαντες φαινόταν.

Ο Βλαντίμιρ Κριουτσκόφ, θορυβήθηκε από τις προσπάθειες του Γκορμπατσόφ να ανοίξει την Σοβιετική κοινωνία στην «γκλάσνοστ» (гласность) και ήταν ένας από τους κύριους οργανωτές του Σοβιετικού πραξικοπήματος του 1991. Εντούτοις, λόγω της παρακμής της KGB και άλλων παραγόντων είχε μοιραία εξασθενίσει το Σοβιετικό καθεστώς, και ως συνέπεια της αποτυχίας του πραξικοπήματος, η KGB διαλύθηκε επίσημα στις 6 Νοεμβρίου 1991. Η υπηρεσία που την διαδέχτηκε, η FSB, υλοποιεί σήμερα τις περισσότερες από τις λειτουργίες της πρώην KGB, αν και η μεγαλύτερη και πιο σημαντική διεύθυνση της KGB, η FCD, διασπάστηκε για να γίνει η SVR (Sluzhba Vneshney Razvedki).

Ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας και σημερινός πρωθυπουργός της Βλαντιμίρ Πούτιν ξεκίνησε την καριέρα του στην KGB, παρακολουθώντας τις δραστηριότητες των φοιτητών του Κρατικού Πανεπιστημίου της Αγίας Πετρούπολης. Αργότερα, εργάστηκε για την KGB στην πρώην Ανατολική Γερμανία.

Πληροφορίες από Skai και Wikipedia