Γεραπετρίτης Λιβύη: Η επανεμφάνιση του Χαφτάρ και ο ρόλος της Αθήνας
Με στόχο την επανεκκίνηση των σχέσεων Ελλάδας–Λιβύης και την αντιμετώπιση των προκλήσεων που απορρέουν από το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο, ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης μεταβαίνει σήμερα, Κυριακή 6 Ιουλίου, στη Βεγγάζη για συνάντηση με τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ. Η επίσκεψη εντάσσεται σε ένα ευρύτερο στρατηγικό άνοιγμα της ελληνικής διπλωματίας στη λιβυκή επικράτεια και ακολουθείται από μετάβαση του υπουργού στην Τρίπολη, στις 15 Ιουλίου, για συνομιλίες με θεσμικούς εκπροσώπους της διεθνώς αναγνωρισμένης κυβέρνησης. Πρόκειται για μια σύνθετη αλλά αναγκαία διπλωματική πρωτοβουλία, καθώς η Ελλάδα επιχειρεί να αποκαταστήσει διαύλους επικοινωνίας με όλους τους βασικούς δρώντες στη μεταβατική σκηνή της Λιβύης.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, κεντρικό θέμα της συνάντησης Γεραπετρίτη–Χαφτάρ είναι η επανεκκίνηση διαπραγματεύσεων για την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών (ΑΟΖ) μεταξύ Ελλάδας και Λιβύης, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου και της Σύμβασης του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS). Παράλληλα, αναμένεται να τεθεί εκ νέου το μείζον θέμα του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου, το οποίο η Αθήνα θεωρεί άκυρο και ανυπόστατο. Όπως έχει τονίσει κατ’ επανάληψη ο Γεραπετρίτης, Τουρκία και Λιβύη δεν διαθέτουν αντικείμενες ακτές, γεγονός που καθιστά το σύμφωνο νομικά αβάσιμο. Η Ελλάδα προσδοκά πως, με τη στήριξη της ΕΕ αλλά και περιφερειακών δυνάμεων όπως η Αίγυπτος, θα αποτρέψει κάθε προσπάθεια νομιμοποίησης του μνημονίου από τις λιβυκές αρχές – ενδεχόμενο που επανέρχεται στο προσκήνιο, δεδομένου ότι η λιβυκή Βουλή των Αντιπροσώπων φέρεται να εξετάζει την κύρωσή του, τέσσερα χρόνια μετά την αρχική του απόρριψη. Στην ατζέντα βρίσκεται επίσης το μεταναστευτικό. Η Αθήνα επιδιώκει στενότερη συνεργασία με τις λιβυκές αρχές, ιδίως της Ανατολικής Λιβύης, προκειμένου να αποτραπεί η δημιουργία νέας μεταναστευτικής ροής από τις ακτές της Κυρηναϊκής προς την Κρήτη – ένα ενδεχόμενο που ανησυχεί έντονα την ελληνική πλευρά. Ήδη, πλοία του Πολεμικού Ναυτικού περιπολούν στην ευρύτερη θαλάσσια περιοχή.
Η επίσκεψη του Γεραπετρίτη έρχεται λίγες ημέρες μετά τη δήλωση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη από το Άγιο Όρος, με την οποία ανέδειξε τον ρόλο της Ελλάδας ως πυλώνα σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο: «Η χώρα μας πατά πλέον σταθερά στα πόδια της και η διπλωματική μας ισχύς θα αξιοποιηθεί επ’ ωφελεία του ελληνικού λαού και των Ορθοδόξων της Μέσης Ανατολής», ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός, στέλνοντας σαφές μήνυμα προς όσους επιχειρούν να αμφισβητήσουν τη νομιμότητα και την ισχύ των ελληνικών θέσεων.
Η επανεμφάνιση του Χαφτάρ και ο ρόλος της Αθήνας
Η σημερινή επίσκεψη του Έλληνα ΥΠΕΞ στη Βεγγάζη θυμίζει τη συνάντηση του Χαλίφα Χαφτάρ με τον Κυριάκο Μητσοτάκη στην Αθήνα τον Ιανουάριο του 2020, μία μέρα πριν από την Διάσκεψη του Βερολίνου. Τότε, ο στρατάρχης της Ανατολικής Λιβύης είχε καταγγείλει ευθέως την Τουρκία και τη συμφωνία της με την κυβέρνηση Σάρατζ, δηλώνοντας ότι η συμφωνία είναι άκυρη, επειδή υπογράφηκε από πολιτικούς χωρίς θεσμική νομιμοποίηση. Σήμερα, η ελληνική κυβέρνηση επιχειρεί να διατηρήσει ενεργό ρόλο στην επόμενη ημέρα της Λιβύης, επενδύοντας σε ένα δύσκολο αλλά αναγκαίο άνοιγμα διαλόγου και συνεργασίας με όλες τις πλευρές, χωρίς ωστόσο να κάνει εκπτώσεις από τις αρχές του διεθνούς δικαίου. Η έκβαση των συναντήσεων του Γεραπετρίτη τόσο στη Βεγγάζη όσο και στην Τρίπολη θα κρίνει σε μεγάλο βαθμό το κατά πόσο η Ελλάδα μπορεί να επανασυστήσει έναν λειτουργικό και στρατηγικά χρήσιμο δίαυλο με τη γειτονική χώρα, με φόντο το γεωπολιτικό ρευστό της Ανατολικής Μεσογείου.
