Είχε επιστρέψει στη Γερμανία έπειτα από δεκαετίες ως μετανάστρια στη Νέα Υόρκη
Έσβησε χθες το βράδυ, σε ηλικία 103 ετών, η Μάργκοτ Φριντλέντερ, μια από τις πιο σπουδαίες και εμβληματικές μορφές του αγώνα για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης του Ολοκαυτώματος. Η γυναίκα που επέζησε του ναζιστικού τρόμου, αφιέρωσε τη ζωή της στη μαρτυρία και στην αφύπνιση των νέων απέναντι στο μίσος και τη λήθη. Γεννημένη το 1921 στο Βερολίνο, σε εβραϊκή οικογένεια, η Μάργκοτ βίωσε από παιδί το σκοτάδι του εθνικοσοσιαλισμού. Η μητέρα της και ο αδελφός της εξοντώθηκαν στο Άουσβιτς. Η ίδια συνελήφθη και στάλθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Τερεζίν, στην Τσεχία. Επέζησε – όπως και ο μέλλων σύζυγός της – και μετά τον πόλεμο μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, αφήνοντας πίσω της τα ερείπια ενός κόσμου που γνώρισε τη βαρβαρότητα.
Κι όμως, το 2010, στα 88 της χρόνια, επέστρεψε στο Βερολίνο. Παρά τις ενστάσεις φίλων και συγγενών, αποφάσισε να γυρίσει στον τόπο του τραύματος, όχι για να τον εκδικηθεί, αλλά για να διδάξει. «Ήρθα για να σας μιλήσω και να σας απλώσω το χέρι», απαντούσε σε όσους απορούσαν για την απόφασή της. «Επειδή ήθελα να είστε οι αυτόπτες μάρτυρες της εποχής που εμείς πια δεν μπορούμε να είμαστε». Η αποστολή της δεν ήταν απλώς να θυμίζει, αλλά να μεταγγίζει νόημα. Σε κάθε της παρουσία σε σχολεία, σε κάθε ομιλία, τόνιζε: «Να είστε άνθρωποι. Δεν υπάρχει εβραϊκό, χριστιανικό ή μουσουλμανικό αίμα. Υπάρχει μόνο ανθρώπινο αίμα». Οι λέξεις της έγιναν σύμβολο, μια πυξίδα ανθρωπιάς για τις επόμενες γενιές.
🚨 NEW: Holocaust survivor Margot Friedlander has passed away at 103. She spent her life reminding the world what hate can do—and how love can triumph.
Last year, President Biden told her:
“Margot Friedländer, you are a voice of conscience and healing… I’m actually honored to… pic.twitter.com/nAM7uE0nuA— Chris D. Jackson (@ChrisDJackson) May 9, 2025
Η πορεία της Φριντλέντερ αναγνωρίστηκε διεθνώς. Τιμήθηκε επανειλημμένα για τη συνεισφορά της στην εκπαίδευση και στη διατήρηση της μνήμης – ανάμεσα σε αυτούς που την τίμησαν, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν. Απόψε επρόκειτο να παραλάβει τον Μεγαλόσταυρο του Τάγματος της Αξίας από τον πρόεδρο της Ομοσπονδιακής Γερμανίας, Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάιερ. Δεν πρόλαβε. Το περασμένο καλοκαίρι, η Μάργκοτ Φριντλέντερ έγινε εξώφυλλο στη γερμανική Vogue, μιλώντας στις νεότερες γενιές για τον αγώνα της ενάντια στον αντισημιτισμό και την άνοδο της ακροδεξιάς. Με γαλήνια αποφασιστικότητα, επαναλάμβανε: «Η μνήμη δεν αρκεί. Πρέπει να υπερασπιζόμαστε τη δημοκρατία».
Margot Friedländer, in tiefer Trauer verneige ich mich vor einer großherzigen Zeitzeugin, die mit ihrer Offenheit und Zugewandtheit Menschen berührte. Gestern vor 80 Jahren wurde sie in Thersienstadt befreit. Leider konnte sie nicht mehr an der Gedenkfeier im Bundestag teilnehmen pic.twitter.com/bZxXaFQAE4
— Julia Klöckner (@JuliaKloeckner) May 9, 2025
Η απώλειά της προκάλεσε συγκίνηση στη Γερμανία. Ο πρόεδρος Σταϊνμάιερ δήλωσε: «Η Μάργκοτ Φριντλέντερ μας δώρισε συμφιλίωση. Παρά τα όσα υπέστη από τους Γερμανούς, επέστρεψε και πρόσφερε ελπίδα». Η πρόεδρος της Bundestag, Γιούλια Κλέκνερ, την χαρακτήρισε «γενναιόδωρη μάρτυρα που άγγιξε τις ψυχές των ανθρώπων με τη συμπόνοια της», ενώ ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς τη μνημόνευσε ως «μια από τις ισχυρότερες φωνές της εποχής μας, υπέρ της συνύπαρξης και της καταδίκης του αντισημιτισμού και της λήθης». «Μας εμπιστεύτηκε την ιστορία της. Είναι χρέος μας να τη συνεχίσουμε», κατέληξε.
Margot Friedländer war eine der stärksten Stimmen unserer Zeit: für ein friedliches Miteinander, gegen Antisemitismus und Vergessen. Sie hat uns ihre Geschichte anvertraut. Es ist unsere Aufgabe und unsere Pflicht, sie weiterzutragen. Wir trauern mit ihrer Familie und Freunden. pic.twitter.com/tVLA1M55rh
— Bundeskanzler Friedrich Merz (@bundeskanzler) May 9, 2025
