Διακοποδάνεια: Η νέα τάση των ταξιδιωτών
Σε μια εποχή που η ανάγκη για ανάπαυλα συναντά τον περιορισμένο οικογενειακό προϋπολογισμό, τα «διακοποδάνεια» επιστρέφουν, αυτή τη φορά με πιο μοντέρνο και «εύκολο» πρόσωπο. Τα προγράμματα «Buy Now, Pay Later» (BNPL) κερδίζουν διαρκώς έδαφος, δίνοντας τη δυνατότητα σε χιλιάδες νέους –κυρίως από τη γενιά Z και τους millennials– να απολαμβάνουν ταξίδια, φεστιβάλ και εμπειρίες, μοιράζοντας το κόστος σε δόσεις. Η νέα αυτή τάση, που γνωρίζει άνθηση διεθνώς αλλά και στην Ελλάδα, βασίζεται σε ένα απλό σκεπτικό: κάνε κράτηση σήμερα και πλήρωσε αργότερα. Από αεροπορικά εισιτήρια μέχρι διαμονές και δραστηριότητες, η επιλογή πληρωμής με δόσεις ενσωματώνεται πλέον ως προεπιλογή σε δεκάδες πλατφόρμες και εφαρμογές. Με ένα κλικ, εγκρίνεται η αίτηση χρηματοδότησης και ο χρήστης συνεχίζει την αγορά του χωρίς ταμειακά εμπόδια.
Σύμφωνα με έρευνα της Bread Financial, οι νεότερες γενιές προτιμούν όλο και περισσότερο τα BNPL για έξοδα που σχετίζονται με ψυχαγωγία και ταξίδια, ενώ οι μεγαλύτερες ηλικίες δείχνουν πιο συγκρατημένες. Είναι χαρακτηριστικό ότι τον Απρίλιο του 2025, περίπου το 60% των εισιτηρίων για το φεστιβάλ Coachella στις ΗΠΑ αγοράστηκαν μέσω προγραμμάτων δόσεων. Παράλληλα, η σουηδική Klarna ανακοίνωσε άνοδο 50% στις ταξιδιωτικές κρατήσεις που διεκπεραίωσε, ενώ η Affirm κατέγραψε αύξηση 38% στον όγκο των αγορών ταξιδιών και εισιτηρίων, ξεπερνώντας το φράγμα του 1 δισ. δολαρίων. Αλλά ποιοι είναι εκείνοι που επιλέγουν να κάνουν ταξίδια με «δόσεις»; Οι ειδικοί του χώρου ξεχωρίζουν δύο κατηγορίες καταναλωτών. Από τη μία, βρίσκονται όσοι διαθέτουν το ποσό, αλλά προτιμούν τις άτοκες δόσεις για να διατηρήσουν τη ρευστότητά τους. Από την άλλη, βρίσκονται εκείνοι που δεν διαθέτουν όλο το ποσό και χρησιμοποιούν το BNPL ως έναν τρόπο δανεισμού χωρίς το παραδοσιακό κόστος ή την επισημότητα του τραπεζικού δανείου.
Ωστόσο, όπως σε κάθε μορφή πίστωσης, πίσω από τη διευκόλυνση παραμονεύει και ο κίνδυνος. Μελέτη του Γραφείου Προστασίας Καταναλωτών Χρηματοοικονομικών Υπηρεσιών στις ΗΠΑ αποκάλυψε ότι το 2022, το 63% των χρηστών BNPL είχαν ταυτόχρονα περισσότερα από ένα ενεργά δάνεια. Το φαινόμενο του «stacking» –η λήψη πολλών μικρών δανείων χωρίς συνολικό έλεγχο της οικονομικής επιβάρυνσης– δημιουργεί ανησυχία, ιδιαίτερα όταν συνδυάζεται με αδύναμη εξυπηρέτηση πελατών, ανελαστικά χρονοδιαγράμματα και υψηλά πρόστιμα για καθυστερημένες πληρωμές. Όπως εξηγεί ο οικονομικός αναλυτής Andrew Lokenauth, το BNPL μπορεί να αποδειχθεί παγίδα αν δεν χρησιμοποιηθεί με φειδώ και επίγνωση. Δεν λειτουργούν όλες οι εταιρείες με τις ίδιες πολιτικές, γεγονός που καθιστά απαραίτητη την προσεκτική σύγκριση όρων πριν ο καταναλωτής προβεί στη χρήση της υπηρεσίας.
Η ευκολία στην απόκτηση «εικονικού χρήματος» για διακοπές και εμπειρίες μπορεί να μετατραπεί σε βάρος, εάν λείπει η δημοσιονομική αυτοσυγκράτηση. Όπως συμβαίνει συχνά, το εργαλείο δεν είναι από μόνο του προβληματικό – η χρήση του καθορίζει αν θα λειτουργήσει ως ευκαιρία ή ως παγίδα. Σε έναν κόσμο που γίνεται ολοένα και πιο ακριβός αλλά ταυτόχρονα εξαρτάται από το συναίσθημα και την εμπειρία, η ισορροπία ανάμεσα στην απόλαυση και τη σύνεση είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.
