Η στροφή του Φραγκίσκου και οι ανισορροπίες εξουσίας
Καθώς πλησιάζει η ώρα του κονκλαβίου στο Βατικανό, ένα ερώτημα κυριαρχεί στις συνεδριάσεις των 180 καρδιναλίων: εξακολουθεί η Ρώμη να αποτελεί το αδιαμφισβήτητο κέντρο της Καθολικής Εκκλησίας ή έχει έρθει η στιγμή για μια πιο αποκεντρωμένη παγκόσμια ηγεσία; Μετά τον θάνατο του πάπα Φραγκίσκου, οι πρωινές συνεδριάσεις των γενικών συνελεύσεων διεξάγονται σε κλίμα φαινομενικής ευγένειας, κάτω από το οποίο κυοφορούνται βαθιές αντιθέσεις και αμφιβολίες. Πίσω από τα λόγια τιμής για τον εκλιπόντα ποντίφικα, υπάρχει έντονος προβληματισμός για τη μεταρρυθμιστική του πορεία και το αποτύπωμά του στην Εκκλησία. Ο Φραγκίσκος, στη διάρκεια της 12ετούς παποσύνης του, επιχείρησε να «μετατοπίσει» το κέντρο βάρους της Καθολικής Εκκλησίας από τη Ρώμη προς τον παγκόσμιο Νότο. Διόρισε σχεδόν τους μισούς από τους 133 καρδιναλίους εκλέκτορες από χώρες εκτός Ευρώπης και Βόρειας Αμερικής — από τη Σάντα Λουτσία ως την Ινδονησία — και άνοιξε θεολογικά και κοινωνικά μέτωπα, όπως η αποδοχή των διαζευγμένων και η ευλογία ομόφυλων ζευγαριών. Αυτές οι αλλαγές έφεραν πιο κοντά τον λαό στην Εκκλησία, αλλά ταυτόχρονα αποδυνάμωσαν τον θεσμικό ρόλο της Ρώμης και προκάλεσαν την αντίδραση των συντηρητικών δυνάμεων της Κουρίας.
Η προσωπικότητα που έχει αναδειχθεί ως σημείο αναφοράς στο ρήγμα αυτό είναι ο καρδινάλιος Πιέτρο Παρολίν, κρατικός γραμματέας του Βατικανού και στενός συνεργάτης του Φραγκίσκου. Με πολυετή διπλωματική εμπειρία, ο Παρολίν θεωρείται από πολλούς ο κατάλληλος για να επαναφέρει τη Ρώμη στο επίκεντρο της εκκλησιαστικής εξουσίας. Η αυξημένη παρουσία του σε επίσημες τελετές όσο επιδεινωνόταν η υγεία του Φραγκίσκου ενίσχυσε το προφίλ του. Ωστόσο, δεν είναι λίγοι εκείνοι που τον αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό: οι πιο συντηρητικοί τον θεωρούν υπερβολικά συμβιβαστικό, ενώ του χρεώνουν την αμφιλεγόμενη συμφωνία με την Κίνα και τη διαχείριση οικονομικών σκανδάλων στο Βατικανό.
Στον αντίποδα, οι καρδινάλιοι που επιθυμούν συνέχιση της πορείας Φραγκίσκου, στρέφονται προς τον Μαλτέζο καρδινάλιο Μάριο Γκρεκ, γενικό γραμματέα της Συνόδου, ο οποίος εκπροσωπεί το άνοιγμα και την παγκόσμια προοπτική της Εκκλησίας. «Η Ρώμη δεν μπορεί να κατανοήσει τις πολυπλοκότητες της ζωής σε άλλες ηπείρους», λέει χαρακτηριστικά ένας από τους υποστηρικτές αυτής της κατεύθυνσης. Όμως, το λεγόμενο «στρατόπεδο Φραγκίσκου» παρουσιάζεται αποδυναμωμένο και κατακερματισμένο, χωρίς έναν ισχυρό υποψήφιο ή κοινή στρατηγική. Πολλοί καρδινάλιοι από την περιφέρεια στερούνται επίσης εμπειρίας στα πολύπλοκα παιχνίδια ισχύος του κονκλαβίου.
Το ερώτημα δεν είναι μόνο ποιος θα φορέσει τη λευκή τήβεννο, αλλά ποια Εκκλησία θα εκπροσωπήσει. Μια Εκκλησία με επίκεντρο τη Ρώμη και τους θεσμούς της ή μια πολυκεντρική, παγκοσμιοποιημένη Εκκλησία που αφουγκράζεται τις ανάγκες της εποχής; Το όνομα του Παρολίν μπορεί να είναι ανάμεσα στα φαβορί, αλλά η ιστορία έχει δείξει πως το κονκλάβιο δεν ευνοεί πάντα εκείνους που προβάλλονται πρώτοι. Το μόνο βέβαιο είναι ότι η αναμέτρηση για την ψυχή της Καθολικής Εκκλησίας δεν ξεκινά στις 7 Μαΐου. Έχει ήδη αρχίσει – και κρίνει πολλά περισσότερα από την επόμενη παποσύνη.
