Ελληνοτουρκικά τώρα – Ίμια: Χάρτης “ντοκουμέντο” δείχνει τις προθέσεις της γείτονος

Ήταν 31 Ιανουαρίου του 1996 όταν στα Ίμια, Ελλάδα και Τουρκία έφτασαν λίγο πριν τον πόλεμο. Για πολλούς, αυτό που συνέβη ήταν όμως ήδη μια πολεμική σύρραξη, που στέρησε από την Ελλάδα τρία παλικάρια… Βατραχάνθρωποι και των δύο στρατών είχαν αποβιβαστεί στις νησίδες. Οι Ελληνες στρατιώτες στη Μεγάλη Ιμια και οι Τούρκοι στη Μικρή. Η σύρραξη ευτυχώς δεν έγινε ποτέ, ωστόσο τρεις αξιωματικοί του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού έχασαν τη ζωή τους μετά από πτώση ελικοπτέρου.

Μετά και την πρόσφατη πρόκληση των Τούρκων στα Ίμια, λίγες ημέρες πριν τη μαύρη επέτειο, η Καθημερινή φέρνει στο φως έναν χάρτη, που αποδεικνύει περίτρανα πως η Τουρκία υποστηρίζει πιστά τις θεωρίες περί «γκρίζων ζωνών», δηλαδή νησιών, νησίδων και βραχονησίδων που, σύμφωνα με την Άγκυρα, δεν έχει καθοριστεί η κυριαρχία τους και δεν είναι απλά… σκυλί που γαβγίζει.

Ο χάρτης της Κ χρονολογείται στις αρχές της δεκαετίας του ’70. Σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες της γειτονικής χώρας, όπως και στα σχολεία, υπήρχαν αυτοί οι χάρτες οι οποίοι είχαν χαρτογραφηθεί με τα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών και της Υπηρεσίας Χαρτογράφησης της Τουρκίας, όπως αναφέρεται και στον συγκεκριμένο.

Ο χάρτης που δημοσίευσε η εφημερίδα “Καθημερινή”

Μάλιστα, γίνεται αναφορά πως «έχει σχεδιαστεί με τη συνεργασία του υπουργείου Εσωτερικών της Τουρκίας και της Χαρτογραφικής Υπηρεσίας» και καταγράφει τις «διοικητικές περιφέρειες» της χώρας. Η ίδια η Τουρκία, με διακεκομμένες γραμμές πάνω στον χάρτη, καταγράφει τα σύνορα μεταξύ των ελληνικών νησιών και των τουρκικών ακτών. Ελληνικά νησιά που πολλές φορές έχουν κάνει αναφορές Τούρκοι αξιωματούχοι, οι οποίοι έχουν επικαλεστεί τη θεωρία περί «γκρίζων» σημείων, στον συγκεκριμένο χάρτη παρουσιάζονται από το υπουργείο Εσωτερικών της Τουρκίας ως ελληνικά.

Ανάμεσα σε αυτά είναι και τα Ίμια τα οποία παρουσιάζονται εντός της ελληνικής επικράτειας, όπως και το σύμπλεγμα νησιών στο Καστελόριζο και άλλα πολλά νησιά. Η Άγκυρα στον συγκεκριμένο χάρτη σέβεται τις συνθήκες που έχει υπογράψει. Οι συνθήκες είναι ξεκάθαρες στο ζήτημα της κυριαρχίας των ελληνικών νησιών.

Όμως ο χάρτης-ντοκουμέντο είναι άλλη μια απόδειξη της αλλαγής στάσης της Τουρκίας.

Από τη στιγμή που η Άγκυρα και η χαρτογραφική υπηρεσία της τοποθετούσαν σύνορα μεταξύ των τουρκικών ακτών και των ελληνικών νησιών, με τα δικά τους δεδομένα, αποδεικνύεται και με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο πως η Τουρκία δεν έχει λόγο να θέτει θέμα «γκρίζων ζωνών» στο Αιγαίο, καθώς όλα έχουν καταγραφεί όπως αναφέρουν οι συνθήκες.

Ίδια χρώματα…

Η Άγκυρα μετά το 1973 άρχισε να αλλάζει την εξωτερική της πολιτική και προσπάθησε να «εφεύρει» διάφορα κενά των συνθηκών για να εκφράσει σταδιακά πολλές από τις θεωρίες της που δεν έχουν καμία βάση. Σήμερα, στους χάρτες που έχουν τοποθετηθεί στα σχολεία και στις δημόσιες υπηρεσίες δεν υπάρχουν οι παλιές διακεκομμένες γραμμές. Τα χρώματα με τα οποία απεικονίζονται κάποιες πόλεις της γειτονικής χώρας, ορισμένες φορές έχουν το ίδιο χρώμα με τα ελληνικά νησιά.

Στα πρώτα χρόνια αυτής της αλλαγής της πολιτικής, στις αρχές της δεκαετίας του ’80, και της νέας θεωρίας της Τουρκίας, μέχρι να τυπωθούν και να διανεμηθούν οι νέοι χάρτες, οι δάσκαλοι και οι καθηγητές ζητούσαν από τους μαθητές να σβήνουν με μελάνι τις διακεκομμένες γραμμές των συνόρων που καθόριζαν τα όρια της Τουρκίας στο Αιγαίο.

Μια μικρή λεπτομέρεια που προκαλεί εντύπωση, είναι πως στα δεδομένα του χάρτη γίνεται και αναφορά στον πληθυσμό της Τουρκίας. Το 1965 ο πληθυσμός της Τουρκίας καταγράφεται ως 31.391.421 άτομα, ενώ σήμερα έχει ξεπεράσει τα 83 εκατομμύρια.

Κρίση στα Ίμια: Όταν δημοσιογράφοι της Χουριέτ υπέστειλαν την ελληνική σημαία

Η κρίση των Ιμίων κορυφώθηκε τις πρώτες πρωινές ώρες της 31ης Ιανουαρίου 1996, σε μια εποχή που η κυβέρνηση Σημίτη έκανε τα πρώτα της βήματα, φέρνοντας Ελλάδα και Τουρκία στα πρόθυρα ένοπλης αντιπαράθεσης.

Το επεισόδιο εντάσσεται στο πλαίσιο των ελληνο – τουρκικών διαφορών στο Αιγαίο, που εμφανίσθηκαν δυναμικά στο προσκήνιο μετά τη Μεταπολίτευση. Η Ελλάδα αναγνωρίζει ως μόνη διαφορά της με τη γείτονα την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, ενώ η Τουρκία θέτει τα θέματα του εναερίου χώρου (αναγνωρίζει 6 και όχι 10 μίλια), του FIR Αθηνών, της αποστρατιωτικοποίησης των νήσων του Αιγαίου και με την κρίση των Ιμίων το καθεστώς κάποιων βραχονησίδων.

Τα Ίμια είναι δύο μικρές ακατοίκητες βραχονησίδες μεταξύ του νησιωτικού συμπλέγματος των Δωδεκανήσων και των νοτιοδυτικών ακτών της Τουρκίας. Απέχουν 3,8 ναυτικά μίλια από το Μποντρούμ (Αλικαρνασσός) της Τουρκίας, 5,5 ν.μ. από την Κάλυμνο και 2,5 ν.μ. από το πλησιέστερο ελληνικό έδαφος, τη βραχονησίδα Καλόλιμνος.

Τα Ίμια παραχωρήθηκαν στην Ελλάδα από την Ιταλία το 1947 με τη Συνθήκη των Παρισίων, ακολουθώντας την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το Τουρκικό κράτος είχε αποδεχτεί το καθεστώς επικυριαρχίας της Ελλάδας στα νησιά αυτά. Η αμφισβήτηση της ελληνικότητας των Ιμίων ξεκίνησε από ένα ναυτικό ατύχημα που συνέβη στις 25 Δεκεμβρίου 1995. Οι Τούρκοι προσπάθησαν να εφαρμόσουν για την περίσταση τη δική τους ερμηνεία στη Συνθήκη της Λωζάνης (1923), με την οποία είχαν παραχωρηθεί τα Δωδεκάνησα στην Ιταλία στο σύνολό τους και όχι ονομαστικά, και να αμφισβητήσουν την ελληνική κυριαρχία κάποιων βραχονησίδων.

Το Χρονικό της Κρίσης

25 Δεκεμβρίου 1995

Το τουρκικό φορτηγό πλοίο «Φιγκέν Ακάτ» προσαράζει σε αβαθή ύδατα κοντά στην Ανατολική Ίμια και εκπέμπει σήμα κινδύνου. Ο πλοίαρχός του αρνείται βοήθεια από το Λιμενικό, υποστηρίζοντας ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή και ότι οι μόνες αρμόδιες είναι οι αρχές της χώρας του.

26 Δεκεμβρίου 1995

Το Λιμεναρχείο Καλύμνου ενημερώνει το Υπουργείο Εξωτερικών και αυτό με τη σειρά του το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ότι αν δεν παρέμβει ρυμουλκό, το τουρκικό πλοίο θα κινδυνεύσει.

27 Δεκεμβρίου 1995

Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών ενημερώνει την ελληνική πρεσβεία ότι, ανεξαρτήτως του ποιος θα ανελάμβανε τη διάσωση του πλοίου, υπήρχε θέμα γενικότερα.

28 Δεκεμβρίου 1995

Δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκολλούν το τουρκικό φορτηγό και το οδηγούν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Το πρωί της ίδιας μέρας ένα τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος συντρίβεται στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στην περιοχή της Λέσβου, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά. Με ελληνική βοήθεια, ο τούρκος πιλότος διασώζεται.

29 Δεκεμβρίου 1995

Το Τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών εκμεταλλεύεται την κατάσταση και επιδίδει ρηματική διακοίνωση στο αντίστοιχο ελληνικό, στην οποία αναφέρεται ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι καταχωρισμένες στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπουντρούμ (Αλικαρνασσού) και ανήκουν στην Τουρκία.

9 Ιανουαρίου 1996

Το ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών απαντά με καθυστέρηση, απορρίπτοντας τη διακοίνωση.

15 Ιανουαρίου 1996

Παραιτείται ο πρωθυπουργός Ανδρέας Παπανδρέου, που νοσηλεύεται στο «Ωνάσειο».

16 Ιανουαρίου 1996

Το Υπουργείο Εξωτερικών αντιλαμβανόμενο το παιγνίδι των Τούρκων και ζητά αυξημένα μέτρα επαγρύπνησης στην περιοχή των Ιμίων από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας.

19 Ιανουαρίου 1996

Η κοινοβουλευτική ομάδα του ΠΑΣΟΚ εκλέγει νέο πρωθυπουργό τον Κωνσταντίνο Σημίτη.

26 Ιανουαρίου 1996

Ο δήμαρχος Καλύμνου, Δημήτρης Διακομιχάλης, θορυβημένος από το γεγονός της αμφισβήτησης της ελληνικότητας των Ιμίων, υψώνει την ελληνική σημαία σε ένα από τα δύο νησιά, συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου, τον ιερέα και δύο κατοίκους του νησιού. Θα κατηγορηθεί αργότερα από τους συντρόφους του στο ΠΑΣΟΚ ότι ήταν αυτός που έριξε λάδι στη φωτιά.

27 Ιανουαρίου 1996

Δύο δημοσιογράφοι της εφημερίδας «Χουριέτ» στη Σμύρνη μεταβαίνουν με ελικόπτερο στη Μεγάλη Ίμια. Υποστέλλουν την ελληνική σημαία και υψώνουν την τουρκική. Η όλη επιχείρηση βιντεοσκοπείται και προβάλλεται από το τηλεοπτικό κανάλι της «Χουριέτ».

28 Ιανουαρίου 1996

Το περιπολικό του Πολεμικού Ναυτικού «Αντωνίου» κατεβάζει την τουρκική σημαία και υψώνει την ελληνική. Το βράδυ Έλληνες βατραχάνθρωποι αποβιβάζονται στη Μεγάλη Ίμια, χωρίς να γίνουν αντιληπτοί από τα παραπλέοντα εκεί τουρκικά πολεμικά. Η πολιτική εντολή προς τους Έλληνες στρατιωτικούς είναι να αποφευχθεί κάθε κλιμάκωση της έντασης.

29 Ιανουαρίου 1996

Ο νέος πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης, στις προγραμματικές του δηλώσεις στη Βουλή, στέλνει μήνυμα προς τη Τουρκία, ότι σε οποιαδήποτε πρόκληση η Ελλάδα θα αντιδράσει άμεσα και δυναμικά. Η πρωθυπουργός της Τουρκίας Τανσού Τσιλέρ ζητά διαπραγματεύσεις για το καθεστώς των βραχονησίδων του Αιγαίου. Τουρκικά πολεμικά παραβιάζουν τα ελληνικά χωρικά ύδατα και πλησιάζουν τα Ίμια. Γίνονται διαβήματα από την Ελλάδα σε Ε.Ε. και ΗΠΑ.

30 Ιανουαρίου 1996

Ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης έχει τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό πρόεδρο Μπιλ Κλίντον. Του εκφράζει την ελληνική θέση ότι η χώρα μας δεν επιθυμεί την ένταση, αλλά εφόσον προκληθεί θα αντιδράσει δυναμικά. Η κυβέρνηση δηλώνει έτοιμη να αποσύρει το άγημα, όχι όμως και την ελληνική σημαία. Στα Ίμια σπεύδουν τα πολεμικά πλοία «Ναυαρίνο» και «Θεμιστοκλής». Ο τούρκος Υπουργός Εξωτερικών δηλώνει ότι υπάρχουν και άλλα νησιά του Αιγαίου με ασαφές νομικό καθεστώς και δεν αποδέχεται την ελληνική πρόταση (αποχώρηση του αγήματος, όχι και της σημαίας).

31 Ιανουαρίου 1996

00:00

Συγκαλείται σύσκεψη στο γραφείο του Πρωθυπουργού. Ο Υπουργός Εξωτερικών, Θεόδωρος Πάγκαλος, φθάνει καθυστερημένα, επειδή παίρνει μέρος σε τηλεοπτική εκπομπή.

01:40

Στο ΓΕΕΘΑ καταφθάνουν πληροφορίες ότι τούρκοι κομάντος αποβιβάζονται στη Μικρή Ίμια.

04:30

Ελικόπτερο του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού απονηώνεται από τη φρεγάτα «Ναυαρίνο» για να επιβεβαιώσει την πληροφορία. Επικρατούν άσχημες καιρικές συνθήκες.

04:50

Το πλήρωμα του ελικοπτέρου αναφέρει ότι εντόπισε περί τους 10 τούρκους κομάντος με τη σημαία τους. Δίνεται εντολή να επιστρέψει στη βάση του κι ενώ πετά μεταξύ των βραχονησίδων Πίτα και Καλόλιμνος αναφέρει βλάβη και χάνεται από τα ραντάρ. Αργότερα θα ανασυρθούν νεκρά και τα τρία μέλη του πληρώματος, ο υποπλοίαρχος Χριστόδουλος Καραθανάσης, ο υποπλοίαρχος Παναγιώτης Βλαχάκος και ο αρχικελευστής Έκτορας Γιαλοψός, σκοτώθηκαν.

Τα γιατί…

Σχετικά με τις αιτίες πτώσης του ελικοπτέρου έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις. Η επίσημη άποψη του ελληνικού κράτους ήταν ότι το σκάφος κατέπεσε λόγω κακοκαιρίας και απώλειας προσανατολισμού του πιλότου. Ωστόσο, στην Ελλάδα υπάρχει ευρέως διαδεδομένη η άποψη ότι το ελικόπτερο καταρρίφθηκε είτε από το Τουρκικό Ναυτικό είτε από τους τούρκους καταδρομείς που υπήρχαν πάνω στο νησί και ότι το γεγονός αποκρύφθηκε, προκειμένου να λήξει η κρίση και να μην οδηγηθούν οι δύο χώρες σε γενικευμένη σύρραξη ή ακόμα και σε πόλεμο.

06:00

Οι Αμερικανοί διά του Υφυπουργού Εξωτερικών Ρίτσαρντ Χόλμπρουκ επιβάλλουν και στις δύο πλευρές τη θέληση τους. «No ships, no troops, no table-flags» διαμηνύουν ή σε πιο κομψή διπλωματική γλώσσα να ισχύσει το status quo ante. Μέχρι το μεσημέρι της 31ης Ιανουαρίου 1996 τα πλοία, οι στρατιώτες και οι σημαίες είχαν αποσυρθεί από τα Ίμια.

Η Κρίση των Ιμίων δεν είχε συνέπειες ως προς το καθεστώς των νησιών. Ωστόσο, έδωσε αφορμή στην Τουρκία να θέσει ζήτημα «Γκρίζων Ζωνών» στο Αιγαίο, αμφισβητώντας την κυριαρχία της Ελλάδας σε αρκετά νησιά και να θέσει ένα ακόμη θέμα στην ατζέντα των ελληνοτουρκικών διαφορών. Παρόλα αυτά, η ελληνική πλευρά δεν αποδέχτηκε ποτέ την ύπαρξη τέτοιου θέματος, επικαλούμενη τις διεθνείς συνθήκες.

Τα γεγονότα στα Ίμια κλόνισαν την αξιοπιστία της ελληνικής κυβέρνησης, ειδικά όταν ο πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης ευχαρίστησε από το βήμα της Βουλής τους Αμερικανούς για τον καταλυτικό τους ρόλο στην αποκλιμάκωση της έντασης.

Το Εγχειρίδιο των Στρατιωτικών Τουρκικών Ακαδημιών Πολέμου

Μετά την κρίση των Ιμίων, το Μάιο του 1996, στην Τουρκία εκδόθηκε το Εγχειρίδιο των Στρατιωτικών Τουρκικών Ακαδημιών Πολέμου (TURK HARP AKADEMILERI  KOMUTANLIGI).

Στο κεφάλαιο των συμπερασμάτων (σελ.123-137) με τίτλο: «Τα νησιά, νησίδες και βραχονησίδες του Αιγαίου, γεωγραφική  – ιστορική – νομική ανασκόπηση και εισηγήσεις πολιτικής- EGE ADA, ADACIK VE KAYALIKLARININ, COGRAFI – TARIHI – HUKUKI DURUMU VE UYGULANAN POLITIKALAR», γίνεται ονομαστική αναφορά σε 152  ελληνικά νησιά, νησίδες και βραχονησίδες από τον Έβρο μέχρι και την Κρήτη για τα οποία (κατά τους Τούρκους) το ιδιοκτησιακό καθεστώς τους είναι αμφισβητούμενο.

Μεταξύ άλλων, στο Εγχειρίδιο γίνεται αναφορά και στην επεκτατική πολιτική των Ελλήνων, που τις περισσότερες φορές χωρίς πόλεμο αλλά με τετελεσμένα γεγονότα επεκτείνουν τα εδάφη της Ελλάδας…Όπως φάνηκε και με την κρίση των βραχονησίδων Kardak (Ίμια) στις αρχές του 1996, που έφερε στην επιφάνεια την ύπαρξη αμφισβητούμενων νησιών νησιδίων και βραχονησίδων, η Ελλάδα έκτος από τα νησιά και τις παρακείμενες νησίδες που της δόθηκαν στο Αιγαίο με τις συμφωνίες της Λοζάνης και Παρισιού, ισχυρίζεται ότι έχει δικαίωμα και στα νησιά, νησίδες και  βραχονησίδες που βρίσκονται υπό την κυριαρχία της Τουρκίας… Η Τουρκία σημείωσε τακτική νίκη στην κρίση των βραχονησίδων Kardak…

Αντίγραφο αυτού του κεφαλαίου, υπό μορφή «Μνημονίου», οι Τούρκοι το κατέθεσαν σε Διεθνείς Οργανισμούς και στην Ε.Ε. Μάλιστα, τις θέσεις αυτές του Εγχειριδίου τις έθεσαν στο Βουκουρέστι στις 29 Απριλίου 1996, στη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών Πάγκαλου και Γκιονενσάι.

Από τότε, από αυτά τα 152 ελληνικά νησιά, νησίδες και βραχονησίδες, δυο (2) βρίσκονται στην επικαιρότητα. Κυρίως για τις «ελληνοτουρκικές ναυμαχίες» που γίνονται πέριξ αυτών και μέσα στα ελληνικά χωρικά ύδατα. Είναι τα Ίμια (ανατολικά και δυτικά) κοντά στην Κάλυμνο και η Ζουράφα (Λαδόξερα) δίπλα στη Σαμοθράκη. Είναι πολύ μικρά και δεν σημειώνονται στους γεωγραφικούς άτλαντες. Για να τα ανακαλύψεις πρέπει να κάνεις μεγάλη μεγέθυνση μόνο σε ναυτικούς χάρτες και μόνο σ’ ένα μικρό τμήμα τους.

Πάνω σε αυτά τα Ελληνικά ξερονήσια, ξασπρισμένα από τους αέρηδες και την αλμύρα της θάλασσας, εδώ και 25 χρόνια, ντόπιοι και ξένοι «παίζουν» θέτοντας σε κίνδυνο τα κυριαρχικά μας δικαιώματα στο Αιγαίο.

Η Τουρκία αμφισβητεί το καθεστώς τους, αποσκοπώντας στη δημιουργία εικόνας κυριαρχικής ασάφειας στο Αιγαίο με αποδέκτη την παγκόσμια κοινότητα. Οι ΗΠΑ κρατούν ίσιες αποστάσεις ενώ η Ε.Ε εθελοτυφλεί, εγκλωβισμένη στο διαχρονικό φιλοτουρκισμό της γερμανικής πολιτικής και στα διμερή οικονομικά συμφέροντα.

Πέριξ αυτών, μέσα στην αιγιαλίτιδα ζώνη των 6 ν.μ δηλαδή μέσα στα χωρικά μας ύδατα όπου ασκούμε πλήρη κυριαρχία, αλιεύουν τουρκικά αλιευτικά με παράλληλη, σχεδόν καθημερινή, παρενόχληση των Ελλήνων αλιέων, στην άσκηση της αλιευτικής τους δραστηριότητας, με έντονη παρουσία τουρκικών πολεμικών πλοίων και ακταιωρών και ενίοτε την παρουσία τουρκικών υδρογραφικών – ερευνητικών  πλοίων.

Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών

Σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS 82), εξ ορισμού (άρθρο 121) όλα τα νησιά, οι νησίδες, οι βραχονησίδες και οι βράχοι, και εν προκειμένω και τα Ίμια και η Ζουράφα, ανεξάρτητα του γεωλογικού – γεωγραφικού προσδιορισμού τους, έχουν αιγιαλίτιδα ζώνη και δεν επηρεάζουν την έννοια της κυριαρχίας.

Η αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους, δημιουργεί περιοχές αμφισβητούμενης κυριαρχίας, καλούμενες και «γκρίζες ζώνες», ώστε να εμφανιστεί το Αιγαίο σαν μία θάλασσα, όπου ναι μεν υπάρχουν ελληνικά κατοικημένα νησιά σ’ όλη σχεδόν την έκτασή του, αλλά αυτά δεν οριοθετούν και τη συνοριακή γραμμή Ελλάδας – Τουρκίας. Και παρόλα αυτά, η Ευρώπη κάθεται και θυμάται τις κραυγές μόνο αν κάποια ακταιωρός χτυπήσει ελληνικό σκάφος…

 Ίμια με τη ματιά ενός “βάτραχου” που έζησε τη μεγάλη νύχτα