Διάλογος Ελλάδας - Τουρκίας: Αλλεπάλληλες διαβουλεύσεις Βρυξελλών και Βερολίνου με Αθήνα και Άγκυρα προκειμένου να οριστικοποιηθούν οι τελευταίες λεπτομέρειες πριν την εκκίνηση των διερευνητικών επαφών που όπως όλα δείχνουν είναι ζήτημα ημερών.
Διάλογος Ελλάδας – Τουρκίας: Όλα δείχνουν ότι βρισκόμαστε πιο κοντά στην επανέναρξη των διερευνητικών επαφών Ελλάδας – Τουρκίας οι οποίες είχαν διακοπεί το 2016. Η απόφαση της Τουρκίας να επιστρέψει το Oruc Reis στην Αττάλεια, η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ στις 24 και 25 Σεπτεμβρίου που θα συζητήσει τις κυρώσεις στη Τουρκία, οι συνεχείς δηλώσεις της κυβέρνησης ότι είναι έτοιμη για διάλογο, καθώς και η ενεργή παρέμβαση της Άνγκελα Μέρκελ δημιουργούν ένα πλαίσιο που μας φέρνει πιο κοντά στον ελληνοτουρκικό διάλογο. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε συνέντευξή του στον Economist αποκάλυψε ότι έχει ανοίξει ο δίαυλος επικοινωνίας Αθήνας-Άγκυρας. Συγκεκριμένα, είπε:
«Δεν έχω συνομιλήσει με τον κ. Ερντογάν μετά την τελευταία τηλεφωνική επικοινωνία μας, αλλά σύμβουλοί μας είναι σε επαφή, κάτι που, κατά τη γνώμη μου, είναι σημαντικό. Κι αν συνεχίσουμε σε αυτόν τον δρόμο έχω πει ξεκάθαρα ότι είμαι ανοιχτός στην έναρξη των διερευνητικών συνομιλιών πολύ σύντομα.» «Έχουμε πει κάτι απολύτως ξεκάθαρο από την αρχή: Είμαστε διατεθειμένοι να συζητήσουμε με την Τουρκία, μέσω διερευνητικών συνομιλιών, για το ένα θέμα, που αφορά την οριοθέτηση των Θαλασσίων Ζωνών στο Αιγαίο και στην Ανατολική Μεσόγειο. Διεξάγονταν συζητήσεις επί σειρά ετών. Σημειώθηκε πρόοδος, όμως ποτέ δεν φτάσαμε σε συμφωνία. Θα πρέπει να συνεχίσουμε αυτές τις συνομιλίες από εκεί που σταμάτησαν τον Μάρτιο του 2016. Και θέλω να είμαι ξεκάθαρος:
Αν δεν φτάσουμε σε συμφωνία είμαστε διατεθειμένοι να φέρουμε το ζήτημα στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης και θα σεβαστούμε την απόφασή του, η οποία θα βασίζεται σε συνυποσχετικό το οποίο θα υπογράψουμε με την Τουρκία. Θα ζητάμε από το Δικαστήριο να λάβει απόφαση πάνω στο ζήτημα που θα έχουμε θέσει.»
Οι προκλήσεις
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε για πολλοστή φορά ότι: «Όταν έχουμε μια διαφωνία, δεν επιτρέπεται να γίνονται μονομερείς ενέργειες. Ελπίζω ότι η Τουρκία έχει λάβει αυτό το μήνυμα. Υπάρχει ένα πακέτο πιθανών συνεπειών που θα αντιμετωπίσει η Τουρκία αν συνεχίσει αυτή τη συμπεριφορά.» Τέλος, ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για παράθυρο ευκαιρίας, διαχωρίζοντας με προσεκτικό τρόπο τη σημασία των τουρκικών Navtex που αφορούν την Κύπρο από αυτές που αφορούν την Ελλάδα: «Με ανησυχεί το γεγονός ότι η Τουρκία εξακολουθεί να εκδίδει Navtex που αφορούν την Κύπρο. Με προβληματίζει διότι τα δικαιώματα της Κύπρου προσιδιάζουν με αυτά της Ελλάδας. Αλλά σε ό,τι αφορά τη διμερή σχέση, πράγματι βλέπω ένα «παράθυρο ευκαιρίας» και ελπίζω ότι και η άλλη πλευρά το βλέπει με τον ίδιο τρόπο.»
Προσωπική υπόθεση της Μέρκελ
Μιλώντας στην Ειδική Διαρκή Επιτροπή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Βουλής, ο Γερμανός πρέσβης Ερνστ Ράιχελ κατέστησε σαφές ότι ο διάλογος – αν γίνει – θα έχει τη σφραγίδα της Άνγκελα Μέρκελ. «Η καγκελάριος θεωρεί ότι είναι προσωπική της υπόθεση να αποφευχθεί η στρατιωτική σύγκρουση, να υπάρξει αποκλιμάκωση και να υπάρξει ειρηνική οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών. Η καγκελάριος έχει σημειώσει, μέχρι τώρα, κάποια επιτυχία. Το ερευνητικό σκάφος Ορούτς Ρέις, το προηγούμενο Σαββατοκύριακο, αποσύρθηκε από το Καστελόριζο και, αν τα καταφέρουμε, πολύ σύντομα θα περάσουμε στο επόμενο βήμα που είναι η έναρξη των αποκαλούμενων διερευνητικών επαφών.»
«Η ομοσπονδιακή κυβέρνηση ανέλαβε αυτόν τον δύσκολο ρόλο -διότι έχει τις καλύτερες προϋποθέσεις για να διαδραματίσει αυτόν τον ρόλο. Η Γερμανία, κατά τη διάρκεια της προεδρίας της, μπορεί στο επόμενο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να απευθυνθεί στην Τουρκία, με την απειλή των κυρώσεων αλλά και γενικότερα την επιδείνωση της σχέσης της με την ΕΕ. Παράλληλα, η Γερμανία εξακολουθεί να έχει μια πολύ καλή σχέση με την Τουρκία, με την έννοια ότι η Τουρκία τείνει ευήκοον ους σε εμάς, όποτε μιλάμε. Αυτό δεν ισχύει δυστυχώς για όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Εμείς δεν είμαστε ουδέτεροι όσον αφορά τις σχέσεις μας με την Τουρκία και την Ελλάδα. Εμείς στηρίζουμε την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη. Ως εκ τούτου την κριτική που ασκείται στην Ελλάδα έναντι στη Γερμανία δεν την καταλαβαίνω. Σε τελική ανάλυση είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας να έχει έναν διαπραγματευτή, ο οποίος τυχαίνει να έχει και την προεδρία στην ΕΕ.»
Τουρκία: Δεν θέλουμε τη Γαλλία στο τραπέζι
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές που επικαλείται η τουρκική εφημερίδα Μιλιέτ, η Άγκυρα δεν βλέπει αρνητικά την έναρξη διαλόγου με την Ελλάδα, επισημαίνοντας ότι αναμένεται να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις μέχρι τη Σύνοδο της ΕΕ στις 24-25 Σεπτεμβρίου. Οι ίδιες πηγές αναφέρουν ότι έχουν αυξηθεί οι διαμεσολαβητικές προσπάθειες της Γερμανίας το τελευταίο διάστημα ενώ σε επαφές της με την Γαλλία ζήτησε να μην αυξηθεί περαιτέρω η ένταση. Στόχος των Γερμανών ο οποίοι συνεχίζουν τις επαφές τους με την Άγκυρα, λένε οι διπλωματικές πηγές της Μιλιέτ, είναι σε πρώτο στάδιο να γίνουν συναντήσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας σε χαμηλό επίπεδο και στην συνέχεια εάν χρειαστεί σε υψηλό επίπεδο.
Η Άγκυρα, σύμφωνα με την εφημερίδα «Μιλιέτ», δεν βλέπει αρνητικά τη γερμανική προσπάθεια, αλλά στις προπαρασκευαστικές επαφές της με το Βερολίνο έχει κάνει σαφές ότι στις συνομιλίες δεν θα υπάρχει καμία συμμετοχή της Γαλλίας κι επίσης ότι «θα καθίσει στο τραπέζι για μια δίκαιη λύση χωρίς προκλήσεις και χωρίς προκαταλήψεις».
Όπως μεταδίδουν κυπριακές ιστοσελίδες επικαλούμενες το ΚΥΠΕ, σύμφωνα με την Μιλιέτ η Άγκυρα η οποία ενοχλείται που η Γαλλία φουσκώνει τα μυαλά της Ελλάδας, είπε ότι πρέπει να καθίσουν στο τραπέζι χωρίς προκαταλήψεις και χωρίς προϋποθέσεις. Η Άγκυρα ξεκαθάρισε μάλιστα ότι η Γαλλία δεν θα είναι μέρος της διαδικασίας και δεν θα καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων. Η Μιλιέτ αναφέρει ότι στην περίπτωση που ευοδώσουν οι προσπάθειες των Γερμανών τότε οι διαπραγματεύσεις θα γίνουν όπως και προηγουμένως στο Βερολίνο.
Δεν υπαναχωρούμε
Ο Στέλιος Πέτσας στο briefing έδωσε ένα ακόμα σήμα ότι είμαστε πιο κοντά στον διάλογο. «Το βασικό είναι ότι από τη στιγμή που υπήρξε αποκλιμάκωση με τη μη ανανέωση της NAVTEX, μπορούσαν να ξεκινήσουν αυτού του είδους οι επικοινωνίες. Εμείς πάντα -όπως έχουμε πει- επιδιώκουμε να έχουμε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας, ακόμα και στις πιο δύσκολες συνθήκες. Αυτό που μένει να φανεί τις επόμενες ημέρες, είναι αν τα λόγια τα οποία απευθύνει η Τουρκία θα έχουν συνέχεια και αν τα λόγια ταυτίζονται με τις πράξεις. Σ’ αυτή την περίπτωση θα μπορούσαμε να έχουμε επανέναρξη των διερευνητικών επαφών, οι οποίες θα είναι προς όφελος των λαών της περιοχής και φυσικά των σχέσεων των δύο χωρών.»
Διευκρίνισε, ωστόσο, ότι η κυβέρνηση δεν υπαναχωρεί από τις ευρωπαϊκές κυρώσεις στην Τουρκία. «Ο κατάλογος κυρώσεων θα τεθεί υπόψη του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και αναμένεται να εγκριθεί. Το αν θα εφαρμοστεί και πότε θα εφαρμοστεί θα εξαρτηθεί, ακριβώς, από τη συμπεριφορά της Τουρκίας και στο μεσοδιάστημα μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αλλά φυσικά και μετά.»
Πάντως, όπως είδαμε και τον Ιούλιο, στα ελληνοτουρκικά δεν είναι η μεγάλη απόσταση που χωρίζει την έναρξη του διαλόγου από την έναρξη της κλιμάκωσης.
Πιέζει ο χρόνος τον Ερντογάν
Εκείνος που πραγματικά βιάζεται να αρχίσουν άμεσα οι συνομιλίες, δεν είναι άλλος από τον Τούρκο Πρόεδρο, που επιζητεί πάση θυσία να μην υπάρξουν κυρώσεις εναντίον της Τουρκίας, οι οποίες θα βουλιάξουν ακόμη περισσότερο την οικονομία της χώρας του. “Αυτή η ευκαιρία δεν πρέπει να σπαταληθεί αυτή τη φορά. Ελπίζουμε πως τα πράγματα θα προχωρήσουν τις επόμενες δυο εβδομάδες, μέχρι τη σύνοδο κορυφής της ΕΕ, αλλά και μετά και πως επίσης θα είμαστε σε θέση να επανεκκινήσουμε τις διερευνητικές επαφές” δήλωσε ο Ιμπραχίμ Καλίν σε ερώτηση του ΣΚΑΙ, επιβεβαιώνοντας την στρατηγική των χαμηλών τόνων που έχει επιλέξει η Άγκυρα ενόψει της Συνόδου Κορυφής.
Η ανησυχία του Ταγίπ Ερντογάν είναι έκδηλη, γεγονός που αποτυπώνεται από τις συνεχείς τηλεφωνικές επικοινωνίες που έχει αναζητώντας σανίδα σωτηρίας εντός Ε.Ε. Ο Τούρκος πρόεδρος σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Σαρλ Μισέλ τόνισε αναμένει από τους “27” να υιοθετήσουν μια αντικειμενική και συνεπή στάση σε ό,τι αφορά την Ανατολική Μεσόγειο, χωρίς να ξεγελαστούν από προκλήσεις, αναφέρεται στην ανακοίνωση που εξέδωσε η διεύθυνση πληροφοριών της Τουρκίας.
Στήριξη από το ευρωκοινοβούλιο – Αντιδρά η Άγκυρα
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με 601 ψήφους υπέρ, 57 κατά και 36 αποχές καλεί την Τουρκία “να τερματίσει αμέσως κάθε περαιτέρω παράνομη έρευνα και γεώτρηση στην ανατολική Μεσόγειο, να απέχει από παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και των ελληνικών και κυπριακών χωρικών υδάτων και να σταματήσει την εθνικιστική πολεμοκάπηλη ρητορική”. Παράλληλα οι ευρωβουλευτές εκφράζουν την πλήρη αλληλεγγύη τους προς την Ελλάδα και την Κύπρο, ενόψει της έκτακτης συνόδου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.
Η Άγκυρα χαρακτήρισε το ψήφισμα “ανεδαφικό” και “απαράδεκτο” το οποίο – όπως αναφέρει το υπουργείο εξωτερικών της Τουρκίας – εξυπηρετεί τα “εγωιστικά” συμφέροντα ορισμένων χωρών μελών. Η προκατειλημμένη και άδικη στάση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, καθώς και η άκυρη και μονόπλευρη ερμηνεία του θαλασσίου δικαίου, για την οποία δεν έχει την αρμοδιότητα, πλήττουν τη φήμη του, τονίζεται χαρακτηριστικά.
