Εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ, που προορίζονταν για τη στήριξη της ευρωπαϊκής προοπτικής της Τουρκίας, φέρονται να έχουν μετατραπεί σε «καύσιμο» για μια εκτεταμένη επιχείρηση κατασκοπείας σε ολόκληρη την Ευρώπη. Όπως αποκαλύπτει σε αποκαλυπτικό ρεπορτάζ το Nordic Monitor, η κυβέρνηση του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν φέρεται να εκμεταλλεύτηκε ευρωπαϊκά κονδύλια μεθοδικά και επί σειρά ετών, για να στήσει ένα παρακρατικό δίκτυο επιτήρησης και παρακολούθησης σε χώρες της Ε.Ε. Τα κονδύλια προήλθαν από τον Μηχανισμό Προενταξιακής Βοήθειας της ΕΕ (IPA), έναν θεσμό που ιδρύθηκε με σκοπό να στηρίξει την εναρμόνιση της Τουρκίας με τις ευρωπαϊκές αξίες, το κράτος δικαίου και τη θεσμική διαφάνεια. Αντί όμως για μεταρρυθμίσεις, σημαντικά ποσά —μεταξύ αυτών και 4 δισ. ευρώ την περίοδο 2014–2024— φαίνεται να διοχετεύθηκαν σε παράνομες και μυστικές δραστηριότητες πληροφοριών.
Σύμφωνα με το Nordic Monitor, τόσο το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών όσο και το Υπουργείο Εσωτερικών αξιοποίησαν εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ για την υποστήριξη ενός ευρέος δικτύου συλλογής πληροφοριών. Με πρόσχημα προγράμματα διοικητικής μεταρρύθμισης, συγκροτήθηκαν εταιρείες-βιτρίνες, μέσω των οποίων μεταμφιέστηκε η ροή των χρημάτων και αποκρύφθηκε η πραγματική τους χρήση. Ψεύτικα τιμολόγια, αλλοιωμένα λογιστικά έγγραφα και κατ’ επίφαση ΜΚΟ αποτέλεσαν βασικά εργαλεία συγκάλυψης. Μάλιστα, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιοποίησε ο ίδιος ο υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν σε επιστολή του προς το τουρκικό κοινοβούλιο στις 16 Ιουνίου 2025, το ΥΠΕΞ χρησιμοποίησε 339,9 εκατ. ευρώ από ευρωπαϊκά κονδύλια την τελευταία δεκαετία, ενώ το Υπουργείο Εσωτερικών αντίστοιχα 327,9 εκατ. ευρώ. Η επιστολή δεν διευκρινίζει πώς ακριβώς δαπανήθηκαν τα ποσά αυτά —κάτι που ενισχύει τις υποψίες που περιγράφει το ρεπορτάζ.
Το ΥΠΕΞ μετατρέπεται σε μηχανισμό πληροφοριών
Ο Χακάν Φιντάν, άλλοτε επικεφαλής της τουρκικής υπηρεσίας πληροφοριών (MIT), φέρεται να έχει μεταμορφώσει πλήρως το υπουργείο του σε δομή παρακολούθησης και ελέγχου. Από το καλοκαίρι του 2023, όταν ανέλαβε καθήκοντα, έχει τοποθετήσει στελέχη της MIT σε νευραλγικές διπλωματικές θέσεις και έχει ενισχύσει θεαματικά τη Διεύθυνση Πληροφοριών και Ερευνών. Παράλληλα, ίδρυσε μια νέα υπηρεσία με την επωνυμία «Γενική Διεύθυνση Διπλωματικής Ασφάλειας», η οποία —παρότι επισήμως έχει αποστολή τη φύλαξη των τουρκικών διπλωματικών αποστολών στο εξωτερικό— στην πράξη λειτουργεί ως δίκτυο αποστολής πρακτόρων με εντολές απευθείας από τον ίδιο. Η εν λόγω Διεύθυνση ανέλαβε και την «προστασία» των ξένων πρεσβειών στην Τουρκία, κάτι που επιτρέπει τη διείσδυση και επιτήρηση των ίδιων των διπλωματικών αντιπροσωπειών της ΕΕ σε τουρκικό έδαφος.
Το ρεπορτάζ αναφέρεται και στον ρόλο της Γενικής Διεύθυνσης Ασφάλειας, η οποία —μέσω της Διεύθυνσης Πληροφοριών— αποστέλλει αστυνομικούς σε διπλωματικές αποστολές στο εξωτερικό με το πρόσχημα της ασφάλειας. Αυτοί λειτουργούν ως σύνδεσμοι, αλλά επί της ουσίας πρόκειται για πράκτορες που δραστηριοποιούνται σε κατασκοπευτικές αποστολές. Στόχοι των παρακολουθήσεων είναι πολιτικοί αντιφρονούντες, δημοσιογράφοι, μέλη ΜΚΟ, το κίνημα του Φετουλάχ Γκιουλέν και γενικότερα οτιδήποτε θεωρείται «απειλή» για το καθεστώς Ερντογάν — κυρίως σε χώρες όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Σουηδία, η Αυστρία και η Ολλανδία.
Παρά τα σαφή ευρήματα και τη συστηματική κακοδιαχείριση, οι ευρωπαϊκοί θεσμοί φέρονται να αποφεύγουν την ανάληψη δράσης. Δεν έχουν επιβάλει όρους ή κυρώσεις για την αποτροπή μελλοντικών παραβιάσεων. Η σιωπή τους ερμηνεύεται ως προϊόν του διαχρονικού εκβιασμού μέσω του μεταναστευτικού. Η Άγκυρα διατηρεί τον έλεγχο των ροών από τη Συρία και άλλες περιοχές προς την ΕΕ, και αξιοποιεί το «χαρτί» αυτό για να αποσπά χρηματοδότηση και διπλωματική ανοχή. Σε μια περίοδο αυξανόμενης γεωπολιτικής αβεβαιότητας, η ΕΕ μοιάζει πρόθυμη να ανεχθεί την καταπάτηση των ευρωπαϊκών αρχών στο όνομα της σταθερότητας. Η Τουρκία παραμένει μέλος του ΝΑΤΟ, διαθέτει έναν από τους ισχυρότερους στρατούς στην περιοχή και θεωρείται κομβικός παράγοντας στη Μέση Ανατολή. Αυτή η πραγματικότητα έχει ωθήσει τις Βρυξέλλες να υιοθετήσουν μια στάση στρατηγικής σιωπής, θυσιάζοντας τη λογοδοσία, τη διαφάνεια και τα ίδια τα ιδεώδη που υποτίθεται πως υπηρετεί η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Την ώρα που οι ευρωπαϊκοί φορολογούμενοι χρηματοδοτούν εν αγνοία τους παρακολουθήσεις, επιχειρήσεις φίμωσης και καταπάτηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, οι ευρωπαϊκές ηγεσίες επιλέγουν να στρέφουν το βλέμμα αλλού. Η διαφάνεια και η δημοκρατία παραμερίζονται μπροστά στον «στρατηγικό ρεαλισμό» — με την Τουρκία να διαμορφώνει το παιχνίδι κατά βούληση, και την Ευρώπη να σιωπά.
