Κάποιες ημερομηνίες δεν σβήνουν ποτέ. Μένουν εκεί, βαθιά χαραγμένες στη συλλογική μνήμη, σαν σημάδια από ένα όνειρο που έζησες ξύπνιος. Για τους Έλληνες, η 4η Ιουλίου 2004 δεν ήταν απλώς μια αθλητική επιτυχία. Ήταν μια εθνική ανάταση, ένα καλοκαιρινό μεθύσι περηφάνιας, ένα «παραμύθι χωρίς δράκο» που όμως είχε πρίγκιπες με φανέλα και σορτσάκι, έναν Γερμανό βασιλιά στον πάγκο και ένα τρόπαιο που έλαμπε σαν ήλιος στο χέρι του Ζαγοράκη. Σήμερα, 21 χρόνια μετά, οι εικόνες εκείνης της βραδιάς έχουν κιτρινίσει μόνο στις φωτογραφίες. Στις καρδιές μας παραμένουν ζωντανές, το ίδιο φρέσκες, το ίδιο δυνατές, σαν τότε που το ρολόι έδειχνε μεσάνυχτα και μια χώρα ολόκληρη πεταγόταν από τον καναπέ για να βγει στους δρόμους. Δεν ξέραμε τότε ότι ζούσαμε το απόλυτο. Το μάθαμε αργότερα.
«Το πήραμε! Το πήραμε!»
Το είχε πει πρώτος ο Διακογιάννης, με τη φωνή του να σπάει στον αέρα της ΕΡΤ: «Η Ελλάδα είναι Πρωταθλήτρια Ευρώπης!». Πίσω του ακουγόταν ο ήχος της Ιστορίας να γράφεται με τα πιο απίθανα γράμματα. Ήταν ένα ποδοσφαιρικό θαύμα που έμοιαζε απίστευτο όσο περισσότερο το πίστευες. Η Ελλάδα, το αουτσάιντερ των στοιχηματικών και των αναλυτών, είχε κατακτήσει την Ευρώπη, νικώντας στο κατάμεστο «Ντα Λουζ» την Πορτογαλία του Σκολάρι, του Φίγκο και του 18χρονου Ρονάλντο που δεν άντεξε και λύγισε στο χορτάρι. Στο γκολ του Χαριστέα δεν ακούστηκε τίποτα. Ίσως γιατί οι φωνές μας χάθηκαν σε κάτι μεγαλύτερο: σε εκείνο το σφίξιμο στο στομάχι όταν συνειδητοποιείς πως κάτι ανεπανάληπτο μόλις συνέβη. Το σκορ ήταν 0-1, αλλά το μέγεθος της νίκης δεν χωρούσε σε αριθμούς. Χωρούσε μόνο σε ανατριχίλες.
Από τη σταχτοπούτα, στην πιο όμορφη βασίλισσα
Κανείς δεν περίμενε την Εθνική. Ούτε οι ξένοι, ούτε εμείς. Την κοροϊδεύανε, την υποτιμούσαν, την αντιμετώπιζαν σαν εύκολο σταυρωτό στα bracket του τουρνουά. Κι όμως, εκείνη η ομάδα του Ρεχάγκελ, με σασί από Πρωταγωνίστρια του ’80 και μηχανή του ’90, έκανε το πιο πειθαρχημένο, το πιο παθιασμένο, το πιο μελετημένο ποδοσφαιρικό πραξικόπημα που είδε ποτέ η Ευρώπη. Δεν είχε τις μεγάλες βεντέτες, αλλά είχε καρδιά. Δεν είχε super stars, είχε όμως Τραϊανούς που έπαιζαν σαν τείχος, Ζαγοράκηδες που έτρεχαν μέχρι το τέλος του κόσμου και Νικοπολίδηδες που έμοιαζαν με ήρωες αρχαίας τραγωδίας: ήρεμοι, ατσάλινοι, απόλυτοι.
Το 2004 δεν ήταν τυχαίο. Ήταν μια χρονιά που η Ελλάδα έμοιαζε να αναπνέει αλλιώς. Οι Ολυμπιακοί έρχονταν με φόρα, η χώρα άλλαζε πρόσωπο, οι δρόμοι γέμιζαν αισιοδοξία. Το Euro ήρθε σαν επιστέγασμα ενός έθνους που για μια στιγμή πίστεψε ότι μπορεί να κοιτάξει τους άλλους στα μάτια. Και όχι μόνο τους κοίταξε. Τους νίκησε. Η εικόνα των πανηγυρισμών στην Ομόνοια, στην Αριστοτέλους, στις πλατείες της Μελβούρνης, του Τορόντο, του Μονάχου, δεν ήταν απλώς εικόνες νίκης. Ήταν εικόνες συλλογικής ελπίδας. Γιατί για πρώτη φορά ο Έλληνας δεν πανηγύριζε μόνο για ένα γκολ. Πανηγύριζε γιατί έβλεπε σε αυτούς τους έντεκα ένα κομμάτι από τον ίδιο του τον εαυτό. Και είχε ανάγκη να νικήσει.
Το μετά ήταν δύσκολο. Το ποδόσφαιρο δεν είναι σινεμά για να παίζεις ξανά την ίδια ταινία. Η Εθνική συνέχισε με αξιοπρέπεια – έπαιξε σε Euro και Μουντιάλ, χάρισε κι άλλες μεγάλες στιγμές. Αλλά ποτέ πια δεν άγγιξε τον ουρανό. Γιατί το Euro 2004 δεν ήταν απλώς ένα τρόπαιο. Ήταν το αδύνατο που έγινε δυνατό, κι αυτό δεν επαναλαμβάνεται. Και η αλήθεια είναι πως το ελληνικό ποδόσφαιρο δεν κατάφερε να «επενδύσει» σωστά σε εκείνη τη νίκη. Οι υποδομές έμειναν πίσω, τα νέα ταλέντα δεν βρήκαν πάντα τον δρόμο, η εσωστρέφεια και η έλλειψη σχεδιασμού κυριάρχησαν. Όσο οι παλιοί ήρωες αποσύρονταν, τόσο γυμνωνόταν η πραγματικότητα.
Κι όμως, κάτι φαίνεται να αλλάζει ξανά. Η νέα Εθνική, χτισμένη στα χέρια του Ιβάν Γιοβάνοβιτς, δεν είναι φτιαγμένη για να επαναλάβει το θαύμα. Είναι φτιαγμένη για να ξαναφέρει το συναίσθημα. Μια γενιά παικτών όπως ο Τσιμίκας, ο Ιωαννίδης, ο Παυλίδης, ο Κωνσταντέλιας, δείχνουν ότι η φλόγα μπορεί να ξαναγίνει πυρκαγιά. Όχι από θαύμα. Από δουλειά, όραμα και πίστη. Και ίσως, ναι, λίγη από τη μαγεία που κάνει το ποδόσφαιρο κάτι πολύ μεγαλύτερο από ένα παιχνίδι. Το βράδυ που η Ελλάδα νίκησε την Αγγλία στο Γουέμπλεϊ, δεν ήταν απλώς μια νίκη. Ήταν ένα νεύμα από το παρελθόν στο μέλλον. Ένα ψίθυρος από τη Λισαβόνα που έλεγε: «Μπορείτε κι εσείς. Φτάνει να το πιστέψετε».
Τελικά, τι έμεινε από εκείνο το βράδυ;
Έμεινε η ανάμνηση. Έμεινε η απόδειξη πως ακόμα κι ένα «πειρατικό» μπορεί να βουλιάξει θηρία. Έμεινε ο Χαριστέας στον αέρα, ο Ζαγοράκης με το τρόπαιο, ο Ρεχάγκελ με το βλέμμα του στρατηγού που δεν χαμογελάει – απλώς δικαιώνεται. Έμειναν οι φωνές στους δρόμους, οι γαλανόλευκες σε κάθε μπαλκόνι, οι άγνωστοι που έγιναν αγκαλιές. Έμεινε εκείνο το μαγικό «το πήραμε!», που το είπαμε ψιθυριστά και ουρλιάζοντας μαζί. Και όσο και αν γεράσαμε από τότε, όσο κι αν αλλάξαμε, θα κουβαλάμε πάντα μέσα μας εκείνη τη νύχτα. Γιατί όσοι ζήσαμε το Euro του 2004, ζήσαμε κάτι που δεν θα ξαναέρθει – αλλά που δεν θα μας φύγει ποτέ.
