Σε μια εποχή όπου τα σύνορα μεταξύ επιστήμης και φαντασίας γίνονται όλο και πιο δυσδιάκριτα, ένα μικρό τροπικό νησί στην Καραϊβική εξελίσσεται σε σκηνικό ενός νέου υπαρξιακού πειράματος: της μάχης ενάντια στον θάνατο, όχι μέσω της πίστης ή της φιλοσοφίας, αλλά με σύριγγες γεμάτες γονίδια και την κάλυψη ενός νομικού κενού. Καλωσορίσατε στην Πρόσπερα, την πόλη-πείραμα που φιλοδοξεί να γίνει το Silicon Valley της αιώνιας ζωής. Η γη της υπόσχεσης βρίσκεται στο νησί Ροατάν της Ονδούρας, μόλις 65 χιλιόμετρα από την ηπειρωτική χώρα. Εκεί, στα δροσερά νερά της Καραϊβικής, αναδύεται η Πρόσπερα — μια ημιαυτόνομη, ιδιωτικά διαχειριζόμενη πόλη, όπου η ιατρική ηθική παραμερίζεται για να δώσει χώρο στην τεχνολογική πρωτοπορία. Στην καρδιά της, η Minicircle, μια startup από το Ντέλαγουερ, προσφέρει θεραπείες που στις ΗΠΑ θα ήταν αδιανόητες, όπως η ενέσιμη follistatin: ένα γονίδιο που υπόσχεται ενίσχυση της μυϊκής μάζας, μείωση της φλεγμονής και… επιμήκυνση της ζωής.
Η θεραπεία, η οποία κοστίζει 25.000 δολάρια, αποτελεί έναν από τους λίγους τρόπους με τους οποίους ο σύγχρονος άνθρωπος μπορεί —κυριολεκτικά— να αγοράσει χρόνο. Σε πειραματικά μοντέλα με ποντίκια, η follistatin αύξησε το προσδόκιμο ζωής κατά 32,5%. Στον άνθρωπο, ο επιχειρηματίας και αυτοαποκαλούμενος «βιοχάκερ» Μπράιαν Τζόνσον αναφέρει πως μετά τη θεραπεία του στην Πρόσπερα, η μυϊκή του μάζα αυξήθηκε κατά 7% και τα επίπεδα της πρωτεΐνης αυξήθηκαν κατά 160% μέσα σε δύο εβδομάδες. Πλέον, όπως λέει, «χρειάζεται να γιορτάζει γενέθλια μόνο κάθε 21 μήνες».
Η θεραπεία συνοδεύεται από ένα “kill switch”: αν το σώμα αντιδράσει επικίνδυνα, χορηγείται τετρακυκλίνη και το γονίδιο απενεργοποιείται. Όμως το ερώτημα παραμένει: μήπως αυτό που απενεργοποιείται σταδιακά είναι η ίδια η αίσθηση του μέτρου; Η Πρόσπερα φιλοξενεί παράλληλα και τη GARM, αδελφή εταιρεία της Minicircle, η οποία προσφέρει αισθητικές θεραπείες υψηλής τεχνολογίας – από botox μέχρι υπερηχητικά lifting – για πρόσωπα που δεν αντέχουν τη φθορά του χρόνου. Το 2024, η πόλη φιλοξένησε για δύο μήνες την Vitalia, μια αναδυόμενη κοινότητα βιοτεχνολόγων που πειραματίστηκε με εμφυτεύματα μαγνητών και ενέσεις DNA, επιδιώκοντας έναν νέο τύπο ανθρώπου – τον μετα-άνθρωπο, με έκτη αίσθηση και απενεργοποιημένη τη βιολογική ημερομηνία λήξης. Όλα αυτά συμβαίνουν σε έναν τόπο όπου η θέληση του πλουσίου έχει μεγαλύτερη βαρύτητα από κάθε ιατρική ή ηθική επιτροπή.
Το απόλυτο «νομοθετικό κενό» ως επενδυτικό πλεονέκτημα
Στην Πρόσπερα, το νόμισμα είναι το Bitcoin, οι φόροι αγγίζουν το 1% και ο καθένας μπορεί να επιλέξει το νομικό σύστημα που επιθυμεί — ακόμη και να δημιουργήσει το δικό του. Μέσα σε λίγες ώρες, μέσω smartphone, μπορεί κανείς να ιδρύσει επιχείρηση. Αυτή η ZEDE (Ζώνη Ειδικής Οικονομικής Ανάπτυξης) υλοποιήθηκε χάρη σε νόμο του 2013, ο οποίος παρείχε ανεξαρτησία στη φορολογία και τη διακυβέρνηση. Στη θεωρία, το εγχείρημα στηρίχθηκε σε ομιλία του νομπελίστα Πολ Ρόμερ, που οραματιζόταν πόλεις-λιμάνια της καινοτομίας σε χώρες του Νότου. Στην πράξη, πολλοί το βλέπουν ως νεο-αποικιοκρατία. Η γη παραχωρείται σε δισεκατομμυριούχους με ελάχιστη υποχρέωση προς τους ντόπιους. Ο συνιδρυτής του PayPal, Πίτερ Τιλ, και άλλοι επενδυτές έχουν φτάσει στο σημείο να απαιτούν 10,7 δισ. δολάρια αποζημίωση από την Ονδούρα, όταν η πρόεδρος Σιομάρα Κάστρο επιχείρησε να καταργήσει το νομικό πλαίσιο των ZEDEs.
Παράδεισος για τους λίγους, άγνωστη απειλή για τους πολλούς
Μέχρι το 2024, περισσότερες από 200 επιχειρήσεις είχαν εγκατασταθεί στην Πρόσπερα, και το σχέδιο προβλέπει 38.000 κατοίκους μέχρι το 2030. Όμως, για τους κατοίκους της γύρω περιοχής, η «τεχνολογική Εδέμ» παραμένει ένας ξένος τόπος: μια περιφραγμένη κοινότητα με QR κωδικό στην είσοδο, ιδιωτική ασφάλεια και αδιαφανή διοίκηση. Το Crawfish Rock, ένα γειτονικό ψαροχώρι, ζει στον ίσκιο αυτής της νέας πραγματικότητας. Για κάποιους, η Πρόσπερα είναι ευκαιρία. Για άλλους, είναι ο προάγγελος μιας ήσυχης εξόντωσης: εκτοπισμός, ακρίβεια, απώλεια κυριαρχίας.
Όταν ο Θεός έγινε start-up
Η ιστορία της Πρόσπερα δεν είναι απλώς ένα πείραμα τεχνολογικής καινοτομίας — είναι μια αλληγορία για το ποιοι αποφασίζουν ποια ζωή αξίζει να παραταθεί. Η υπόσχεση της «αθανασίας» είναι διαθέσιμη μόνο σε όσους μπορούν να την αγοράσουν. Οι υπόλοιποι μένουν να παρατηρούν, αβοήθητοι, την επιστήμη να εξελίσσεται έξω από κάθε δημοκρατικό έλεγχο. Ίσως, τελικά, το πιο εντυπωσιακό δεν είναι ότι κάποιοι παίζουν με τον γενετικό μας κώδικα. Αλλά ότι το κάνουν σε παραδεισένια νησιά, με θέα τη θάλασσα και την πλάνη πως η ζωή μπορεί να τιθασευτεί — όχι με ταπεινότητα, αλλά με κεφάλαιο. Και κάπως έτσι, ο άνθρωπος πασχίζει ξανά να γίνει θεός· αυτή τη φορά με ένεση.
