Λιβύη - Ελλάδα: "Νέο διπλωματικό φιάσκο, με ευθύνη της κυβέρνησης"
Σε μείζον ζήτημα για την ελληνική εξωτερική πολιτική εξελίσσεται η νέα πρόκληση της Λιβύης, καθώς τόσο η κυβέρνηση της Τρίπολης όσο και εκείνη της Βεγγάζης καταγγέλλουν την Ελλάδα για παραβίαση κυριαρχικών τους δικαιωμάτων, με αφορμή την προκήρυξη αδειών εξερεύνησης και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων νοτίως της Κρήτης. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατέθεσε επερώτηση προς τους υπουργούς Εξωτερικών και Περιβάλλοντος & Ενέργειας, κάνοντας λόγο για «νέο διπλωματικό φιάσκο» και θέτοντας κρίσιμα ερωτήματα για την αποτελεσματικότητα της κυβερνητικής στρατηγικής. Στο επίκεντρο της έντονης πολιτικής αντιπαράθεσης βρίσκεται η ανακοίνωση του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας σχετικά με τη διαδικασία υποβολής προσφορών για υδρογονάνθρακες, η οποία προκάλεσε την οργισμένη αντίδραση της μεταβατικής κυβέρνησης της Τρίπολης. Σε τοποθέτησή του, το Υπουργείο Εξωτερικών της Λιβύης υποστήριξε ότι μέρος των περιοχών εμπίπτει σε «θαλάσσιες ζώνες που αμφισβητούνται από τη Λιβύη» και χαρακτήρισε την ελληνική πρωτοβουλία ως «μονομερή ενέργεια» που οδηγεί σε «ένταση και πολυπλοκότητα». Χρησιμοποιώντας βαρύτατους χαρακτηρισμούς, έκανε λόγο για «απόπειρα υφαρπαγής» κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και η πλευρά της Βεγγάζης υπό τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, παρά το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε παλαιότερα επενδύσει σε στενή συνεργασία μαζί του, με αποκορύφωμα την επίσημη επίσκεψή του στην Αθήνα τον Ιανουάριο του 2020. Η διοίκηση της Βεγγάζης χαρακτήρισε τις ελληνικές ενέργειες παραβίαση των λιβυκών συμφερόντων, καλώντας την Αθήνα να απόσχει από μονομερείς κινήσεις. Ο ΣΥΡΙΖΑ επισημαίνει ότι οι αντιδράσεις των δύο ανταγωνιστικών κυβερνήσεων της Λιβύης καταδεικνύουν την αποτυχία της σημερινής κυβέρνησης να διαμορφώσει μια συνεκτική και προληπτική εθνική στρατηγική. Παρά τις περί του αντιθέτου διακηρύξεις, υποστηρίζει ότι η Ελλάδα περιθωριοποιείται διεθνώς, ενώ η Τουρκία ενισχύει συστηματικά την παρουσία της στη μετα-Καντάφι εποχή, προωθώντας μια επικίνδυνα αναθεωρητική ατζέντα.
Η αξιωματική αντιπολίτευση καταγγέλλει την αδράνεια της κυβέρνησης απέναντι στην υπογραφή νέας συμφωνίας Τουρκίας–Λιβύης για σεισμικές έρευνες σε τέσσερις θαλάσσιες περιοχές, σημειώνοντας ότι αυτή αποτελεί συνέχεια μιας ευρύτερης αλυσίδας αρνητικών εξελίξεων για την Ελλάδα. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου, η ακύρωση του αγωγού East Med, η πώληση οπλικών συστημάτων στην Τουρκία, η αμφισβήτηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος της Μονής Αγίας Αικατερίνης στο Σινά και η παραβίαση ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων από το τουρκικό ερευνητικό σκάφος Oruc Reis.
Σε αυτό το πλαίσιο, η κοινοβουλευτική ερώτηση του ΣΥΡΙΖΑ προς τους υπουργούς Εξωτερικών και Ενέργειας εστιάζει σε τέσσερα καίρια ερωτήματα:
Ποια είναι η κυβερνητική στρατηγική για την ανατροπή της αρνητικής διπλωματικής δυναμικής και την προστασία των εθνικών συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο;
Τι είδους πιέσεις σκοπεύει να ασκήσει η Ελλάδα σε ευρωπαϊκό και διμερές επίπεδο ώστε να αναγκάσει τη Λιβύη να συμμορφωθεί με το Διεθνές Δίκαιο και τις αρχές καλής γειτονίας;
Για ποιον λόγο η ελληνική κυβέρνηση απομονώθηκε από τις ειρηνευτικές διεργασίες στη Λιβύη και γιατί δεν κατέβαλε προσπάθειες για την ανάληψη ενεργού ρόλου στο μέλλον της χώρας, όταν η Τουρκία δρα μεθοδικά και πολυεπίπεδα από το 2011;
Γιατί αγνοήθηκε η ρηματική διακοίνωση της λιβυκής κυβέρνησης τον Αύγουστο του 2019 που πρότεινε επανεκκίνηση συνομιλιών για οριοθέτηση ΑΟΖ; Θα μπορούσε, κατά τον ΣΥΡΙΖΑ, να έχει αποτραπεί το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο αν η Αθήνα είχε ανταποκριθεί εγκαίρως.
Η επερώτηση καταλήγει σε σφοδρή κριτική για τον ρόλο του «δεδομένου και προβλέψιμου συμμάχου» που –όπως σημειώνεται– έχει οδηγήσει την Ελλάδα σε πολιτική στασιμότητα και στρατηγικό αδιέξοδο. Αντιπαραθέτει μάλιστα την προσέγγιση αυτή με τη δική της «ενεργητική, φιλειρηνική και πολυδιάστατη» εξωτερική πολιτική, θυμίζοντας την επίσκεψη του Νίκου Κοτζιά στην Τρίπολη το 2016 και τη συμμετοχή του Αλέξη Τσίπρα στη διεθνή διάσκεψη του Παλέρμο το 2018 για την ειρήνη στη Λιβύη. Η τελευταία αυτή εξέλιξη προστίθεται σε μια μακρά σειρά παραλείψεων και διπλωματικών ηττών, την ώρα που η Τουρκία ενισχύει σταθερά την επιρροή της. Ο ΣΥΡΙΖΑ καλεί την κυβέρνηση να εγκαταλείψει την παθητική στάση και να επαναπροσδιορίσει τον ρόλο της Ελλάδας ως δύναμης σταθερότητας και σεβασμού του διεθνούς δικαίου στην Ανατολική Μεσόγειο.
