Παρά τη δήλωση του Ντόναλντ Τραμπ ότι το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα «καταστράφηκε ολοσχερώς» από την πρόσφατη αμερικανική αεροπορική επίθεση, κορυφαίοι αξιωματούχοι της Ουάσιγκτον και του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) αναγνώρισαν ότι η τύχη του ιρανικού αποθέματος υψηλού βαθμού εμπλουτισμένου ουρανίου παραμένει άγνωστη. Ο αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζέι Ντι Βανς δήλωσε την Κυριακή ότι «στις επόμενες εβδομάδες θα επιδιώξουμε να διαχειριστούμε με ασφάλεια αυτό το υλικό», αναφερόμενος σε ποσότητες ουρανίου επαρκείς για την κατασκευή εννέα έως δέκα πυρηνικών όπλων. Αν και υποστήριξε ότι η Τεχεράνη δεν διαθέτει πλέον τις υποδομές για την τελική οπλοποίηση, παραδέχθηκε ότι το υλικό δεν βρίσκεται υπό έλεγχο. Η ιρανική πλευρά, από την πλευρά της, έχει απορρίψει κάθε προοπτική διαλόγου με την Ουάσιγκτον, την οποία κατηγορεί για προσχηματική διαπραγμάτευση που κατέληξε σε αιφνιδιαστική στρατιωτική επίθεση. Το απόθεμα εμπλουτισμένου ουρανίου θεωρείται πλέον ένα από τα τελευταία ισχυρά διαπραγματευτικά χαρτιά του Ιράν.
Κατά τη διάρκεια ενημέρωσης Τύπου στο Πεντάγωνο, ο υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ, Πιτ Χέγκσεθ, και ο αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων Νταν Κέιν απέφυγαν να επιβεβαιώσουν την «πλήρη καταστροφή» του ιρανικού προγράμματος. Ωστόσο, έκαναν λόγο για «εκτεταμένες ζημιές» στις τρεις βασικές εγκαταστάσεις που δέχθηκαν επίθεση από βομβαρδιστικά B-2 και πυραύλους Tomahawk. Στο βασικό στόχο, το υπόγειο εργοστάσιο εμπλουτισμού Φορντό, δορυφορικές εικόνες αποκάλυψαν τουλάχιστον δώδεκα διαμπερείς τρύπες στο βραχώδες υπέδαφος από βόμβες τύπου Massive Ordnance Penetrator, βάρους 13.600 κιλών. Σύμφωνα με το Ισραήλ, το οποίο παρακολουθεί διαχρονικά τις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις, οι ζημιές είναι σοβαρές, αλλά το συγκρότημα δεν καταστράφηκε πλήρως.
ΗΠΑ: «Συντριπτική επιτυχία» η επίθεση στο Ιράν -«Όταν ο πρόεδρος μιλάει, ο κόσμος πρέπει να ακούει»
Ταυτόχρονα, ισραηλινές πηγές πληροφοριών αναφέρουν ότι το Ιράν ενδέχεται να είχε μετακινήσει κρίσιμο εξοπλισμό και ποσότητες εμπλουτισμένου ουρανίου λίγες ημέρες πριν την επίθεση. Πιο συγκεκριμένα, γίνεται λόγος για 400 κιλά ουρανίου εμπλουτισμένου κατά 60%, ακριβώς κάτω από το όριο του 90% που θεωρείται στρατιωτική ποιότητα. Το υλικό αυτό είχε αποθηκευτεί σε άλλη εγκατάσταση κοντά στο Ισφαχάν. Ο επικεφαλής του ΙΑΕΑ, Ραφαέλ Γκρόσι, ανέφερε ότι οι επιθεωρητές του είδαν τελευταία φορά το απόθεμα περίπου μία εβδομάδα πριν την επίθεση του Ισραήλ. Σε τηλεοπτική του συνέντευξη επιβεβαίωσε ότι η Τεχεράνη έχει φροντίσει να προφυλάξει το συγκεκριμένο φορτίο, το οποίο μπορεί να μεταφερθεί ακόμη και στο πορτμπαγκάζ δέκα αυτοκινήτων.
Πέρα από το Ισφαχάν, εκτιμάται ότι οι Ιρανοί προσπαθούν να διασώσουν εξοπλισμό και έγγραφα από εγκαταστάσεις-σύμβολα του εθνικού τους πυρηνικού προγράμματος, όπως το Φορντό, που ενδέχεται να ενισχυθεί περαιτέρω για μελλοντική χρήση. Δορυφορικές εικόνες της Maxar, λίγο πριν από τις επιθέσεις, έδειξαν δεκαέξι φορτηγά κοντά στις σήραγγες του Φορντό, γεγονός που προκάλεσε υποψίες ότι η Τεχεράνη είχε λάβει προληπτικά μέτρα. Ωστόσο, είναι ασαφές τι ακριβώς μετακινήθηκε. Η φύση του εξοπλισμού καθιστά δύσκολη τη μεταφορά, καθώς οι υπερσύγχρονες φυγόκεντροι είναι συνδεδεμένες με σωληνώσεις και πακτωμένες στο έδαφος. Επιπλέον, αρχεία του προγράμματος βρίσκονταν σε θωρακισμένους χώρους, καθιστώντας την πλήρη ανασύστασή τους εξαιρετικά δύσκολη. Παρόλα αυτά, στο Ιράν χτίζεται ήδη νέα μονάδα εμπλουτισμού σε βαθύτερη τοποθεσία νότια του Νατάνζ, η οποία όμως –σύμφωνα με τις ιρανικές αρχές– δεν έχει ακόμη τεθεί σε λειτουργία.
Ρούμπιο: Το Ιράν διαθέτει εμπλουτισμένο ουράνιο σε ποσότητες για την κατασκευή πυρηνικών βομβών
Αν το Ιράν στοχεύει πράγματι στην απόκτηση πυρηνικού όπλου –κάτι που συνεχίζει να αρνείται– τότε κινείται με ασυνήθιστο ρυθμό. Οι ΗΠΑ ανέπτυξαν την ατομική βόμβα μέσα σε τέσσερα χρόνια, η Σοβιετική Ένωση ακολούθησε σε αντίστοιχο χρόνο και χώρες όπως η Ινδία, το Πακιστάν και το Ισραήλ προχώρησαν με ταχύτερους ρυθμούς. Παλαιότερες αποκαλύψεις από αρχείο που είχε κλέψει το Ισραήλ από αποθήκη στην Τεχεράνη κατέδειξαν ότι ήδη από το 2003 οι Ιρανοί μηχανικοί είχαν εξετάσει μηχανισμούς πυρηνικής ανάφλεξης. Τότε, σύμφωνα με τις ΗΠΑ, δόθηκε εντολή να σταματήσει η οπλοποίηση. Πρόσφατες δηλώσεις του Τραμπ και του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου δείχνουν ότι θεωρούν πως η Τεχεράνη επανεκκίνησε το πρόγραμμα, αν και δεν έχουν παρουσιάσει αποδείξεις.
Η ιστορία υποδηλώνει πως η διπλωματία απέφερε περισσότερους καρπούς από τις επιθέσεις. Το 2010, η κυβερνοεπίθεση με το λογισμικό Stuxnet από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ είχε καταστρέψει το 20% των φυγοκεντρήσεων του Ιράν στο Νατάνζ. Ωστόσο, η Τεχεράνη επανήλθε με ακόμη πιο προηγμένο εξοπλισμό, φτάνοντας τις 19.000 φυγόκεντρους πριν την πρόσφατη επίθεση. Μόνο μετά τη συμφωνία του 2015 επί Ομπάμα αποκτήθηκε πλήρης εικόνα των ιρανικών δυνατοτήτων, μέσω επιθεωρήσεων. Αυτές, όμως, σταμάτησαν όταν ο Τραμπ απέσυρε τις ΗΠΑ από τη συμφωνία, χαρακτηρίζοντάς την «καταστροφή». Η αντίδραση της Τεχεράνης ήταν η επιτάχυνση του εμπλουτισμού και η απομάκρυνση των επιθεωρητών.
Σήμερα, παραμένει αβέβαιο εάν οι ομάδες του ΙΑΕΑ που βρίσκονταν στη χώρα κατά την έναρξη της σύγκρουσης θα αποκτήσουν ξανά πρόσβαση. Οι ιρανικές αρχές έχουν ήδη διακόψει τις επιθεωρήσεις εν καιρώ πολέμου και δεν είναι σαφές αν οι εγκαταστάσεις στο Φορντό και το Νατάνζ είναι πλέον προσβάσιμες. Ο πρώην αξιωματούχος του Πενταγώνου Μικ Μάλροϊ εκτίμησε πως οι επιθέσεις ενδέχεται να καθυστερήσουν το ιρανικό πρόγραμμα από δύο έως πέντε χρόνια. Ωστόσο, δεν είναι βέβαιο ότι η σύγκρουση έχει τελειώσει – ούτε ότι η πυρηνική απειλή έχει εξαλειφθεί.