Λειψυδρία: Σχέδιο έκτακτης ανάγκης για την εξοικονόμηση νερού
Σε μια πρωτοβουλία που καταδεικνύει το βάθος της υδατικής κρίσης στην Ευρώπη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται να καλέσει τα κράτη-μέλη να μειώσουν την κατανάλωση νερού κατά τουλάχιστον 10% έως το 2030. Το σχέδιο, που αποκαλύπτεται από τους Financial Times και αναμένεται να παρουσιαστεί επισήμως τον επόμενο μήνα, αποτελεί την πρώτη συγκροτημένη απόπειρα θέσπισης στόχων για την αποδοτική χρήση του νερού στην ΕΕ. Η παρέμβαση της Επιτροπής γίνεται σε μια περίοδο όπου οι παρατεταμένες ξηρασίες, η μείωση των υπόγειων αποθεμάτων και οι αυξανόμενες εντάσεις στη χρήση των υδάτινων πόρων αποσταθεροποιούν το υδρολογικό ισοζύγιο της Ευρώπης. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση της Επιτρόπου Περιβάλλοντος, Jessika Roswall, η οποία τόνισε την ανάγκη ριζικής αλλαγής στην καθημερινή συμπεριφορά: «Όταν κάνουμε ντους, πρέπει να το σκεφτόμαστε».
Το σχέδιο της ΕΕ, αν και μη δεσμευτικό, θα θέτει ως προτεραιότητες τη μείωση απωλειών δικτύων, την επαναχρησιμοποίηση νερού και την ενίσχυση των υποδομών. Σύμφωνα με τον οργανισμό EarEau, περίπου το 25% του νερού στην ΕΕ χάνεται από διαρροές – ποσοστό που σε χώρες όπως η Βουλγαρία φθάνει το 60%. Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων θα υποστηρίξει τη στρατηγική με χρηματοδοτικό εργαλείο 15 δισ. ευρώ για την περίοδο 2025–2027, ενώ η Επιτροπή εκτιμά πως απαιτούνται ετήσιες επενδύσεις ύψους 23 δισ. ευρώ για την ορθή συντήρηση και αναβάθμιση των υδρευτικών υποδομών.
Η κατάσταση στην Ελλάδα και την Κύπρο επιβεβαιώνει την ανάγκη άμεσης δράσης. Ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΥΔΑΠ, Χάρης Σαχίνης, έχει ήδη προειδοποιήσει ότι, εάν δεν υπάρξει δραστική παρέμβαση, η Αττική ενδέχεται να αντιμετωπίσει σοβαρό πρόβλημα επάρκειας μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. Στην Κύπρο, το 2025 θα σηματοδοτήσει τρίτο διαδοχικό έτος ξηρασίας και ένα από τα χειρότερα ως προς τη συγκέντρωση αποθεμάτων των τελευταίων 50 ετών. Το σχέδιο έρχεται σε συνέχεια της περσινής προειδοποίησης της Επιτροπής για αυξανόμενο ανταγωνισμό στους υδάτινους πόρους και «πιθανούς κινδύνους συγκρούσεων εντός και μεταξύ κρατών-μελών». Οι αγροτικές αντιπαραθέσεις στη Γαλλία και την Ισπανία γύρω από τη χρήση και διαχείριση του νερού αποτελούν ενδείξεις μιας κρίσης που δεν είναι πλέον περιβαλλοντική, αλλά γεωοικονομική.
Η Επιτροπή τονίζει την ανάγκη συλλογικής δράσης: «Όταν πρόκειται για το νερό, δεν υπάρχουν εθνικά σύνορα», ανέφερε χαρακτηριστικά η Roswall. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, μόνο λίγα κράτη-μέλη έχουν ενσωματώσει μέτρα για την ανθεκτικότητα του τομέα του νερού στα εθνικά τους σχέδια για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, από την πλευρά της, εκτίμησε πρόσφατα ότι η έλλειψη επιφανειακών υδάτων απειλεί έως και το 15% της οικονομικής παραγωγής της ευρωζώνης, επισημαίνοντας πως η περιβαλλοντική αστάθεια μετατρέπεται πλέον σε παράγοντα οικονομικού ρίσκου. Παρά τις ευνοϊκές βροχοπτώσεις της άνοιξης που προσωρινά ανέκοψαν τις πιέσεις στη νότια Ευρώπη, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις καλούνται να δράσουν άμεσα. Η υδατική επάρκεια δεν αποτελεί πλέον δεδομένο, αλλά ζήτημα στρατηγικού σχεδιασμού.
