Η ιστορία της τουαλέτας με καζανάκι από τη νεολιθική ως τη μοντέρνα εποχή.
Δεν είναι σαφές ποιος εφηύρε πρώτος την τουαλέτα με καζανάκι. Παρόλο που αρχαιολογικές ανασκαφές στη βορειοδυτική Ινδία αποκάλυψαν συστήματα αποχέτευσης ηλικίας 4000 ετών, τα οποία θα μπορούσαν να είναι τουαλέτες, δεν είναι σαφές αν πρόκειται πραγματικά για τέτοιες. Τα πρωτόγονα αποχωρητήρια που χρησιμοποιούσαν μια συνεχή ροή νερού για να απομακρύνουν τα απόβλητα χρονολογούνται τουλάχιστον 5.000 χρόνια πριν, και τα πρώιμα συστήματα τουαλέτας χρησιμοποιήθηκαν από διάφορους αρχαίους πολιτισμούς, συμπεριλαμβανομένων των Ρωμαίων και των Μοχέντζο-ντάρο και Χαράππα της κοιλάδας του Ινδού.Ωστόσο, η πραγματικά πρώτη τουαλέτα εφευρέθηκε είτε στους Σκωτσέζους (σε έναν νεολιθικό οικισμό που χρονολογείται από το 3000 π.Χ.) είτε στους Μινωίτες που κατασκεύασαν το παλάτι της Κνωσού (το 1700 π.Χ.) με μεγάλες πήλινες λεκάνες συνδεδεμένες με ένα καζανάκι.
In honor of #WorldToiletDay, here’s a toilet from Knossos. Even the Minotaur needs a nice place to make cow-pies. pic.twitter.com/2yZw30khQj
— OrestesAgamemnonides (@oresteshighking) November 19, 2016
A ‘Loo with a View’ #Algeria and a ‘Flushing Loo’ #Knossos https://t.co/sD9XDqIDqw #WorldToiletDay pic.twitter.com/uX6bTXf1G7
— Sarah (@Sarah404BC) November 19, 2017
Ρωμαϊκή εποχή
Μέχρι το 315 μ.Χ., η Ρώμη διέθετε 144 δημόσιες τουαλέτες. Οι Ρωμαίοι αντιμετώπιζαν την επίσκεψη στην τουαλέτα ως ένα κοινωνικό γεγονός. Συναντούσαν φίλους, αντάλλασσαν απόψεις, ενημερώνονταν για τις ειδήσεις και σκουπίζονταν με ένα κομμάτι σφουγγάρι στερεωμένο σε μια κοντή ξύλινη λαβή. Στη συνέχεια, το ξεπλένανε σε ένα κανάλι νερού που περνούσε μπροστά από την τουαλέτα και το ξαναχρησιμοποιούσαν. Έχει υποστηριχθεί ότι αυτή η πρακτική γέννησε τη φράση ”πιάνοντας τη λάθος άκρη του ραβδιού”.
Roman public latrines looked much like their Greek predecessors: rooms lined with stone or wooden bench seats positioned over a sewer.
A tool called a tersorium was “used to clean the buttocks after defecation.” Imagine a loofah, but made of fresh sea sponge, attached to a… pic.twitter.com/UlV93KDKgb
— Fascinating (@fasc1nate) May 27, 2024
Οι τουαλέτες κατα το Μεσαίωνα
Στη Μεσαιωνική Αγγλία, οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν ”γιογιό” και απλά πετούσαν το περιεχόμενό τους από μια πόρτα ή ένα παράθυρο στο δρόμο. Οι πιο εύποροι χρησιμοποιούσαν ένα αποχωρητήριο (σ.σ Γκαρνταρόμπα), ένα δωμάτιο που προεξείχε με ένα άνοιγμα για τα περιττώματα, που κρεμόταν πάνω από μια τάφρο. Το όνομα προέρχεται πιθανώς από την πρακτική της αποθήκευσης των χιτώνων και των ρούχων στο χώρο της τουαλέτας, ώστε η μυρωδιά να αποθαρρύνει τους ψύλλους και άλλα παράσιτα. Από κει και πήρε το όνομά της η ντουλάπα στα αγγλικά (garderobe). Οι χωρικοί και οι δουλοπάροικοι, ωστόσο, ανακουφίζονταν σε κοινόχρηστα αποχωρητήρια στην άκρη των δρόμων. Στο Λονδίνο κατασκευάστηκε ένα τεράστιο δημόσιο αποχωρητήριο που άδειαζε απευθείας στον ποταμό Τάμεση, προκαλώντας δυσοσμία και αρρώστιες σε ολόκληρο τον πληθυσμό της αγγλικής πρωτεύουσας.
Διάσημοι που δολοφονήθηκαν την ώρα της αφόδευσης
Ενίοτε, κάποιοι γενναίοι ιππότες πραγματοποιούσαν αιφνιδιαστικές επιθέσεις εισερχόμενοι στο κάστρο από το φρεάτιο που συνδεόταν με την Γκαρνταρόμπα. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας, υπήρξαν αρκετές διασημότητες που πέθαναν στην τουαλέτα. Αρκετοί από αυτούς μαχαιρώθηκαν ή καρφώθηκαν από κάτω ενώ βρίσκονταν στη διαδικασία αφόδευσης. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται ο βασιλιάς Έντμουντ Β′ της Αγγλίας (30 Νοεμβρίου 1016), ο Γιάρομιρ Δούκας της Βοημίας (4 Νοεμβρίου 1035), ο Γοδεφρείδος Δ′ Δούκας της Κάτω Λωρραίνης (περίπου 26-27 Φεβρουαρίου 1076), ο Βενσλάβος Γ′ της Βοημίας (4 Αυγούστου 1306) και ο Ιάπωνας φεουδάρχης Ουεσούγκι Κένσιν (19 Απριλίου 1578). Oι γκαρντερόμπες και οι δημόσιες τουαλέτες αντικαταστάθηκαν τελικά από την ”κομοδίνα” ή κομόντα, ένα κουτί με κάθισμα και καπάκι που κάλυπτε ένα πορσελάνινο ή χάλκινο δοχείο για τη συλλογή των αποβλήτων. Ο Λουδοβίκος ΧΙ της Γαλλίας έκρυβε την τουαλέτα του πίσω από κουρτίνες, ενώ η Ελισάβετ Α′ κάλυπτε τη δική της με βυσσινί βελούδο και δαντέλα, χρησιμοποιώντας κλαδιά βοτάνων για να καλύψει τις οσμές.
This is what a toilet looks like in a medieval castle
pic.twitter.com/14Ckc6Cw9X— Fascinating World (@fascinatefeed) May 31, 2024
Ο Σερ Τζον Χάρινγκτον, το βαφτιστήρι της Ελισαβέτ Α′ της Αγγλίας είναι ο «πατέρας» της μοντέρνας τουαλέτας
Είναι ευρέως διαδεδομένη η πεποίθηση ότι ο Τόμας Κράπερ σχεδίασε την πρώτη τουαλέτα με καζανάκι τη δεκαετία του 1860. Στην πραγματικότητα η Ευρώπη ανακάλυψε τη σύγχρονη υγιεινή 300 χρόνια νωρίτερα, κατά τη διάρκεια του 16ου αιώνα. Τα εύσημα για την εφεύρεση της τουαλέτας με καζανάκι αποδίδονται στον Σερ Τζον Χάρινγκτον, βαφτισιμιό της Ελισάβετ Α′ ης Αγγλίας, ο οποίος εφηύρε μια τουαλέτα με υπερυψωμένη δεξαμενή και ένα μικρό σωλήνα κάτω από τον οποίο έτρεχε νερό για να ξεπλύνει τις ακαθαρσίες το 1592. Η συσκευή του Χάρινγκτον απαιτούσε μια οβάλ λεκάνη βάθους περίπου 60 εκατοστών, στεγανοποιημένη με πίσσα, ρητίνη και κερί και τροφοδοτούμενη με νερό από μια δεξαμενή στον επάνω όροφο. Το καζανάκι του Χάρινγκτον απαιτούσε 3,5 λίτρα νερού – ένας πραγματικός… χείμαρρος στην προ εσωτερικής υδραυλικής εγκατάστασης εποχή. Ο Χάρινγκτον σημείωσε ότι όταν το νερό ήταν λιγοστό, μέχρι και 20 άτομα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν την τουαλέτα του.
Μολονότι ο Χάρινγκτον εγκατέστησε ένα λειτουργικό μοντέλο για τη βασίλισσα Ελισάβετ στο παλάτι του Ρίτσμοντ, χρειάστηκαν δύο αιώνες -και οι βελτιώσεις της Βιομηχανικής Επανάστασης για να διαδοθεί η τουαλέτα με καζανάκι.
Sir John Harington [†20.11.1612] installierte 1596 das erste Water Closet in seinem Herrenhaus bei Kelston. Er nannte dieses »Privie in perfection« AJAX nach dem alten Slangwort »a jakes« für Toilette.https://t.co/hH2AvRUDDu pic.twitter.com/EjyDOoDwbJ
— Arno Tator (@Arnotationen) November 20, 2022
Otro personaje que destaca en @ElmaridodelaGitanilla es John Harington, el inventor del retrete, poceta, inodoro o en su nombre original Water Closet. Debido a unos versos obscenos su madrina, la reina Isabel, le confinó en Bath, Inglaterra. https://t.co/OggMiLWJOF pic.twitter.com/fXtEU92pjn
— elmaridodelagitanilla (@maridogitanilla) December 2, 2018
Elizabeth had a strong aversion to smells, telling one poor courtier ‘Tush man, your boots stink’. It was a relief when her godson, John Harington, invented the water closet. She installed one at Richmond Palace & sent him a thank you note. #tudortuesday #tudors #tudor #path pic.twitter.com/IAx72jA8PO
— Kelly Evans (@ChaucerBabe) September 1, 2020
Δυστυχώς, η εφεύρεσή του Χάρινγκτον αγνοήθηκε για σχεδόν 200 χρόνια. Το 1775 ο Σκωτσέζος εφευρέτης Aλεξάντερ Κάμινγκ έλαβε το πρώτο δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τουαλέτα με καζανάκι. Η μεγαλύτερη καινοτομία του ήταν ο σωλήνας σε σχήμα “S” κάτω από τη λεκάνη, ο οποίος χρησιμοποιούσε νερό για να δημιουργήσει μια στεγανοποίηση που εμπόδιζε την είσοδο αερίων του αποχετευτικού δικτύου μέσω της τουαλέτας.
Did you know that Alexander Cumming was granted a patent for a flushing lavatory. #BathroomHistory pic.twitter.com/fhzW0QXavM
— Hindware (@Hindware_India) May 13, 2016
Βικτωριανή εποχή και η θέσπιση του WC
Καθώς ο πληθυσμός της Βρετανίας αυξανόταν κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, ο αριθμός των τουαλετών δεν επαρκούσε. Σε μεγάλες πόλεις, όπως το Λονδίνο και το Μάντσεστερ, έως και 100 άτομα μπορεί να μοιράζονταν μία και μόνη τουαλέτα. Ως εκ τούτου, τα λύματα χύνονταν στους δρόμους και τα ποτάμια. Αυτά όμως επέστρεφαν στην παροχή πόσιμου νερού (το οποίο ήταν καφέ όταν έβγαινε από τους σωλήνες) και μολύνονταν περαιτέρω από χημικά, κοπριά αλόγων και νεκρά ζώα με αποτέλεσμα, δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι να πεθάνουν από ασθένειες που μεταδίδονταν από το νερό, ιδίως κατά τη διάρκεια των επιδημιών χολέρας στις δεκαετίες του 1830 και του 1850.
Το 1848, η βρετανική κυβέρνηση διέταξε ότι κάθε νέο σπίτι θα έπρεπε να διαθέτει ντουλάπι νερού (WC water closet) ή αποχωρητήριο με στάχτη. Οι ”νυχτερινοί χωματέμποροι” προσλαμβάνονταν για να αδειάζουν τους λάκκους στάχτης. Ωστόσο, μετά από ένα ιδιαίτερα θερμό καλοκαίρι του 1858, όταν η σήψη των λυμάτων οδήγησε στη ”μεγάλη δυσοσμία” η κυβέρνηση ανέθεσε την κατασκευή ενός συστήματος αποχέτευσης στο Λονδίνο. H κατασκευή ολοκληρώθηκε το 1865. Επιτέλους, οι θάνατοι από χολέρα, τύφο και άλλες υδατογενείς ασθένειες μειώθηκαν θεαματικά. Το 1861, ο υδραυλικός Τόμας Κράπερ προσλήφθηκε από τον πρίγκιπα Εδουάρδο (μετέπειτα βασιλιά Εδουάρδο VII) για να κατασκευάσει τουαλέτες σε διάφορα βασιλικά παλάτια.
#picoftheday Flush before you Blush
Many thoughts will spring to mind when looking at this view
Like ‘Thomas Crapper’ thought of this, whilst sitting on the loo
Great inventions, good and bad, can often make you blush
And some ideas end up in here … knowing there’s a flush! pic.twitter.com/Q8E35Z6QlH— Keith Tunnicliffe (@LarkStudios) March 13, 2024
Ο Κράπερ κατοχύρωσε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για διάφορες εφευρέσεις που σχετίζονται με την τουαλέτα, αλλά στην πραγματικότητα δεν εφηύρε τη σύγχρονη τουαλέτα, αν και ήταν ο πρώτος που προέβαλε τα προϊόντα του σε εκθέσεις. Αυτός και οι σύγχρονοί του, Τζορτζ Τζένινγκς, Tόμας Τουάιφορντ, Εντουαρντ Τζον & Χένρι Ντούλτον, άρχισαν να κατασκευάζουν τουαλέτες όπως τις ξέρουμε στη σημερινή τους μορφή. O Κράπερ δεν εφηύρε την τουαλέτα, αλλά τελειοποίησε το πλωτήρα (φλότερ), έναν βελτιωμένο μηχανισμό πλήρωσης της δεξαμενής που χρησιμοποιείται ακόμα και σήμερα στις τουαλέτες. Μάλιστα όνομα του Κράπερ θα γινόταν συνώνυμο με τις συσκευές που πουλούσε, εν μέρει χάρη στους Αμερικανούς στρατιώτες που υπηρετούσαν στο εξωτερικό κατά τη διάρκεια του Α′ Παγκοσμίου Πολέμου. Αυτοί οι στρατιώτες, που δεν ήταν εξοικειωμένοι με τη σχετικά νέα εφεύρεση της εποχής, αποκαλούσαν τις τουαλέτες “crappers” – λόγω της πανταχού παρουσίας της μάρκας Κράπερ στην Αγγλία και τη Γαλλία – και έφεραν την ονομασία μαζί τους στην πατρίδα μετά το τέλος του πολέμου.
