Συνοδος Κορυφής Βρυξέλλες: Τα κράτη-μέλη θα μπορούν να λάβουν κατά μόνας μέτρα για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά αυτά θα είναι προσωρινά
Λίγα λεπτά πριν από τις 20:30 ολοκληρώθηκε η μαραθώνια Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ. Έπειτα από δραματικές διαπραγματεύσεις, οι 27 αρχηγοι κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ κατάφεραν να καταλήξουν σε κοινές αποφάσεις για τη μείωση των τιμών ενέργειας, ικανοποιώντας και τα αιτήματα της Ισπανίας, της Πορτογαλίας και του Βελγίου, αλλά και αυτά της Ολλανδίας, της Δανίας και της Γερμανίας. Κατέληξαν σε συμβιβασμό ως προς το αίτημα της Ισπανίας και της Πορτογαλίας να συμπεριληφθεί, στο πλαίσιο συμπερασμάτων, η αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από την τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας, προκειμένου να μειωθούν οι λογαριασμοί ρεύματος για τους καταναλωτές.
Βάσει των συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τα κράτη-μέλη της ΕΕ μπορούν να ειδοποιούν την Επιτροπή εάν θέλουν να λάβουν μέτρα που θα αντίκεινται στους ισχύοντες κανόνες της ΕΕ για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά σε κάθε περίπτωση αυτά τα μέτρα θα είναι προσωρινά και δεν θα υπονομεύουν την εσωτερική αγορά της ΕΕ. Η ΕΕ θα καταργήσει σταδιακά την εξάρτησή της από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου, πετρελαίου και άνθρακα το συντομότερο δυνατό, όπως ορίζεται στη Διακήρυξη των Βερσαλλιών. Ως εκ τούτου, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο προσβλέπει στο ολοκληρωμένο και φιλόδοξο σχέδιο, που θα εκπονηθεί εκ του σύνεγγυς σε συντονισμό με τα κράτη-μέλη και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το οποίο θα υποβάλει η ΕΕ μέχρι το τέλος Μαΐου 2022.
Παράλληλα, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τα κράτη-μέλη και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεχίσουν να κάνουν βέλτιστη χρήση της εργαλειοθήκης για τα μέτρα κατά της Μόσχας και αναθέτει στο Συμβούλιο της ΕΕ και την Επιτροπή, να κοινοποιήσουν στα ενδιαφερόμενα μέρη τις αποφάσεις αναφορικά με τις εισαγωγές ενέργειας.
NATO leaders met today in Brussels — one month since the start of Russia’s unprovoked and unjustified invasion of Ukraine. We will continue to support Ukraine with security assistance to fight Russian aggression and uphold their right of self-defense. pic.twitter.com/F582A9qDJw
— President Biden (@POTUS) March 24, 2022
Έντονες αντιπαραθέσεις ανάμεσα στους 27
Κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, αρκετά κράτη – μέλη της ΕΕ ήρθαν σε ευθεία αντιπαράθεση. Ο πρωθυπουργός της Πολωνίας Ματέους Μοραβιέτσκι κατηγόρησε τον Ολλανδό ομόλογό του Μαρκ Ρούτε ότι αρνείται την επιβολή πλαφόν στις τιμές χονδρικής πώλησης του φυσικού αερίου, διότι «προστατεύει Ολλανδούς εμπόρους ενέργειας». Τα κράτη – μέλη της ΕΕ ήταν χωρισμένα σε τρία στρατόπεδα.
Σε αυτά που ζητούσαν πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου, στα κράτη – μέλη που ζητούσαν ταχύτερες και μεγαλύτερες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και σε αυτά που να επιβραδύνουν τα περιβαλλοντικά μέτρα επειδή αυξάνουν το κόστος των καταναλωτών. Στο πρώτο στρατόπεδο βρίσκονται κράτη – μέλη όπως η Ισπανία, η Ιταλία, η Ελλάδα, το Βέλγιο και η Πορτογαλία, στο δεύτερο η Γερμανία, η Ιρλανδία, η Δανία και η Εσθονία και στο τρίτο η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Βουλγαρία.
Καθώς όμως οι τιμές της ενέργειας εκτινάσσονται στα ύψη, κυρίως λόγω της απότομης αύξησης της τιμής του φυσικού αερίου, η κοινή ευρωπαϊκή αντιμετώπιση του προβλήματος καθίσταται πιο αναγκαία από ποτέ. Το φυσικό αέριο στην Ευρώπη κοστίζει έως και 150 ευρώ ανά μεγαβατώρα, έναντι 49 ευρώ κατά μέσο όρο πέρυσι. Κατά τη διάρκεια επίσκεψής του στην Ουάσιγκτον, ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς είπε ότι ένας τρόπος για να αποφύγει η ΕΕ την “τέλεια ενεργειακή καταιγίδα” είναι να επιταχυνθεί η ενεργειακή μετάβαση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ εξετάζουν μια πρόταση για τη δημιουργία μιας «κοινής πλατφόρμας αγορών» που θα περιλαμβάνει χώρες, εκτός ΕΕ, στα Δυτικά Βαλκάνια, καθώς και την Ουκρανία, τη Γεωργία και τη Μολδαβία.
It’s right now near European Commission in Brussels #StandWithUkraine pic.twitter.com/90EyRUGmQr
— Oleksandra Matviichuk (@avalaina) March 22, 2022
Οι κυβερνήσεις σε όλη την Ευρώπη προσπαθούν να βρουν λύσεις για να μειώσουν το κόστος ενέργειας που καταβάλλουν οι καταναλωτές, Πόσω μάλλον σε κράτη – μέλη που βρίσκονται σε προεκλογική περίοδο. Τον Οκτώβριο του 2021, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε μια «εργαλειοθήκη» που περιέγραφε τους τρόπους με τους οποίους τα κράτη μέλη θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους πολίτες μέσω βραχυπρόθεσμων μέτρων στήριξης του εισοδήματος, κρατικών ενισχύσεων και φορολογικών μειώσεων. Η Επιτροπή δεσμεύτηκε να υποστηρίξει περαιτέρω τις επενδύσεις στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ενεργειακή απόδοση κτηρίων και να αυξήσει την αποθήκευση ενέργειας.
Κράτη – μέλη της ΕΕ, και μάλιστα ισχυρότατα, όπως η Ιταλια και το Βέλγιο πρότειναν διμερείς συμφωνίες ώστε εάν η ΕΕ δεν μπορεί να αγοράσει φυσικό αέριο ως υπερεθνικός οργανισμός, (σσ. η λέξη “ομοσπονδία” αποτελεί ταμπου για αρκετά κράτη – μέλη) να μπορέσουν να το πράξουν συγκεκριμένες κυβέρνησεις.
Οι δηλώσεις της προέδρου της Κομισιόν
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναμένεται τον Μάιο να παρουσιάσει προτάσεις για την αποσύνδεση της τιμής του φυσικού αερίου από την τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας όπως ανέφερε η πρόεδρος της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στη συνέντευξη τύπου που παραχώρησε μετά την ολοκλήρωση της Συνόδου Κορυφής. Η Πρόεδρος της Επιτροπής αναφέρθηκε παράλληλα στη συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ για προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου με στόχο την μείωση της εξάρτησης της Ευρώπης από την Ρωσία.
«Εξετάσαμε διάφορες εναλλακτικές για να μετριάσουμε τον αντίκτυπο των υψηλών τιμών ενέργειας στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις» επισήμανε και έκανε λόγο μεταξύ άλλων στη μειωμένη φορολογία και στο πλαφόν στις τιμές. «Όλες οι επιλογές που παρουσιάστηκαν έχουν πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, αλλά πρώτα από όλα πρέπει να δούμε τη ρίζα αυτού που προκαλεί υψηλές τιμές στην ηλεκτρική ενέργεια και αυτό είναι σε μεγάλο μέρος είναι οι υψηλές και ευμετάβλητες τιμές του αερίου» υπογράμμισε η κ. Φον ντερ Λάιεν. «Καλωσορίζω το γεγονός ότι τώρα θα χρησιμοποιήσουμε τη συλλογική διαπραγματευτική μας δύναμη» σημείωσε επίσης.
Τέλος, είπε ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες αποφάσισαν υπέρ «ειδικής μεταχείρισης» της Ιβηρικής Χερσονήσου όσον αφορά στο ενεργειακό ερωτηθείσα σχετικά σημειώνοντας ότι «έχει μία πολύ ειδική κατάσταση. Το ενεργειακό μίγμα έχει υψηλά επίπεδα ανανεώσιμων που είναι πολύ καλό και μόνο με περιορισμένη διασυνδεσιμότητα γι’αυτό συμφωνήσαμε σε ειδική μεταχείριση έτσι ώστε η Ιβηρική να μπορεί να αντιμετωπίσει αυτή την ειδική κατάσταση».
Οι δηλώσεις Σολτς
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα εξετάσει το ζήτημα επιβολής ανώτατων ορίων τιμών ενέργειας μετά από μια εκτενή συζήτηση για το θέμα που έθεσε η Ισπανία στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ, δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς. Η Γερμανία και πολλές άλλες χώρες είναι σκεπτικές για παρεμβάσεις στην αγορά για την αντιμετώπσιη των υψηλών τιμών ενέργειας, είπε ο Σολτς σε συνέντευξη Τύπου στο τέλος της διήμερης συνόδου κορυφής της ΕΕ.
Νωρίτερα, μια πηγή της Ευρωπαϊκής Ένωσης είπε ότι η Γερμανία και η Ολλανδία αντιτάχθηκαν στις νότιες χώρες της ΕΕ σε μια «σκληρή» συζήτηση για το θέμα επιβολής ανώτατων τιμών. Ωστόσο, ευρωπαϊκές χώρες συμφώνησαν να συνεργαστούν για την κοινή αγορά φυσικού αερίου σε μια εθελοντική βάση, δήλωσε ο Γερμανός καγκελάριος.
Οι δηλώσεις Μακρόν
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν δήλωσε ότι δεν υπάρχει κανένας λόγος για τη Γαλλία να αποδεχθεί το αίτημα της Ρωσίας να πληρώσει σε ρωσικά ρούβλια για το ρωσικό αέριο. Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν είχε δηλώσει νωρίτερα αυτή την εβδομάδα ότι η Ρωσία θα επιδιώξει πληρωμές σε ρούβλια για αγορά φυσικού αερίου που πωλείται σε «μη φιλικές» χώρες, εγείροντας συναγερμό για μια πιθανή κρίση εφοδιασμού φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Ο Μακρόν είπε σε συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες ότι «κείμενα δείχνουν ότι απαγορεύεται» να υπάρχουν τέτοιες απαιτήσεις για πληρωμές σε ρούβλια.
Οι δηλώσεις Ντράγκι
Ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι δήλωσε σήμερα ότι ελπίζει ότι η Ρωσία θα δεχτεί να καθίσει σε ένα τραπέζι ειρηνευτικών συνομιλιών πριν την ολοκληρωτική καταστροφή της Ουκρανίας. «Ο καλύτερος τρόπος για να δείξετε ότι θέλετε ειρήνη είναι να σταματήσετε τις εχθροπραξίες και να καθίσετε στο τραπέζι. Αν δεν το κάνετε αυτό σημαίνει ότι ελπίζετε να κερδίσετε εδάφη. Σε κάποιο σημείο, θα προκύψει σίγουρα ένα τραπέζι ειρηνευτικών συνομιλιών, αλλά ας ελπίσουμε ότι αυτό θα έρθει πριν από την ολοκληρωτική καταστροφή της Ουκρανίας», είπε σε συνέντευξη Τύπου στις Βρυξέλλες. Ο Ντράγκι είπε ότι σχεδιάζει συνομιλίες με τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν για τη συνεχιζόμενη κρίση στην Ουκρανία.
Μητσοτάκης: Kαταλήξαμε σε κοινά συμπεράσματα
Στην αρχική του τοποθέτηση ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης είπε ότι «χθες είχαμε μία ουσιαστική συζήτηση με τον Τζο Μπάιντεν, επιβεβαιώσαμε την επιμονή μας να βαδίσουμε μαζί στο μονοπάτι των κυρώσεων. Εκφράσαμε τη δυσαρέσκεια μας για το γεγονός πως κάποιες χώρες, και μέλη του ΝΑΤΟ δεν συμβαδίζουν με τις κυρώσεις, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα τους. Προσκάλεσα σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχα μαζί του τον Ουκρανό Πρόεδρο Ζελένσκι να μιλήσει στο ελληνικό κοινοβούλιο. Αποφασίσαμε επίσης μαζί με άλλες χώρες και ειδικά την Γαλλία να οργανώσουμε ανθρωπιστική επιχείρηση στη Μαριούπολη, όπου η Ρωσία δυστυχώς βάλλει χωρίς διάκριση μεταξύ στρατιωτών και αμάχων. Μακάρι η Ρωσία να αντιληφθεί πως αυτή η πρακτική την απομονώνει».
“Μια δύσκολη συζήτηση”
Ο κ. Μητσοτάκης είπε ακόμα ότι «στα της ενέργειας είχαμε μία δύσκολη συζήτηση. Δεν είχαμε πριν από το Συμβούλιο Κορυφής καταφέρει να βρούμε κοινό τόπο. Επιτύχαμε να υπάρξει ρητή αναφορά στο πλαφόν της τιμής του φυσικού αερίου. Έχουμε ζητήσει η πρόεδρος της Κομισιόν να μιλήσει με όλους τους βασικούς παίκτες, προκειμένου να προτείνει λύσεις μεταξύ των οποίων και το πλαφόν. Παραμένει ανοιχτό επίσης το ζήτημα του τρόπου που η τιμή του φυσικού αερίου επηρεάζει την τιμή του ηλεκτρικού ρεύματος, η κομισιόν έχει συμφωνήσει να υποβάλλει προτάσεις εντός του Μαΐου».
Πρόσθεσε δε ότι «με μεγάλη χαρά ακούσαμε τις προτάσεις της Κομισιόν ότι η ΕΕ θα μπορεί κεντρικά να προμηθεύεται φυσικό αέριο από τις μεγάλες χώρες παραγωγούς του καυσίμου. Παρά τις δυσκολίες και τις μικρές εντάσεις που καταγράφηκαν στη συζήτηση, καταλήξαμε σε κοινά συμπεράσματα, που είναι θετικά ώστε η ΕΕ να παρέμβει και να χρησιμοποιήσει τη δύναμη της για να σπάσει το παιχνίδι των κερδοσκόπων και να μην χρηματοδοτούμε τελικώς τον πόλεμο της Ρωσίας. Καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν είναι σε θέση να επωμιστεί μόνη της το βάρος των υπέρογκων τιμών».
Τέλος, ο πρωθυπουργός είπε ότι «ένα θέμα που θα μας απασχολήσει είναι η παγκόσμια επισιτιστική κρίση, έχω συγκαλέσει μία τέτοια σύσκεψη με την ηγεσία του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης για την προσεχή Δευτέρα. δεν αφορά την χώρα μας αλλά πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για μία τέτοια κρίση».
Οι εντάσεις στη διάρκεια της Συνόδου
Ισπανία και Πορτογαλία ζήτησαν να μπουν σε καθεστώς εξαίρεσης λόγω της μορφολογίας τους εδάφους καθώς τα Πυρηναία όρη χωρίζουν την Ιβηρική με τη Γαλλία και δεν είναι εφικτό να είναι συνδεδεμένες στο ενεργειακό δίκτυο με αποτέλεσμα να ζητούν την εξαίρεση από τη σύνδεση των τιμών της ενέργειας. Σύμφωνα με ανταποκριτές στις Βρυξέλλες οι εντάσεις ήταν διαρκείς και μάλιστα κάποια στιγμή ο Ισπανός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, αποχώρησε οργισμένος από την αίθουσα, για να «καθαρίσει», όπως είπε, το μυαλό του. «Πολύ ωραία! Πάω να πάρω λίγο αέρα και να καθαρίσει το μυαλό μου και αν έχετε κάτι καινούριο να μου πείτε, πείτε το» είπε απευθυνόμενος στους υπόλοιπους ηγέτες ο κ. Σάντσεθ.
Κατά το Cadena SER και την El País, η ένταση ήταν τέτοια, o Σάντσεθ σηκώθηκε και έφυγε αναστατωμένος, επειδή διέρρεαν συνομιλίες από τη συνάντηση και επειδή ο ίδιος κατηγορήθηκε ότι απείλησε να ασκήσει βέτο στα συμπεράσματα του Συμβουλίου, όπως είπε ο δημοσιογράφος του France24, Ντέιβ Κίτινγκ. Μάλιστα, ο Σάντσεθ, σύμφωνα με την El País, διάβασε το εν λόγω μήνυμα από τον ίδιο τον δημοσιογράφο, για να εξηγήσει στους υπόλοιπους ηγέτες τον θυμό του. Σύμφωνα με πληροφορίες αντιδράσεις υπήρξαν και από την Ιταλία με τον Μάριο Ντράγκι να απειλεί με βέτο. Ο Ελληνας πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, επανέλαβε από την πλευρά του την πρόταση για την ανάγκη επιβολής πλαφόν στην τιμή του φυσικού αερίου και αντιμετώπισης της μετακύλισης των τιμών του αερίου στην αγορά ηλεκτρισμού και στους καταναλωτές.
