Περισσότερα από 22 χρόνια πριν, η Ουάσιγκτον βρισκόταν σε κατάσταση έντασης, καθώς ένας πρόεδρος ετοιμαζόταν να διατάξει την εισβολή στη Βαγδάτη. Οι προσδοκίες τότε ήταν για μια ταχεία και θριαμβευτική επιχείρηση, ένα «Mission Accomplished». Ωστόσο, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες αποχώρησαν σχεδόν εννέα χρόνια αργότερα, μετρώντας πάνω από 4.000 νεκρούς Αμερικανούς και τουλάχιστον 100.000 Ιρακινούς νεκρούς, ο πόλεμος είχε ήδη μετατραπεί σε ιστορικό παράδειγμα λανθασμένων υπολογισμών και απρόβλεπτων συνεπειών. Σήμερα, το φάντασμα του Ιράκ πλανάται ξανά πάνω από την αμερικανική πρωτεύουσα, διχασμένη και ανήσυχη. Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε εκλεγεί υποσχόμενος το τέλος των «αιώνιων πολέμων» της Αμερικής, εξετάζει τώρα μια αιφνιδιαστική στρατιωτική επέμβαση στο Ιράν. Μπορεί να μην υπάρχουν σήμερα 200.000 στρατιώτες συγκεντρωμένοι στη Μέση Ανατολή, ούτε παγκόσμια αντιπολεμικά συλλαλητήρια, όμως η αίσθηση του φόβου και της αβεβαιότητας είναι εντυπωσιακά οικεία.
«Είναι η ίδια ιστορία που ξαναγράφεται», σχολιάζει ο καθηγητής και Ιρανοαμερικανός Βάλι Νασρ. «Τότε δεν γνωρίζαμε καλύτερα και πιστέψαμε όλες τις ωραιοποιημένες αφηγήσεις για το Ιράκ. Αλλά κάθε υπόθεση αποδείχθηκε εσφαλμένη». Υπάρχουν ανατριχιαστικές ομοιότητες: η κυβέρνηση Μπους θεωρούσε την εισβολή στο Ιράκ «βόλτα στο πάρκο» και υποσχόταν ότι οι Αμερικανοί θα γίνονταν δεκτοί ως απελευθερωτές. Υπήρχαν εσωτερικές διαμάχες για τις πληροφορίες που δικαιολογούσαν τον πόλεμο. Μια ομάδα νεοσυντηρητικών πίεζε σθεναρά για την απομάκρυνση του Σαντάμ Χουσεΐν.
Σήμερα, σύμμαχοι του Τραμπ προτείνουν ότι μια αεροπορική επιδρομή με «βόμβες διατρήσεως καταφυγίων» 30.000 λιβρών στο υπόγειο πυρηνικό εργοστάσιο του Φορντό στο Ιράν θα μπορούσε να είναι μια αποφασιστική κίνηση που θα άλλαζε την πορεία της περιοχής. Υπάρχει όμως και διχογνωμία. Η διευθύντρια Εθνικών Πληροφοριών Τούλσι Γκάμπαρντ δήλωσε τον Μάρτιο ότι το Ιράν δεν κατασκευάζει ενεργά πυρηνικά όπλα, μόνο για να λάβει την απαξιωτική απάντηση του Τραμπ: «Δεν με νοιάζει τι είπε. Το Ιράν είναι κοντά στο να αποκτήσει πυρηνικά». Κάποιοι από τους ίδιους νεοσυντηρητικούς που προώθησαν την εισβολή στο Ιράκ, υποστηρίζουν τώρα και την επίθεση στο Ιράν. Ο Γουίλιαμ Κρίστολ, παλιός υπέρμαχος του πολέμου και σημερινός επικριτής του Τραμπ, δήλωσε: «Αν πιστεύεις πραγματικά ότι το Ιράν δεν πρέπει να αποκτήσει πυρηνικά, τώρα είναι η στιγμή να τελειώσουμε τη δουλειά». Και πάλι, το έθνος κρατά την ανάσα του, περιμένοντας μια προεδρική απόφαση. «Ίσως το κάνω, ίσως όχι, κανείς δεν ξέρει τι θα κάνω», δήλωσε ο Τραμπ την Τετάρτη όταν ρωτήθηκε για ενδεχόμενο χτύπημα στις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις.
Ανακύπτουν τα γνώριμα ερωτήματα: ποιο είναι το σχέδιο; Ποιος είναι ο τελικός στόχος; Ο ναύαρχος Ουίλιαμ Φάλον, πρώην διοικητής των αμερικανικών δυνάμεων στη Μέση Ανατολή, εξέφρασε ανησυχίες για πιθανή ανεξέλεγκτη κλιμάκωση. «Ποια είναι η στρατηγική; Τι επιδιώκουμε; Είναι εύκολο να λες “να μην έχει πυρηνικά το Ιράν”, αλλά τι είδους σχέση θα έχουμε μετά μαζί του στη Μέση Ανατολή; Αυτά είναι αντανακλαστικά χωρίς σκέψη».
Ο στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους, που είχε ηγηθεί των δυνάμεων στο Ιράκ και το Αφγανιστάν, βλέπει διαφορές: «Αυτό δεν είναι εισβολή χώρας», είπε. Ωστόσο, τάσσεται υπέρ ενός τελεσιγράφου προς τον ανώτατο ηγέτη του Ιράν: να αποδεχθεί την πλήρη διάλυση του πυρηνικού προγράμματος ή να αντιμετωπίσει «την πλήρη καταστροφή της χώρας και του καθεστώτος του». Ο καθηγητής Νασρ, από την πλευρά του, προειδοποιεί: «Αν το Ιράν απαντήσει στρατιωτικά, όπως έχει δηλώσει ότι θα κάνει, ο Τραμπ θα υποχρεωθεί να ανταποδώσει – ειδικά αν υπάρξουν Αμερικανοί νεκροί. Και τότε, κανείς δεν ξέρει πού θα σταματήσει αυτό. Η Ιστορία μπορεί να επαναληφθεί ως τραγωδία». Το Ιράν, όπως υπενθυμίζει, έχει πληθυσμό σχεδόν 90 εκατομμυρίων και πολύ ισχυρότερες στρατιωτικές δυνατότητες από το Ιράκ της εποχής του Σαντάμ.
Ο Τζον Μπόλτον, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Τραμπ και ένθερμος υποστηρικτής του πολέμου στο Ιράκ, υποστηρίζει ανοιχτά τώρα μια επιδρομή κατά του Ιράν. «Βομβαρδίστε το Φορντό και τελειώστε το», δήλωσε. Ο Μπόλτον, ο οποίος έχει γράψει βιβλίο επικριτικό για τον Τραμπ, έχει δεχθεί απειλές από το Ιράν και πλέον δεν προστατεύεται από τις Μυστικές Υπηρεσίες, καθώς ο Τραμπ του αφαίρεσε τη φρουρά. Δεν επικοινωνούν πλέον, και ο Μπόλτον δηλώνει πως δεν γνωρίζει τι σκοπεύει να κάνει ο πρώην πρόεδρος. «Στις κρίσεις εθνικής ασφάλειας, ο Τραμπ είναι συνήθως ταραγμένος, νευρικός», είπε. «Μιλάει με πολλούς και ψάχνει κάποιον που θα του πει αυτό που θέλει να ακούσει. Μόλις το ακούσει, το υιοθετεί – μέχρι να ακούσει κάτι άλλο»