Με αφορμή την παρουσίαση του νέου βιβλίου του δημοσιογράφου Σταύρου Λυγερού, με τίτλο «Οι αθέατες όψεις του πολέμου στην Ουκρανία», οι πρώην πρωθυπουργοί Κώστας Καραμανλής και Αντώνης Σαμαράς τοποθετήθηκαν δημόσια, εκθέτοντας με σαφήνεια τις γεωπολιτικές και θεσμικές τους ανησυχίες για την πορεία της Δύσης, την αμυντική στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τη διαχρονικά αποσταθεροποιητική στάση της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Κώστας Καραμανλής υπερασπίστηκε με έντονο ύφος τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας στο Αιγαίο, τονίζοντας ότι «δεν υπόκεινται σε αμφισβήτηση από κανέναν». Χαρακτήρισε την Τουρκία αναθεωρητική δύναμη και υπογράμμισε την ανάγκη η Ελλάδα να επισημαίνει με θεσμικό τρόπο την τουρκική επιθετικότητα, την προσχηματική της ουδετερότητα και τον αυταρχισμό στο εσωτερικό της.
Σαμαράς: «Δεν είναι ήρεμα νερά με Τουρκία, αλλά τρικυμία εν κρανίω – Γίναμε κλακαδόροι του συρμού»
Από την πλευρά του, ο Αντώνης Σαμαράς παρουσίασε μια εκτενή ανάλυση της διεθνούς πραγματικότητας, με σημείο εκκίνησης τον πόλεμο στην Ουκρανία. Επικρότησε τη διεθνή καταδίκη της ρωσικής εισβολής, ωστόσο επισήμανε ότι και η Δύση φέρει ευθύνη για τις συνθήκες που προηγήθηκαν της σύγκρουσης. Επικαλέστηκε την εγκατάλειψη των Συμφωνιών του Μινσκ, την προώθηση της Ουκρανίας προς το ΝΑΤΟ και τον ιδεολογικό μανιχαϊσμό που κυριάρχησε στη Δύση, χαρακτηρίζοντας αυτή την προσέγγιση πολιτικά ανώριμη και στρατηγικά ζημιογόνα. Ο πρώην πρωθυπουργός υποστήριξε ότι η Δύση οδήγησε την Ευρώπη σε έναν πόλεμο χωρίς ξεκάθαρο ορίζοντα και με τεράστιο πολιτικό, οικονομικό και ενεργειακό κόστος. Η Ουκρανία, όπως ανέφερε, έχει απολέσει πολύτιμο χρόνο και πόρους, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση φάνηκε θεσμικά ανίκανη να διαδραματίσει ρόλο ειρηνευτικό και στρατηγικά αυτόνομο. Επιπλέον, κατέδειξε την αντίφαση της στήριξης της Δύσης προς την Ουκρανία, την ώρα που δεν επιδεικνύει ανάλογη αποφασιστικότητα απέναντι στις διαρκείς προκλήσεις της Τουρκίας κατά της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ο Σαμαράς έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για τον τρόπο με τον οποίο η Ευρώπη επιχειρεί να συγκροτήσει αμυντικό μηχανισμό χωρίς πολιτική βούληση και επιχειρησιακή συνοχή, ενώ προειδοποίησε ότι η ένταξη της Τουρκίας στους αμυντικούς σχεδιασμούς της Ένωσης θα απονομιμοποιήσει τη διαδικασία και θα καταστήσει την Ελλάδα ευάλωτη. Κατήγγειλε τη μεταχείριση της Τουρκίας ως «πυλώνα σταθερότητας», τη στιγμή που η Άγκυρα διατηρεί στρατιωτική παρουσία σε Συρία, Ιράκ, Λιβύη και Καύκασο, ενώ συνεχίζει να απειλεί την Ελλάδα με casus belli. Έδωσε έμφαση στην ανάγκη ενίσχυσης της ελληνικής αποτρεπτικής ισχύος και στη θωράκιση του θεσμικού μας πλαισίου απέναντι σε οποιαδήποτε απόπειρα έμμεσης ή άμεσης αμφισβήτησης της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας. Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στη διακοπή της ηλεκτρικής διασύνδεσης στο Αιγαίο, την τουρκική παρεμπόδιση διεθνών έργων υποδομής και το θαλάσσιο πάρκο, υπογραμμίζοντας ότι δεν πρέπει να καλλιεργούνται σκιές ούτε να δίδεται η εντύπωση ότι υπάρχουν «γκρίζες ζώνες».
Παράλληλα, εξέφρασε προβληματισμό για το ενδεχόμενο η Ελλάδα να οδηγηθεί σταδιακά σε μια κατάσταση «σιωπηρής ομηρίας» από την Τουρκία, όπου τίποτα δεν θα μπορεί να υλοποιείται στο Αιγαίο ή στην Ανατολική Μεσόγειο χωρίς τουρκική συναίνεση. Κάλεσε σε διαμόρφωση ενεργητικής, προληπτικής στρατηγικής, ιδίως έναντι της Λιβύης, όπου η Τουρκία έχει προχωρήσει σε νομικά αβάσιμες συμφωνίες, αγνοώντας πλήρως την ελληνική νησιωτικότητα. Ολοκληρώνοντας, προειδοποίησε για τη συρρίκνωση της δημοκρατίας στη Δύση, με αφορμή τον ιδεολογικό περιορισμό του δημόσιου λόγου, τον έλεγχο της ενημέρωσης και την εργαλειοποίηση της Δικαιοσύνης για πολιτικούς σκοπούς. Τόνισε ότι τέτοιες πρακτικές ακυρώνουν τις θεμελιώδεις αρχές του δυτικού φιλελευθερισμού και υπονομεύουν την αξιοπιστία των ίδιων των δημοκρατικών θεσμών.