Μια ριζοσπαστική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν οι έφηβοι με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επιχειρεί να εισαγάγει η πλατφόρμα TikTok, εν μέσω αυξανόμενων πιέσεων προς τις τεχνολογικές εταιρείες για μεγαλύτερη ευθύνη απέναντι στη νέα γενιά. Στο πλαίσιο μιας ευρύτερης εκστρατείας για την προώθηση της ψυχικής υγείας των εφήβων, η δημοφιλής εφαρμογή βίντεο ανακοίνωσε ότι θα διακόπτει τη ροή περιεχομένου μετά τις 10 το βράδυ, προβάλλοντας καθοδηγούμενες ασκήσεις διαλογισμού στους ανήλικους χρήστες της. Η νέα λειτουργία, που βρίσκεται ήδη σε εφαρμογή δοκιμαστικά, επιδιώκει να ενθαρρύνει τους εφήβους να απομακρυνθούν από την παρατεταμένη χρήση της εφαρμογής κατά τις νυχτερινές ώρες και να προετοιμάσουν τον οργανισμό τους για ύπνο. Εφόσον ο χρήστης επιλέξει να αγνοήσει την πρώτη προτροπή, το TikTok θα επανέρχεται με πιο «επιτακτική» υπενθύμιση σε πλήρη οθόνη, καθιστώντας τη συνέχιση του scrolling πιο δύσκολη.
Η πρωτοβουλία αυτή δεν είναι προαιρετική για χρήστες κάτω των 18 ετών, ενώ οι ενήλικες θα έχουν τη δυνατότητα ενεργοποίησης της λειτουργίας, εάν το επιθυμούν. Σύμφωνα με την εταιρεία, τα πρώτα στοιχεία από την πιλοτική εφαρμογή είναι ενθαρρυντικά, καθώς το 98% των εφήβων που δοκίμασαν τη λειτουργία επέλεξαν να την κρατήσουν ενεργοποιημένη. Ταυτόχρονα, το TikTok ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει διαφημιστικό χώρο εντός της πλατφόρμας σε οργανώσεις ψυχικής υγείας, ενισχύοντας το κοινωνικό αποτύπωμα της εφαρμογής, την ώρα που η Big Tech βρίσκεται στο επίκεντρο ενός κύματος κριτικής για την επίδρασή της στους νέους. Το φαινόμενο του ατελείωτου scrolling έχει προκαλέσει ανησυχία σε επιστήμονες, εκπαιδευτικούς και γονείς, καθώς η παρατεταμένη έκθεση σε αλγοριθμικά σχεδιασμένο περιεχόμενο έχει συσχετιστεί με προβλήματα ύπνου, αυξημένο άγχος, μειωμένη συγκέντρωση και διαταραχές διάθεσης. Με τη νέα πρωτοβουλία, το TikTok φαίνεται να επιχειρεί έναν συμβιβασμό: δεν αποτρέπει πλήρως τη χρήση της εφαρμογής τη νύχτα, αλλά παρεμβαίνει ενεργά στην εμπειρία του χρήστη, προωθώντας πρακτικές αυτορρύθμισης.
Η πρωτοβουλία έρχεται σε μια στιγμή κατά την οποία αυξάνονται διεθνώς οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις για την προστασία των ανηλίκων στο διαδίκτυο. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η ρυθμιστική αρχή Ofcom ετοιμάζεται να επιβάλει από τον Ιούλιο βαριά πρόστιμα ή ακόμη και απαγορεύσεις σε πλατφόρμες που αποτυγχάνουν να προστατεύσουν τους ανήλικους χρήστες από επιβλαβές περιεχόμενο. Οι εταιρείες θα είναι πλέον υποχρεωμένες να προσφέρουν εργαλεία αναφοράς και παραπόνων, ενώ οι ιστότοποι με πρόσβαση σε περιεχόμενο πορνογραφίας ή αυτοτραυματισμού θα πρέπει να επαληθεύουν αυστηρά την ηλικία των επισκεπτών τους.
Στην Αυστραλία, η νομοθεσία έγινε ακόμη πιο δραστική. Από τον προσεχή Δεκέμβριο, η χρήση των social media θα απαγορεύεται σε άτομα κάτω των 16 ετών, ενώ κάθε παραβίαση των ηλικιακών ορίων θα αντιμετωπίζεται με κυρώσεις. «Θέλουμε τα παιδιά μας να έχουν παιδική ηλικία. Οι γονείς πρέπει να ξέρουν ότι είμαστε στο πλευρό τους», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός Άντονι Αλμπανέζι.
Οι ανταγωνιστές του TikTok δεν μένουν αδρανείς. Η Meta ανακοίνωσε πρόσφατα την εφαρμογή περιορισμένων λογαριασμών για εφήβους στο Instagram και το Facebook, περιορίζοντας τις δυνατότητες αλληλεπίδρασης με άγνωστους ενήλικες. Αντίστοιχα, το Snapchat προχώρησε σε περιορισμό των δυνατοτήτων επικοινωνίας μεταξύ ενηλίκων και ανηλίκων στην πλατφόρμα του, προκειμένου να ενισχύσει την ψηφιακή ασφάλεια των νεαρών χρηστών. Καθώς η δημόσια πίεση προς την τεχνολογική βιομηχανία εντείνεται, η πρωτοβουλία του TikTok ίσως σηματοδοτεί μια νέα εποχή όπου οι πλατφόρμες δεν θα είναι απλώς παθητικοί πάροχοι περιεχομένου, αλλά συμμέτοχοι στην προστασία της ψυχικής υγείας των νέων. Το ζητούμενο πλέον δεν είναι μόνο η καινοτομία – είναι η ευθύνη.
