Η Γερμανία εισέρχεται σε μια νέα εποχή εξωτερικής πολιτικής, καθώς ο Γιόχαν Βάντεφουλ αναλαμβάνει το χαρτοφυλάκιο του Υπουργείου Εξωτερικών, σηματοδοτώντας την επιστροφή των Χριστιανοδημοκρατών στην κορυφή της διπλωματικής ιεραρχίας για πρώτη φορά μετά από σχεδόν 60 χρόνια. Με την καγκελαρία και το ΥΠΕΞ να συγκεντρώνονται ξανά στα χέρια του ίδιου κόμματος, η νέα κυβέρνηση επιχειρεί να επανασχεδιάσει τη στρατηγική πορεία της Γερμανίας στην παγκόσμια σκακιέρα. Ο 62χρονος Βάντεφουλ διαθέτει μακρά πορεία στον χώρο της εξωτερικής πολιτικής, με θητεία στην Bundestag από το 2009 και ενεργό ρόλο ως αναπληρωτής πρόεδρος της Κ.Ο. της CDU/CSU με αρμοδιότητα στα διεθνή και ζητήματα ασφάλειας. Θεωρείται βαθύς γνώστης των ευρωατλαντικών σχέσεων, με έμφαση στο ΝΑΤΟ, τις επαφές με Κίνα και Ρωσία, αλλά και τις εξελίξεις σε Βαλκάνια και Μέση Ανατολή. Το πρόσφατο διπλωματικό του «βάπτισμα του πυρός» περιλάμβανε επαφές υψηλού επιπέδου σε Παρίσι, Λονδίνο και Βαρσοβία, όπου και συνάντησε ομολόγους του, οικοδομώντας ήδη από νωρίς τις βάσεις για συντονισμό εντός Ευρώπης.
Η πολιτική ασφάλειας είναι ένα πεδίο που ο Βάντεφουλ γνωρίζει εκ των έσω. Υπηρέτησε ως μόνιμος στρατιώτης στις γερμανικές ένοπλες δυνάμεις (1982–1986) και διατηρεί τον βαθμό του εφέδρου αντισυνταγματάρχη. Έχει εκφραστεί επανειλημμένως υπέρ της αναβάθμισης του στρατιωτικού εξοπλισμού της Γερμανίας, αλλά και της επαναφοράς της υποχρεωτικής θητείας, θέσεις που συνάδουν με τον στόχο της κυβέρνησης για σύζευξη διπλωματίας, άμυνας και αναπτυξιακής πολιτικής. Αν και το όνομά του ακούστηκε και για το υπουργείο Άμυνας, το αξίωμα παρέμεινε στον Σοσιαλδημοκράτη Μπόρις Πιστόριους, ο οποίος απολαμβάνει υψηλά ποσοστά δημοτικότητας. Παρ’ όλα αυτά, η γνώση του Βάντεφουλ για την άμυνα εκτιμάται πως θα παίξει κρίσιμο ρόλο στη διαμόρφωση μιας περισσότερο συντονισμένης στρατηγικής σε θέματα ασφαλείας.
Σταθερή γραμμή υπέρ του Κιέβου και της ευρωπαϊκής ενότητας
Η στήριξη προς την Ουκρανία παραμένει αμετακίνητος πυλώνας της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής, όπως ξεκαθαρίζει ο ίδιος ο Βάντεφουλ. «Πρέπει να είναι σαφές και στον Βλαντίμιρ Πούτιν: είμαστε στο πλευρό της Ουκρανίας», τόνισε σε συνέντευξή του στη Deutsche Welle. Η γερμανική πολιτική αναμένεται να παραμείνει απόλυτα ευθυγραμμισμένη με τους Ευρωπαίους εταίρους και να επιμείνει στη διπλωματική αναζήτηση μιας ειρηνευτικής λύσης, χωρίς να θυσιάζεται η κυριαρχία του Κιέβου. Παράλληλα, ο νέος υπουργός προειδοποιεί ότι η επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στο Λευκό Οίκο θα μπορούσε να μεταβάλει την ασφάλεια της Ευρώπης. Η Γηραιά Ήπειρος δεν μπορεί πλέον να θεωρεί δεδομένη τη στρατιωτική στήριξη των ΗΠΑ, επισημαίνει, προσθέτοντας: «Η Γερμανία πρέπει να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην ευρωπαϊκή άμυνα, αλλά και να ακούσει από την Ουάσινγκτον ότι οι προσπάθειές της εκτιμώνται».
Στο εσωτερικό της Ευρώπης, ο Φρίντριχ Μερτς επιθυμεί να επανατοποθετήσει τη Γερμανία ως ηγετική δύναμη και η τοποθέτηση ενός έμπιστου στελέχους της CDU στο υπουργείο Εξωτερικών θεωρείται κομβική για την υλοποίηση αυτής της φιλοδοξίας. Η στενή συνεργασία με τη Γαλλία και την Πολωνία αποτελεί άμεση προτεραιότητα. Η διακυβέρνηση Σολτς συχνά εμφάνιζε αντιφάσεις ανάμεσα στον καγκελάριο και την υπουργό Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ, κυρίως σε θέματα ύφους και τόνου. Ο Βάντεφουλ αναμένεται να υιοθετήσει πιο θεσμική και «ρεαλιστική» προσέγγιση, δηλώνοντας ήδη ότι δεν σκοπεύει να συνεχίσει την «φεμινιστική εξωτερική πολιτική» της προκατόχου του.
Μετά τη θητεία του στις ένοπλες δυνάμεις, ο Βάντεφουλ σπούδασε Νομική στο Πανεπιστήμιο του Κιέλου, έλαβε διδακτορικό τίτλο και άδεια άσκησης δικηγορίας. Μέλος της CDU από το 1982, εξελέγη για πρώτη φορά σε πολιτειακή Βουλή το 2000 και από το 2009 εκπροσωπεί το κόμμα του στην Bundestag. Η εμπειρία, οι διεθνείς του επαφές και η πολιτική του σταθερότητα καθιστούν τον Γιόχαν Βάντεφουλ πρόσωπο-κλειδί στη νέα φάση της γερμανικής εξωτερικής πολιτικής. Το πώς θα διαμορφώσει το στίγμα του, θα φανεί στις πρώτες του παρεμβάσεις – τόσο εντός Ευρώπης όσο και στη διεθνή σκηνή.
