Στροφή 180 μοιρών στην πολιτική των ΗΠΑ απέναντι στην επιστημονική έρευνα για ιούς επιχειρεί ο Ντόναλντ Τραμπ, υπογράφοντας εκτελεστικό διάταγμα που περιορίζει αυστηρά τις μελέτες «υψηλού κινδύνου», καθώς τις θεωρεί υπεύθυνες για το ξέσπασμα της πανδημίας COVID-19. Κατά τη διάρκεια τελετής στον Λευκό Οίκο, παρουσία αξιωματούχων υγειονομικών οργανισμών, ο πρώην και πιθανός επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ υπέγραψε το διάταγμα, υποστηρίζοντας ότι «ήρθε η ώρα να προστατεύσουμε την ανθρωπότητα από τις συνέπειες της απερίσκεπτης επιστημονικής αλαζονείας». Σύμφωνα με το κείμενο της απόφασης, οι ΗΠΑ διακόπτουν τη χρηματοδότηση σε ερευνητικά προγράμματα τύπου “gain of function”, που περιλαμβάνουν την εσκεμμένη γενετική τροποποίηση παθογόνων ιών για να αυξηθεί η μεταδοτικότητά τους ή η επιθετικότητά τους. Στόχος τέτοιων ερευνών είναι η πρόβλεψη επιδημιών και η ανάπτυξη εμβολίων. Ωστόσο, σύμφωνα με την κυβέρνηση Τραμπ, «το ρίσκο υπερβαίνει το όφελος». Πλέον, η αμερικανική ομοσπονδιακή χρηματοδότηση απαγορεύεται σε εργαστήρια που βρίσκονται σε χώρες όπου δεν υπάρχει «επαρκής εποπτεία», με την Κίνα να κατονομάζεται ρητά ως παράδειγμα. Παράλληλα, καλούνται τα αρμόδια υπουργεία να καταρτίσουν στρατηγική για την παρακολούθηση, τον περιορισμό και την ανταπόκριση σε τέτοιου τύπου ερευνητικές δραστηριότητες εντός ΗΠΑ.
Η νέα στρατηγική βασίζεται στην άποψη –την οποία υιοθετούν πλέον ορισμένες κρατικές υπηρεσίες στις ΗΠΑ– ότι ο SARS-CoV-2 πιθανόν προήλθε από εργαστηριακή διαρροή στη Γουχάν της Κίνας, σε πλαίσιο πειραμάτων gain of function που χρηματοδοτήθηκαν εν μέρει και από αμερικανικές πηγές. «Αυτός ο εφιάλτης γεννήθηκε όταν επιστήμονες παρενέβησαν βίαια στη φύση, χρησιμοποιώντας τεχνολογίες που μεταφέρθηκαν από τις ΗΠΑ σε εργαστήρια στο εξωτερικό», δήλωσε χαρακτηριστικά ο νέος επικεφαλής του FDA, Μάρτι Μάκαρι. Παρόλο που η θεωρία περί «εργαστηριακής διαρροής» χαρακτηριζόταν παλαιότερα συνωμοσιολογική, πλέον κερδίζει έδαφος στη δημόσια συζήτηση, αν και η επιστημονική κοινότητα εξακολουθεί να την αντιμετωπίζει με επιφύλαξη.
Ρόμπερτ Κένεντι Jr.: «Καμία εγκατάσταση δεν είναι απρόσβλητη από διαρροές»
Στηρίζοντας ανοιχτά την πρωτοβουλία Τραμπ, ο υπουργός Υγείας Ρόμπερτ Κένεντι ο νεότερος τόνισε μέσω ανάρτησης στο X (πρώην Twitter) ότι «δεν υπάρχει κανένα εργαστήριο απαλλαγμένο από τον κίνδυνο διαρροής. Το διάταγμα του προέδρου Τραμπ είναι ένα κρίσιμο βήμα για να προστατευθεί το μέλλον της ανθρωπότητας». Το διάταγμα εγγράφεται σε ένα ευρύτερο πολιτικό σχέδιο της κυβέρνησης Τραμπ να αναθεωρήσει ριζικά τη δημόσια χρηματοδότηση για την έρευνα και τη λειτουργία των ομοσπονδιακών επιστημονικών οργανισμών. Ήδη έχουν ξεκινήσει μαζικές περικοπές σε προϋπολογισμούς και απολύσεις ερευνητών, ενώ στο στόχαστρο φαίνεται να βρίσκονται ακόμα και ιστορικά ιδρύματα όπως το Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, από το οποίο η κυβέρνηση σκοπεύει να αφαιρέσει κάθε πρόσβαση σε δημόσιες επιχορηγήσεις. Η νέα πολιτική προκαλεί ήδη έντονες αντιδράσεις στους ακαδημαϊκούς και επιστημονικούς κύκλους, με ορισμένους να προειδοποιούν ότι η αποδυνάμωση της δημόσιας επιστημονικής έρευνας μπορεί να αφήσει τις ΗΠΑ πιο ευάλωτες σε μελλοντικές υγειονομικές κρίσεις.
