Ο Πρόεδρος της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ, που έχει αναδειχθεί σε ενεργό συνομιλητή στις ειρηνευτικές πρωτοβουλίες, δήλωσε σε συνέντευξή του ότι δεν επιθυμεί να βιώσει η Ουκρανία την ίδια μοίρα που υπέστη κάποτε η πατρίδα του. Μια ημέρα μετά από κοινό τους παιχνίδι γκολφ στη Φλόριντα, ο πρώην Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εμφανίστηκε οργισμένος με το Κρεμλίνο και απείλησε με κυρώσεις τους πελάτες του ρωσικού πετρελαίου. Λίγες ώρες αφότου κάθισαν δίπλα-δίπλα στην κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου στο Βατικανό, ο Τραμπ επιτέθηκε ξανά στη Μόσχα για τις επιθέσεις με πυραύλους σε ουκρανικές κατοικημένες περιοχές. «Πεθαίνουν πάρα πολλοί άνθρωποι!!!», έγραψε στο Truth Social το Σάββατο, προειδοποιώντας εκ νέου τη Ρωσία ότι θα επιβάλει κυρώσεις αν συνεχίσει να τον εμπαίζει.
Ίσως πρόκειται για σύμπτωση. Ίσως, όμως, ο Τραμπ ακούει με προσοχή τον πρόεδρο της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ, που έχει εξελιχθεί σε σημαντική φωνή για τα μικρότερα ευρωπαϊκά κράτη σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία. Σε συνέντευξή του στη New York Times, ο Στουμπ υποβάθμισε τη δική του επιρροή στον Τραμπ. Ανέφερε ότι πρωταγωνιστές των ευρωπαϊκών προσπαθειών είναι ο Γάλλος πρόεδρος Μακρόν και ο Βρετανός πρωθυπουργός Στάρμερ, με τον ίδιο να προσπαθεί απλώς «να σπρώχνει τα πράγματα προς τη σωστή κατεύθυνση» και «να ενώσει τις τελείες». Ωστόσο, η Φινλανδία γνωρίζει καλύτερα από κάθε άλλη χώρα τους κινδύνους που ενέχει μια διαπραγμάτευση ειρήνης με τη Ρωσία. Έπειτα από τους πολέμους με τη Σοβιετική Ένωση τη δεκαετία του 1940, αναγκάστηκε να παραχωρήσει εδάφη, να υιοθετήσει ουδετερότητα και να δεχθεί περιορισμούς στη στρατιωτική της ισχύ, μένοντας για δεκαετίες υπό τη ρωσική επιρροή.
Ο Στουμπ δεν θέλει η Ουκρανία να βιώσει κάτι ανάλογο. Απέφυγε να αποκαλύψει λεπτομέρειες από τις συνομιλίες του με τον Τραμπ, αλλά δήλωσε ότι έφυγε από το Βατικανό «λίγο πιο αισιόδοξος» για τις προοπτικές ειρήνης. Παρ’ όλα αυτά, μετά τις δύο πρόσφατες συναντήσεις τους, ο Τραμπ έχει επαναλάβει σχεδόν λέξη προς λέξη τα δημόσια μηνύματα του Στουμπ: ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν «παίζει ένα παιχνίδι γάτας και ποντικιού μέχρι τέλους» και καθυστερεί σκοπίμως, απαιτώντας από τον Τραμπ να ασκήσει πίεση μέσω «δύναμης και κυρώσεων». «Όλοι πρέπει να καταλάβουν ότι το μόνο που καταλαβαίνει ο Πούτιν είναι η ισχύς», δήλωσε ο Στουμπ. «Υπάρχει λόγος που η Φινλανδία έχει από τους ισχυρότερους στρατούς στην Ευρώπη – και ο λόγος δεν είναι η Σουηδία».
Η Φινλανδία μοιράζεται σύνορα 1.340 χιλιομέτρων με τη Ρωσία και, σύμφωνα με τον Στουμπ, έχει εμπλακεί σε 30 πολέμους ή συγκρούσεις με τη Ρωσία από τον 14ο αιώνα. Πρόγονός του συνυπέγραψε τη διακήρυξη ανεξαρτησίας της χώρας το 1917, μετά από έναν αιώνα υπό ρωσική κυριαρχία. Ο 57χρονος κεντροδεξιός ηγέτης διαθέτει χαρακτηριστικά που τον καθιστούν κατάλληλο συνομιλητή για τον Τραμπ: ύψος 1,88, αθλητική κορμοστασιά, τριαθλητής και μαραθωνοδρόμος, άπταιστα αγγλικά, σχεδόν επαγγελματίας στο γκολφ και φανατικός φιλοαμερικανός. Φοίτησε στο Λύκειο στη Φλόριντα, αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Furman της Νότιας Καρολίνας με υποτροφία στο γκολφ και αυτοχαρακτηρίζεται «αφοσιωμένος φιλοαμερικανός».
Παρά τον «ταπεινό» ρόλο που δηλώνει ότι έχει, ο Στουμπ βρίσκεται στο επίκεντρο των διεργασιών για την ειρήνη, συνομιλώντας τακτικά με τον Ζελένσκι και Ευρωπαίους ηγέτες – και φυσικά με τον Τραμπ. Θεωρεί ότι η βαθιά κατανόηση που διαθέτει για τις ΗΠΑ και τη Ρωσία μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη. «Ο Τραμπ δείχνει να χάνει την υπομονή του», δήλωσε. «Και έχουμε δει δηλώσεις που είναι αρκετά σκληρές απέναντι στη Ρωσία. Ελπίζω το Κρεμλίνο να καταλάβει ότι δεν μπορεί να παίζει με τον Πρόεδρο Τραμπ».
Κατά τον ίδιο, αυτή η απώλεια υπομονής ίσως επιταχύνει τις εξελίξεις και αναγκάσει τη Μόσχα να εγκαταλείψει τις καθυστερήσεις. Ωστόσο, ο Τραμπ είναι γνωστός για τις απότομες μεταστροφές του, πολλές φορές ευθυγραμμιζόμενος με τις απόψεις των τελευταίων προσώπων που έχει συναντήσει. Και παρ’ ότι προειδοποίησε σκληρά τη Ρωσία, μέχρι στιγμής δεν έχει υλοποιήσει απτές πιέσεις, στρέφοντας συχνότερα τα βέλη του προς τον Ζελένσκι. Τη Δευτέρα, ο Πούτιν ανακοίνωσε μονομερή κατάπαυση πυρός διάρκειας 72 ωρών, ως φαινομενική απάντηση στην οργή του Τραμπ. Ωστόσο, το μέτρο υπολείπεται της πρότασης ΗΠΑ και Ουκρανίας για άνευ όρων κατάπαυση πυρός διάρκειας 30 ημερών.
Για τη Φινλανδία, τα δεινά της Ουκρανίας θυμίζουν την ίδια της την ιστορία. Το 1939, ο Στάλιν εισέβαλε προσδοκώντας ταχεία νίκη στον λεγόμενο Χειμερινό Πόλεμο. Αν και αριθμητικά υποδεέστεροι, οι Φινλανδοί αντιστάθηκαν γενναία επί τρεις μήνες. Η ειρήνη του 1940 τούς στοίχισε περίπου το 10% της επικράτειας, συμπεριλαμβανομένης της Καρελίας, πατρίδας του πατέρα και του παππού του Στουμπ. Αργότερα συμμάχησαν με τη ναζιστική Γερμανία για να ανακτήσουν τα εδάφη τους, αλλά τα έχασαν οριστικά το 1944. Έκτοτε επιβλήθηκαν περιορισμοί στη στρατιωτική ισχύ της Φινλανδίας και απαγορεύτηκαν οι στενές σχέσεις με τη Δύση. Έτσι γεννήθηκε ο όρος «φινλανδοποίηση» – μια κατάσταση διακριτικής υποταγής στον ισχυρό γείτονα, με ανταλλάγματα την επιβίωση και την ανεξαρτησία. Για 47 χρόνια, η Φινλανδία παρέμεινε τυπικά ανεξάρτητη αλλά περιορισμένη στη χάραξη εξωτερικής πολιτικής και στον Τύπο, χωρίς να μπορεί να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ ή να αποκτήσει υποβρύχια. Αν και περιοριστική, η στρατηγική της «φινλανδοποίησης» θεωρήθηκε προτιμότερη από την τύχη των Βαλτικών χωρών που ενσωματώθηκαν πλήρως στη Σοβιετική Ένωση.
«Ήταν μια άβολη αλλά επιτυχημένη στρατηγική», παραδέχτηκε ο Στουμπ. Όμως, προσέθεσε, «δεν πρόκειται να επιτρέψω να επιβληθεί σε άλλη χώρα μια τέτοια μοίρα». Κάλεσε Ευρωπαίους και Αμερικανούς «να βοηθήσουν την Ουκρανία να χάσει όσο το δυνατόν λιγότερα». Όπως αποκάλυψε, οι ΗΠΑ παρουσίασαν ειρηνευτική πρόταση που περιλαμβάνει αναγνώριση της Κριμαίας ως ρωσικού εδάφους, ενώ Ουκρανία και Ευρωπαίοι κατέθεσαν δική τους αντιπρόταση, την οποία απέρριψε η Μόσχα. Ο ίδιος πρότεινε τη «συγγραφή ενός νέου πλαισίου» που θα γεφυρώνει τις δύο προτάσεις. «Το κράτος περιλαμβάνει έδαφος, κυριαρχία και ανεξαρτησία. Η Φινλανδία έχασε τα δύο από τα τρία τη δεκαετία του ’40. Εύχομαι η Ουκρανία να τα διατηρήσει όλα – αλλά ακόμη κι αν κρατήσει τα δύο, θα είναι επιτυχία», είπε. «Η Φινλανδία πάντως δεν θα αναγνωρίσει ποτέ κανένα από τα ουκρανικά εδάφη που προσάρτησε η Ρωσία».
Ο Στουμπ εκτίμησε ότι με «δημιουργική διπλωματία» μπορούν να γραφτούν συμβιβαστικές φόρμουλες – ίσως και με ξεχωριστά παραρτήματα που θα αντικατοπτρίζουν τη διαφωνία ΗΠΑ–ΕΕ για την Κριμαία. Κάποια στιγμή, πρόσθεσε, Ρωσία και Ουκρανία θα πρέπει να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι. «Το πολιτικό ζητούμενο τώρα είναι η μέγιστη πίεση στον Πούτιν», υπογράμμισε. Για την Ουκρανία πρότεινε σκληρές εγγυήσεις ασφάλειας, με πλήρη εξοπλισμό ώστε να αποτραπεί νέα ρωσική επίθεση. Η κύρια εγγύηση, κατά τον ίδιο, πρέπει να προέλθει από την Ευρώπη με στήριξη από τις ΗΠΑ – αν και παραδέχθηκε ότι δεν είναι σαφές πώς θα διαμορφωθεί.
Ο Στουμπ, σε αντίθεση με τον προκάτοχό του Σαούλι Νιινίστο, που είχε χαρακτηριστεί «ψιθυριστής του Πούτιν» και είχε φιλοξενήσει τον Ρώσο πρόεδρο στο πρώτο τετ-α-τετ με τον Τραμπ το 2018, εκπροσωπεί μια νέα εποχή. Η εισβολή του 2022 ανέτρεψε τις ισορροπίες και οδήγησε τη Φινλανδία στην ένταξη στο ΝΑΤΟ το 2023. «Οι καιροί αλλάζουν», σχολίασε. Ο Στουμπ έχει δείξει ευελιξία στις σχέσεις του με τις ΗΠΑ. Έχει προσφέρει στους Αμερικανούς παγοθραυστικά για την Αρκτική, πρότεινε αύξηση εισαγωγών αμερικανικού LNG στην Ευρώπη και έχει επενδύσει στις επαφές του με πολιτικά πρόσωπα των ΗΠΑ, όπως ο γερουσιαστής Γκράχαμ και ο υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ. Κατανοεί, όσο λίγοι, ότι η εξωτερική πολιτική για μια μικρή χώρα όπως η Φινλανδία δεν είναι θέμα τακτικής – είναι ζήτημα επιβίωσης. «Για μια μικρή χώρα δίπλα σε μια μεγάλη δύναμη, όπως η Ρωσία, η εξωτερική πολιτική είναι υπαρξιακή», είπε.
