Μέχρι το 2035, επαγγέλματα όπως οι γιατροί, οι δάσκαλοι και πολλοί άλλοι ρόλοι που θεωρούνται σήμερα αμιγώς ανθρώπινοι, θα έχουν μετασχηματιστεί ριζικά – ή ακόμη και αντικατασταθεί – από την τεχνητή νοημοσύνη. Την πρόβλεψη αυτή κάνει ο Μπιλ Γκέιτς, ιδρυτής της Microsoft, περιγράφοντας έναν κόσμο όπου η εξειδικευμένη γνώση θα είναι δωρεάν, άμεσα προσβάσιμη και παγκόσμια. Μιλώντας για την έλευση μιας νέας εποχής που ονομάζει «εποχή της ελεύθερης νοημοσύνης», ο Γκέιτς υποστηρίζει ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα προσφέρει μέσα σε λίγα χρόνια υψηλής ποιότητας ιατρικές συμβουλές και εκπαιδευτικά μαθήματα, καταργώντας την έννοια της «σπανιότητας» στην εμπειρογνωμοσύνη.
Ο Γκέιτς βλέπει την τεχνητή νοημοσύνη να εισβάλλει σε πεδία που θεωρούνταν μέχρι σήμερα απρόσβλητα από την αυτοματοποίηση. Ιατρική και εκπαίδευση βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, όχι μόνο στις αναπτυγμένες χώρες, αλλά και σε περιοχές με χρόνιες ελλείψεις, όπως η Ινδία και η Αφρική. Για τον ίδιο, η τεχνητή νοημοσύνη είναι εργαλείο ισότητας και πρόσβασης, ικανό να προσφέρει εκεί όπου ο άνθρωπος δεν επαρκεί. Ωστόσο, το όραμα του εκτείνεται πολύ πιο πέρα. Με την ωρίμανση της ρομποτικής, προβλέπει ότι η ΑΙ θα αναλάβει ρόλους σε εργοστάσια, κατασκευές, logistics, γεωργία, μεταφορές και υπηρεσίες – τομείς που απασχολούν εκατομμύρια εργαζόμενους παγκοσμίως. Η τεχνητή νοημοσύνη, υποστηρίζει ο Γκέιτς, δεν θα φέρει μόνο τεχνολογικό μετασχηματισμό – αλλά μια ριζική κοινωνική επαναξιολόγηση του ρόλου της εργασίας. Στον νέο αυτό κόσμο, ίσως να μην χρειάζεται να εργαζόμαστε πέντε ημέρες την εβδομάδα. Η πρόωρη συνταξιοδότηση, η μείωση των ωρών εργασίας και η ύπαρξη περισσότερου ελεύθερου χρόνου μπορεί να γίνουν κανόνας.
«Οι θέσεις εργασίας ήταν μια αναγκαιότητα που προέκυψε από την έλλειψη – δεν είναι φυσικός κανόνας», τόνισε. Η αποσύνδεση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας από την παραγωγικότητα είναι για εκείνον το μεγάλο στοίχημα του 21ου αιώνα. Η «αφθονία» που υπόσχεται η ΑΙ μπορεί να γίνει αποπληθωριστική, καθιστώντας προϊόντα και υπηρεσίες σχεδόν μηδενικού κόστους. Όμως, ο Γκέιτς αναγνωρίζει και τον κίνδυνο: ανισότητα, συγκέντρωση πλούτου και ισχύος, εκτόπιση θέσεων εργασίας και κοινωνική αναταραχή.
Για την αποτροπή αυτών των συνεπειών, προτείνει μέτρα όπως:
-
Καθολικό βασικό εισόδημα
-
Νέα φορολογικά συστήματα για την αναδιανομή του πλούτου
-
Θεσμικά εργαλεία για τη ρύθμιση της τεχνολογικής ισχύος
Ποια επαγγέλματα αντέχουν στην «επέλαση» της ΑΙ;
Παρά τη φιλόδοξη οραματική του προσέγγιση, ο Γκέιτς διευκρινίζει ότι δεν θα εξαφανιστούν όλοι οι ανθρώπινοι ρόλοι. Αντιθέτως, επαγγέλματα που βασίζονται στη συναισθηματική νοημοσύνη, την ενσυναίσθηση, τη φροντίδα και τη δημιουργικότητα – όπως οι θεραπευτές, οι καλλιτέχνες, οι φροντιστές – θα παραμείνουν ζωντανά, έστω και αν μετασχηματιστούν.Αναφέρει επίσης την ενέργεια, τη βιολογία και την προγραμματιστική καινοτομία ως τομείς στους οποίους η ανθρώπινη εφευρετικότητα θα συνεχίσει να έχει καθοριστικό ρόλο.
Ο Γκέιτς δεν παραλείπει να προειδοποιήσει για τις παγίδες της ανεξέλεγκτης τεχνολογικής εξάπλωσης: παραπληροφόρηση, αλγοριθμικές προκαταλήψεις, συγκέντρωση ισχύος σε λίγες εταιρείες. Καλεί σε παγκόσμια συνεργασία, ανοιχτή τεχνητή νοημοσύνη και ρυθμιστικά αντίβαρα, για να αποφευχθεί η αναπαραγωγή ανισοτήτων του παρελθόντος στον νέο ψηφιακό κόσμο.
Η εικόνα που περιγράφει ο Μπιλ Γκέιτς δεν είναι απλώς μια τεχνική πρόβλεψη. Είναι ένας χάρτης κινδύνων και ευκαιριών, ένας οδηγός για την πιο κρίσιμη μετάβαση του σύγχρονου πολιτισμού: από την κοινωνία της σπανιότητας στην κοινωνία της αφθονίας – από την εργασία ως ανάγκη, στην εργασία ως επιλογή. Το ερώτημα, τελικά, δεν είναι αν η τεχνητή νοημοσύνη θα αλλάξει τη ζωή μας. Το ερώτημα είναι πώς εμείς θα αλλάξουμε για να την υποδεχτούμε.
