Μια μικρή χαραμάδα ελπίδας για αποκλιμάκωση του πολέμου στην Ουκρανία φαίνεται να ανοίγει, έστω διστακτικά, καθώς ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν εμφανίζεται πρόθυμος να εξετάσει την πρόταση του Ουκρανού ομολόγου του, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, για παύση των επιθέσεων σε μη στρατιωτικές υποδομές και από τις δύο πλευρές. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ, επιβεβαίωσε ότι η ρωσική πλευρά θεωρεί το θέμα «περίπλοκο», αλλά δεν αποκλείει τη συζήτησή του. Ωστόσο, κατέστησε σαφές πως, προς το παρόν, δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο σχέδιο για διαπραγματεύσεις με το Κίεβο.
Οι πιέσεις για πρόοδο σε ειρηνευτικές πρωτοβουλίες εντείνονται, κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με φόντο την πρόσφατη δήλωση του Ντόναλντ Τραμπ, ότι μπορεί να διακόψει τη δέσμευση των ΗΠΑ για επίτευξη συμφωνίας, εάν δεν υπάρξει πρόοδος. Στο ίδιο πλαίσιο, αναμένεται να τεθεί επί τάπητος το ενδεχόμενο κατάπαυσης πυρός στις αυριανές συνομιλίες του Ζελένσκι με Αμερικανούς και Ευρωπαίους αξιωματούχους στο Λονδίνο. «Η Ουκρανία παραμένει ανοικτή σε κάθε μορφή διαλόγου για να σταματήσουν οι επιθέσεις κατά αμάχων», δήλωσε ο Ουκρανός πρόεδρος, καλώντας τη Μόσχα να απαντήσει με σαφήνεια στην πρόταση για αμοιβαία αποχή από πλήγματα σε μη στρατιωτικούς στόχους.
Το Κρεμλίνο απαντά: Οι «γκρίζες ζώνες» και τα στρατιωτικά κριτήρια
Ο Ντμίτρι Πεσκόφ, απαντώντας σε σχετική ερώτηση, παρέπεμψε στην εμπειρία της πασχαλινής εκεχειρίας διάρκειας 30 ωρών, η οποία παραβιάστηκε κατ’ επανάληψη, με τις δύο πλευρές να αλληλοκατηγορούνται. Ο ίδιος επικαλέστηκε δηλώσεις του Πούτιν, σύμφωνα με τις οποίες «ορισμένες μη στρατιωτικές εγκαταστάσεις μπορούν, υπό προϋποθέσεις, να θεωρηθούν στρατιωτικοί στόχοι, εάν φιλοξενούν στρατιωτικά στελέχη ή υλικό». Αυτή η θέση αναδεικνύει το θολό πλαίσιο εντός του οποίου μπορεί να κινούνται τέτοιες συμφωνίες, με τα όρια ανάμεσα σε πολιτικό και στρατιωτικό να παραμένουν ρευστά.
Η πραγματικότητα στο πεδίο παραμένει αιματηρή. Στις 13 Απριλίου, 35 πολίτες σκοτώθηκαν σε ρωσική πυραυλική επίθεση στην πόλη Σούμι. Η Ουκρανία κατηγόρησε τη Μόσχα για εσκεμμένο πλήγμα κατά αμάχων, ενώ η ρωσική πλευρά υποστήριξε ότι στόχος ήταν συγκέντρωση Ουκρανών στρατιωτικών αξιωματούχων. Σύμφωνα με το Κρεμλίνο, κάθε εκεχειρία απαιτεί προσεκτική εξέταση των πραγματικών συνθηκών, με τον Πεσκόφ να σημειώνει πως «υπάρχουν λεπτές διακρίσεις που πρέπει να εξεταστούν σε βάθος».
Παρά τις δηλώσεις περί ανοιχτότητας στον διάλογο, η Μόσχα εξακολουθεί να προβάλλει εμπόδια. Ο Πεσκόφ υπενθύμισε ότι ο Ζελένσκι έχει υπογράψει προεδρικό διάταγμα με το οποίο απαγορεύει συνομιλίες με τον Πούτιν, από το 2022, μετά την προσάρτηση τεσσάρων ουκρανικών περιφερειών από τη Ρωσία. «Αν το Κίεβο επιθυμεί ειλικρινά τον διάλογο, τότε οφείλει να άρει τα νομικά εμπόδια που το ίδιο έχει θέσει», κατέληξε ο εκπρόσωπος του Ρώσου προέδρου.
Εν μέσω ενός πολέμου που διανύει τον τέταρτο χρόνο του, κάθε ένδειξη διαλόγου έχει βαρύτητα – ακόμη κι αν καλύπτεται από διπλωματικές σκιές και πολιτικούς όρους. Η πρόταση για παύση επιθέσεων σε μη στρατιωτικές υποδομές μπορεί να μην οδηγεί άμεσα σε ειρήνευση, αλλά ενδέχεται να λειτουργήσει ως η πρώτη ρωγμή σε ένα τείχος σιωπής και βίας που δείχνει να κρατά ερμητικά κλειστό κάθε δίαυλο επικοινωνίας. Το επόμενο εικοσιτετράωρο στο Λονδίνο ίσως αποδειχθεί καθοριστικό – ή, τουλάχιστον, ενδεικτικό για τις πραγματικές προθέσεις όλων των πλευρών.
