Την ώρα που η Ινδία ονειρεύεται να μετατραπεί στο νέο εργοστάσιο του κόσμου, οι βιομηχανίες της παλεύουν να βρουν εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, να εξασφαλίσουν εξαρτήματα και να ξεπεράσουν τη γραφειοκρατία. Ακόμη κι όταν η Ινδία βρέθηκε αντιμέτωπη με δασμούς 27% στις περισσότερες εξαγωγές της προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, στελέχη επιχειρήσεων και κυβερνητικοί αξιωματούχοι είδαν σε αυτό μια ευκαιρία. Ο μεγαλύτερος οικονομικός της αντίπαλος, η Κίνα, όπως και μικρότεροι ανταγωνιστές της όπως το Βιετνάμ, είχαν να αντιμετωπίσουν ακόμη χειρότερες συνθήκες. Τα τελευταία χρόνια, η Ινδία καταβάλει έντονες προσπάθειες να αναδειχθεί ως εναλλακτική στην κινεζική βιομηχανία, και φαινόταν πως αποκτούσε πλεονέκτημα. Ωστόσο, τόσο η Ινδία όσο και οι μικρότεροι αντίπαλοί της έλαβαν τρίμηνες αναστολές των δασμών, και ο πρόεδρος Τραμπ ενίσχυσε την πίεση προς την Κίνα, εκτοξεύοντας τον δασμό στο 145%. Ο εξωφρενικός φόρος στα κινεζικά προϊόντα που εισάγονται στις ΗΠΑ αποτελεί «σημαντική ευκαιρία για το εμπόριο και τη βιομηχανία της Ινδίας», σύμφωνα με τον βουλευτή του κυβερνώντος κόμματος και κορυφαίο στέλεχος του επιχειρηματικού λόμπι, Πραβίν Καντελβάλ.
Η Ινδία, με το τεράστιο εργατικό δυναμικό της, προσπαθεί εδώ και καιρό να μπει δυναμικά στον χώρο της μεταποίησης που κυριαρχεί η Κίνα. Ωστόσο, τα εργοστάσιά της δεν είναι ακόμα έτοιμα. Ο πρωθυπουργός Ναρέντρα Μόντι προωθεί εδώ και μια δεκαετία την πρωτοβουλία «Make in India» («Κατασκευάζουμε στην Ινδία»). Η κυβέρνηση έχει προσφέρει κίνητρα σε στρατηγικούς τομείς της παραγωγής, διαθέτοντας πάνω από 26 δισεκατομμύρια δολάρια, ενώ έχει προσπαθήσει να προσελκύσει ξένες επενδύσεις με στόχο να περιορίσει την εξάρτηση της χώρας από τις κινεζικές εισαγωγές. Ένας από τους φιλόδοξους στόχους ήταν η δημιουργία 100 εκατομμυρίων νέων θέσεων εργασίας στη βιομηχανία έως το 2022. Υπήρξαν κάποιες επιτυχίες. Η πιο εντυπωσιακή είναι η απόφαση της Foxconn, του ταϊβανέζικου κολοσσού παραγωγής ηλεκτρονικών, να ξεκινήσει την κατασκευή iPhones για την Apple στην Ινδία, μεταφέροντας μέρος της παραγωγής από την Κίνα.
Ωστόσο, ο ρόλος της μεταποίησης στην ινδική οικονομία έχει υποχωρήσει την τελευταία δεκαετία, από το 15% στο λιγότερο από 13%, ενώ το ποσοστό σε πολλές χώρες της Ανατολικής Ασίας αγγίζει το 25%. Παρά τη σημαντική πρόοδο στις υποδομές υπό την ηγεσία του Μόντι, η Ινδία δεν έχει καταφέρει ακόμη να εκπαιδεύσει επαρκώς το ταχέως αυξανόμενο εργατικό της δυναμικό. Οι περιοχές με οικονομική δραστηριότητα παραμένουν απομονωμένες μεταξύ τους, χωρίς ουσιαστική σύνδεση. Λίγο έξω από το Νέο Δελχί, στον Βιομηχανικό Οικισμό Rai στην πολιτεία Χαριάνα, η γη που κάποτε καλλιεργούσε σιτάρι και μουστάρδα έχει μετατραπεί σε βιομηχανική ζώνη. Εκεί, κάποιες επιχειρήσεις κατασκευάζουν ανταλλακτικά αυτοκινήτων και επεξεργασμένα τρόφιμα εδώ και δεκαετίες, ενώ άλλες μόλις ξεκινούν. Ο Βίκραμ Μπάθλα, ιδρυτής της LiKraft το 2019, που κατασκευάζει μπαταρίες λιθίου για οχήματα, αναφέρει πως το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι η πρόσβαση στην τεχνολογία. Εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εισαγωγές, οι οποίες απαιτούν χρονοβόρες και μαζικές παραγγελίες, και δυσκολεύεται να βρει εξειδικευμένο προσωπικό.
«Μπορούμε να αγοράσουμε τον εξοπλισμό — και το κάνουμε. Οι περισσότεροι έρχονται από την Κίνα. Αυτό που δεν έχουμε είναι οι ειδικευμένοι τεχνίτες για να τον χρησιμοποιήσουν», εξηγεί. Τα τελευταία πέντε χρόνια προσπαθεί να φτάσει τους ανταγωνιστές του που ξεκίνησαν 15 χρόνια πριν. Ο Μπάθλα, ήρεμος και ευγενής, επιβλέπει τους 300 εργαζομένους του —στην πλειονότητά τους μετανάστες από φτωχότερες πολιτείες— καθώς συναρμολογούν μπαταρίες σε φωτεινούς πάγκους. Τα εξαρτήματα προέρχονται από την Κίνα, ακόμα και τα κυλινδρικά στοιχεία με την ένδειξη «Made in Inner Mongolia». Σε άλλο εργοστάσιο στην ίδια περιοχή, η AutoKame κατασκευάζει καλύμματα καθισμάτων για την ινδική αγορά. Οι ρομποτικοί κόφτες της προέρχονται από τη Γερμανία και την Ιταλία, και οι πρώτες ύλες είναι επίσης εισαγόμενες.
Αλλά τα ακριβά υλικά είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου, τονίζει ο γενικός γραμματέας της ένωσης βιομηχανιών Ανίλ Μπαρντβάι. Η έλλειψη κατάλληλων μηχανικών, το υψηλό κόστος γης και η δυσκολία πρόσβασης σε τραπεζική χρηματοδότηση επιβαρύνουν περαιτέρω την κατάσταση. Κυρίως, όμως, τα προβλήματα σχετίζονται με τη γραφειοκρατία και την ασυνέπεια της κυβερνητικής πολιτικής. Ένα ακόμη σοβαρό πρόβλημα είναι το αποδυναμωμένο δικαστικό σύστημα. Οι καθυστερήσεις και η αυθαιρεσία στις αποφάσεις ευνοούν τις μεγάλες επιχειρήσεις που διαθέτουν πολιτικές προσβάσεις και ακριβούς νομικούς, σε βάρος των μικρότερων. «Γι’ αυτό φοβούνται όλοι τις μεγάλες εταιρείες στην Ινδία», λέει χαρακτηριστικά ο Μπαρντβάι. Οι μικρές επιχειρήσεις αποφεύγουν τη σύγκρουση με τους ισχυρούς, με αποτέλεσμα να μην επεκτείνονται και να χάνουν τα οφέλη της μεγάλης κλίμακας. Με περισσότερα από 50 εκατομμύρια εκκρεμή δικαστικά ζητήματα, το ινδικό σύστημα δικαιοσύνης θεωρείται επικίνδυνο για τις μικρές επιχειρήσεις.
Ωστόσο, υπάρχουν και βελτιώσεις. Η ηλεκτροδότηση, που πριν από 10 χρόνια ήταν προβληματική, είναι πλέον επαρκής σε περιοχές όπως η Χαριάνα, ενώ η κυβέρνηση έχει απλοποιήσει πολλές διαδικασίες. Κάποια ινδικά κρατίδια κατάφεραν να αντιγράψουν επιτυχημένες πρακτικές από την Κίνα. Στο Ταμίλ Ναντού, ένα δίκτυο προμηθευτών της Apple υπολογίζεται ότι παράγει το 20% των iPhones παγκοσμίως — μέχρι πρόσφατα όλα κατασκευάζονταν στην Κίνα.
Σύμφωνα με στοιχεία από το βασικό αεροδρόμιο της περιοχής, λίγο πριν την ανακοίνωση του δασμού 27% από τον Τραμπ, οι εξαγωγές ηλεκτρονικών προϊόντων διπλασιάστηκαν ξεπερνώντας τους 2.000 τόνους τον μήνα. Μια μεταγενέστερη απόφαση του Τραμπ να εξαιρέσει τα smartphones μπορεί να μετριάσει αυτή την έξαρση. Παρόλα αυτά, οι μακροπρόθεσμες εξελίξεις συνεχίζονται. Άτομο που συνεργάζεται στενά με προμηθευτές της Apple ανέφερε ότι η εταιρεία επιδιώκει να αυξήσει την παραγωγή ώστε το 30% των iPhones παγκοσμίως να κατασκευάζονται στην Ινδία. Ο Καντελβάλ δήλωσε πως η Ινδία είναι έτοιμη να εκμεταλλευτεί το πλεονέκτημα που δημιουργεί ο δασμός 145% κατά της Κίνας σε πολλούς τομείς, όπως τα ηλεκτρονικά, τα ανταλλακτικά αυτοκινήτων, τα υφάσματα και τα χημικά. Οι μικροί βιομήχανοι επιθυμούν το ίδιο. Αλλά βλέπουν μπροστά τους εμπόδια που παραμένουν αναλλοίωτα εδώ και δεκαετίες.
