Η Κίνα ετοιμάζεται για την 33η επέτειο από την αιματηρή καταστολή στην πλατεία Τιενανμέν του Πεκίνου χωρίς καμία εκδήλωση προς τιμή των θυμάτων, κυρίως στο Χονγκ Κονγκ όπου η αστυνομία έχει προειδοποιήσει ότι οποιαδήποτε συγκέντρωση θα είναι παράνομη. Εδώ και 33 χρόνια οι κινεζικές αρχές κάνουν ό,τι μπορούν για να σβήσουν τα γεγονότα στην Τιενανμέν από τη συλλογική μνήμη των Κινέζων: το γεγονός δεν αναφέρεται στα βιβλία της Ιστορίας, ενώ οι συζητήσεις στο διαδίκτυο για το θέμα λογοκρίνονται συστηματικά. Την 4η Ιουνίου 1989, το κινεζικό κομμουνιστικό καθεστώς έστειλε στρατιώτες και άρματα μάχης να καταστείλουν τους ανθρώπους που επί εβδομάδες είχαν καταλάβει την πλατεία Τιενανμέν διαδηλώνοντας ειρηνικά υπέρ της δημοκρατίας και κατά της διαφθοράς. Από την καταστολή του κινήματος σκοτώθηκαν εκατοντάδες άνθρωποι, περισσότεροι από χίλιοι, σύμφωνα με εκτιμήσεις.
Το ζήτημα παραμένει ταμπού
Μέχρι το 2020 το Χονγκ Κονγκ ήταν η μόνη περιοχή της Κίνας όπου γίνονταν ανεκτές εκδηλώσεις και αποτίσεις φόρου τιμής στα θύματα της Τιενανμέν. Τη χρονιά εκείνη το Πεκίνο επέβαλε στην ημιαυτόνομη επαρχία δρακόντεια νομοθεσία περί εθνικής ασφάλειας η οποία έχει στόχο να καταπνίξει οποιαδήποτε φωνή διαφωνίας, μετά τις τεράστιες φιλοδημοκρατικές διαδηλώσεις του 2019. Έκτοτε οι τοπικές αρχές προσπαθούν να σβήσουν οποιοδήποτε ίχνος ανάμνησης της Τιενανμέν.
https://twitter.com/asian_bogan/status/1532732131180683264
Παράνομη ολονυκτία
Η αστυνομία στο Χονγκ Κονγκ έκλεισε χθες Παρασκευή μεγάλο μέρος του πάρκου της Βικτώριας, όπου γινόταν ως το 2019 ολονυκτία με κεριά, και προειδοποίησε ότι οποιαδήποτε συγκέντρωση εκεί σε ανάμνηση των θυμάτων της καταστολής θα είναι παράνομη. Οι ολονυκτίες στο Χονγκ Κονγκ απαγορεύθηκαν το 2020 και το 2021 στο όνομα της αντιμετώπισης της πανδημίας covid-19. Πέρυσι διαλύθηκε και η Συμμαχία του Χονγκ Κονγκ που οργάνωνε την ολονυκτία στο πάρκο Βικτόρια, το Μουσείο της 4ης Ιουνίου που είχε δημιουργήσει έκλεισε και τα στελέχη της συνελήφθησαν.
Νηστεία και τραγούδια στη μνήμη των θυμάτων
Ο πρώην επικεφαλής της Συμμαχίας, ο Λι Τσεκ-γιαν, που είναι φυλακισμένος, ανακοίνωσε ότι την 4η Ιουνίου θα νηστέψει και μέσα στο κελί του θα ανάψει ένα σπίρτο και θα τραγουδήσει τραγούδια στη μνήμη των θυμάτων της καταστολής. «Πιστεύω ότι οι πολίτες του Χονγκ Κονγκ θα ενωθούν μαζί μου για να τιμήσουν την 4 Ιουνίου με κάθε ειλικρίνεια, χρησιμοποιώντας τα δικά τους μέσα για να εκφράσουν τη δέσμευσή τους στη δημοκρατία», ανέφερε σε διαδικτυακή του επιστολή. Άλλο πρώην μέλος της Συμμαχίας, ο Λέουνγκ Καμ- γουάι, εξήγησε ότι οι αρχές υποκινούν σκοπίμως την αυτολογοκρισία αποφεύγοντας να διευκρινίσουν τι είναι νόμιμο και τι όχι. «Ελπίζω όσοι επιθυμούν να τιμήσουν τη μνήμη των θυμάτων να βρουν τον δικό τους τρόπο να το πράξουν», σημείωσε ο Λέουνγκ.
#TiananmenSquareMassacre #TiananmenSquare
.
Tomorrow, June 4th, is the date that China's government massacred thousands of innocent protesters.
But, according to the CCP, this never happened. pic.twitter.com/xqd6cPwY14
— Say No To Sino (@SayNoToSino) June 3, 2022
Η έλλειψη ξεκάθαρων κανόνων ώθησε τους τελευταίους μήνες έξι πανεπιστήμια του Χονγκ Κονγκ να αποκαθηλώσουν μνημεία για την Τιενανμέν που είχαν στηθεί στους χώρους τους. Και ένας από τους τελευταίους τρόπους που είχαν οι κάτοικοι του Χονγκ Κονγκ να θυμούνται τα γεγονότα στην Τιενανμέν, οι λειτουργίες στις καθολικές εκκλησίες, ακυρώθηκαν φέτος επίσης λόγω της ανησυχίας για διώξεις. Πλέον μόνο στο εξωτερικό μπορεί να τιμηθεί η επέτειος από την καταστολή στην Τιενανμέν, με αντιφρονούντες να έχουν δημιουργήσει μουσεία στις ΗΠΑ. Εκτός Κίνας ολονυκτίες έχουν προγραμματιστεί σε πολλές χώρες. Η Διεθνής Αμνηστία συντονίζει περίπου είκοσι από αυτές για να «ζητήσει να αποδοθεί δικαιοσύνη και σε ένδειξη αλληλεγγύης προς το Χονγκ Κονγκ».
Η Σφαγή της Πλατείας Τιεν Αν Μεν
Η Σφαγή της Πλατείας Τιεν Αν Μεν έλαβε χώρα στις 4 Ιουνίου 1989, όταν ο κινέζικος στρατός έπνιξε στο αίμα την πολυήμερη φοιτητική διαμαρτυρία στο Πεκίνο με κύριο αίτημα τη χορήγηση πολιτικών ελευθεριών. Η φωτογραφία με τον νεαρό διαδηλωτή να αψηφά τα τανκς, που τράβηξε ο αμερικανός φωτογράφος Τζεφ Βίντενερ, είναι η πιο συγκλονιστική εικόνα, που ιστορικά θα θυμίζει τα γεγονότα. Οι δειλές μεταρρυθμίσεις του Μάο Τσετούνγκ προς την οικονομία της αγοράς επιταχύνθηκαν από τους διαδόχους του μετά το θάνατο του «μεγάλου τιμονιέρη» το 1976. Ο Ντεγκ Σιάο Πινγκ, που ήταν ο ιθύνων νους, οδήγησε την Κίνα σταδιακά στην οριστική εγκατάλειψη της κολεκτιβοποίησης και στην ταχύτερη οικονομική φιλελευθεροποίηση με το σύνθημα «η οικονομία έχει τον πρώτο λόγο». Ωστόσο, έκανε ελάχιστες πολιτικές παραχωρήσεις, φοβούμενος την αντίδραση των συντηρητικών στοιχείων του Κομμουνιστικού Κόμματος.
Το μονοκομματικό κράτος παρέμενε άθικτο στην Κίνα, υφίστατο όμως πιέσεις. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘80, προβλήθηκαν αιτήματα για έναν «πέμπτο εκσυγχρονισμό», που θα συνόδευε τους άλλους τέσσερις (γεωργία, βιομηχανία, άμυνα, επιστήμη – τεχνολογία). Έπειτα από μία χαλάρωση του πολιτικοϊδεολογικού ελέγχου και την κριτική που άσκησε ο αστροφυσικός Φανγκ Λιζί στο Κόμμα, το 1986 έγιναν διαδηλώσεις με δημοκρατικά αιτήματα σε 15 κινεζικές πόλεις.
Σκληρά κατασταλτικά μέτρα
Ο Ντεγκ Σιαοπίνγκ, που ήταν ο αναμφισβήτητος ηγέτης της χώρας χωρίς να έχει κάποιο σημαντικό θεσμικό αξίωμα, απάντησε με σκληρά κατασταλτικά μέτρα, με σπουδαιότερο θύμα τον γενικό γραμματέα του Κόμματος Χου Γιαομπάνγκ, που αποπέμφθηκε από τη θέση του. Οι συντηρητικοί βρήκαν την ευκαιρία να ξεκινήσουν εκστρατεία κατά της «πνευματικής μόλυνσης» και της «διάβρωσης από τις ιδέες της μπουρζουαζίας».
Ο θάνατος του Χου Γιαομπάνγκ στις 14 Απριλίου 1989 έδρασε καταλυτικά και οδήγησε σε διαδηλώσεις κατά της διαφθοράς και υπέρ των πολιτικών μεταρρυθμίσεων. Στο επίκεντρο βρέθηκε η πλατείας της Ουράνιας Γαλήνης (Τιεν Αν Μεν), που βρίσκεται δίπλα στην «Απαγορευμένη Πόλη» και είναι το συμβολικό κέντρο της χώρας. Από τις 22 Απριλίου, ημέρα της κηδείας του Χου Γιαομπάνγκ, ομάδες νεολαίων και κυρίως φοιτητών διαδήλωναν καθημερινά, διεκδικώντας δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις. Το πλήθος μέρα με τη μέρα μεγάλωνε. Το Κομμουνιστικό Κόμμα θορυβήθηκε, καθώς έβλεπε να χάνει την πρωτοβουλία των κινήσεων. Η φιλελευθεροποίηση είχε δρομολογηθεί, αλλά με τους δικούς του όρους.
Σε αντίθεση με τους κομμουνιστές ηγέτες των ανατολικοευρωπαϊκών χωρών που προχώρησαν σε πρωτοφανείς παραχωρήσεις, όταν βρέθηκαν αντιμέτωποι με ανάλογες προκλήσεις, η ανωτάτη ηγεσία του Κ.Κ.Κ. αποφάσισε, ύστερα από αρκετές εβδομάδες αντιπαραθέσεων στο εσωτερικό της, να καταστείλει με στρατιωτικά μέσα το δημοκρατικό κίνημα που καθοδηγούνταν από τους φοιτητές.
Οι φοιτητές ανέβασαν τον αριθμό των νεκρών στους 3.000
Στις 20 Μαΐου κηρύχθηκε στρατιωτικός νόμος και στις 3 και 4 Ιουνίου ο στρατός εισήλθε στην πλατεία και διέλυσε βίαια το συγκεντρωμένο πλήθος, με πεζοπόρα τμήματα, αλλά και άρματα μάχης, προκαλώντας πολλά θύματα μεταξύ των φοιτητών και των πολιτών. Οι νεκροί σύμφωνα με τις κινεζικές αρχές ήταν 251, από τους οποίους 218 διαδηλωτές, 23 αστυνομικοί και 10 στρατιώτες. Οι φοιτητές ανέβασαν τον αριθμό των νεκρών στους 3.000. Πιο κοντά προς την πραγματικότητα φαίνεται ότι βρίσκονται τα στοιχεία που προέρχονται από δυτικές πηγές, που κάνουν λόγο για 300 έως 1000 νεκρούς (Διεθνής Αμνηστία, Νιου Γιορκ Τάιμς, διπλωματικές πηγές).
Μετά την καταστολή των διαδηλώσεων, πολλά μέλη του Κόμματος που υποστήριξαν τους διαμαρτυρόμενους φοιτητές απομακρύνθηκαν από τις θέσεις τους και τέθηκαν σε κατ’ οίκο περιορισμό, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση τον γενικό γραμματέα του Κ.Κ.Κ. Ζάο Ζιγιάνγκ. Στη θέση του εκλέχθηκε ο Γιανγκ Ζεμίν, ο οποίος πιστός στο μείγμα πολιτικής του Ντεγκ Σιαοπίνγκ «οικονομικός φιλελευθερισμός και πολιτικός συντηρητισμός» επιτάχυνε τις διαρθρωτικές αλλαγές στην κινεζική οικονομία, οι οποίες εγκρίθηκαν στο κομματικό συνέδριο του 1997, στο οποίο αποφασίστηκε η μετάβαση της Κίνας στην οικονομία της αγοράς.
