Κελιά μελλοθάνατοι: Τα δώδεκα κελιά των μελλοθάνατων των φυλακών Αγιάς Κρήτης χαρίζονται στην αιωνιότητα.
«Παραχώρηση- υπόκλιση» από την Πολιτεία στο μεγαλείο της θυσίας των λεοντόκαρδων της Κρήτης, που αψήφησαν τον κτηνώδη ναζισμό κι έδωσαν τη ζωή τους, τραγουδώντας για την ελευθερία, την ώρα που ανέβαιναν τον «Γολγοθά» για να σταθούν στο εκτελεστικό απόσπασμα, θα κάνει τη θυσία τους παρούσα στους αιώνες. Με την υπογραφή της Γραμματέως Αντιεγκληματικής Πολιτικής κυρίας Σοφίας Νικολάου, το Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη προχώρησε σε μια σημαντική απόφαση, σπουδαίας ιστορικής σημασίας. Ενέκρινε την πρόταση του συμβουλίου του Καταστήματος Κράτησης Αγιάς Χανίων για την παραχώρηση των «κελιών των μελλοθανάτων», προκειμένου να αναδειχθoύν σε χώρο ιστορικής μνήμης μέσω της δημιουργίας Μουσείου. Παράλληλα, αποφάσισε την παραχώρηση μικρού αγροτεμαχίου, ιδιοκτησίας του Καταστήματος Κράτησης, στο οποίο εκτελούνταν αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης, και είναι γνωστό με την ονομασία «Γολγοθάς», για την κατασκευή Ιερού Ναού στη μνήμη των ηρώων, που εκτελέστηκαν στην περιοχή.
από τον Πέτρο Καρσιώτη
Οι παραχωρήσεις έγιναν έπειτα από πρόταση της Εταιρείας Ίδρυσης και Διοίκησης του Μουσείου της Μάχης της Κρήτης, της Κατοχής και της Αντίστασης, με τη στήριξη της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κρήτης και του Αρχιεπισκόπου Ειρηναίου σε συνεργασία με τη διεύθυνση του Κ.Κ. Αγιάς. Σκοπός των ενεργειών αυτών, όπως ανακοινώθηκε από τη Γραμματεία Αντιεγκληματικής Πολιτικής, «είναι η διαφύλαξη και διατήρηση της ιστορικής μνήμης, η προβολή της πολιτιστικού πλούτου της Κρήτης και η ανάδειξη του συγκροτήματος όπου στεγάζεται το Κατάστημα Κράτησης Αγιάς Χανιών σε ιστορικό, εθνικό διατηρητέο μνημείο διεθνούς βεληνεκούς».
Ψηφιακό μουσείο
Έτσι, τα ιστορικά κελιά, ποτισμένα με πόνο, αγωνία και αυταπάρνηση, εκεί όπου οι αδυσώπητοι Ναζί, που αιματοκυλούσαν τον κόσμο και την Κρήτη, φυλάκιζαν το σώμα, αλλά όχι την αδάμαστη κρητική ψυχή, θα μπορέσουν να αναδειχθούν με τη δημιουργία ενός «ψηφιακού» μουσείου, χωρίς δηλαδή αυτοπρόσωπη παρουσία επισκεπτών για λόγους ασφαλείας, αλλά με τεχνολογικά μέσα κατόπιν ψηφιοποίησης της χώρου. Απαραίτητη προϋπόθεση, επισημαίνεται, είναι η οικοδομική αποκατάσταση του χώρου, ώστε να ενισχυθεί η στατικότητά του, καθώς και η ανάδειξη συγκινητικών επιγραφών των μελλοθανάτων.
Τα δώδεκα κελιά
Τα «κελιά των μελλοθανάτων», δώδεκα στο σύνολο, βρίσκονται στη βορειοανατολική πλευρά του Καταστήματος Κράτησης και διαχωρίζονται με μια μεσοτοιχία από το ζαχαροπλαστείο και τον φούρνο. Ο χώρος ονομάστηκε «Κολαστήριο της Κρήτης», διότι εκεί φυλακίζονταν και βασανίζονταν, μέχρι να εκτελεστούν, οι αντιστασιακοί της περιόδου της Γερμανο-Ιταλικής κατοχής. Σε παρακείμενο χώρο, ο οποίος ονομάστηκε «Γολγοθάς», γίνονταν οι εκτελέσεις των αντιστασιακών. Εκεί θα ανεγερθεί ο μικρός Ιερός Ναός προς τιμήν των νεκρών ηρώων της Κατοχής.
Όπως επισημαίνει σε ανακοίνωσή του ο πρόεδρος της Εταιρείας Αλεξ. Παπαδερός, προς το παρόν το ενδιαφέρον έχει στραφεί στα λεγόμενα Κελιά των Μελλοθανάτων, όπου ήδη πραγματοποιήθηκε αυτοψία από κλιμάκιο ειδικών επιστημόνων του Τμήματος Συντήρησης Νεότερων Μνημείων και Έργων Τέχνης της Υπηρεσίας Νεότερων Μνημείων & Τεχνικών Έργων Κρήτης του ΥΠΠΟΑ. Όπως ανακοίνωσαν οι ερευνητές, διαπιστώθηκαν ακιδογραφήματα και επιγραφές στους τοίχους, στις ξύλινες πόρτες των Κελιών και σε κάποια παράθυρα. Ήταν κυρίως ονόματα και χρονολογίες. Είχαν γίνει από κρατούμενους εκείνης της περιόδου, αλλά και από αυτούς νεότερων χρόνων. Βρίσκονταν σε κακή κατάσταση διατήρησης.
Διάσωση και ανάδειξη
Η παρουσία υψηλού ποσοστού υγρασίας και η μεταγενέστερη κάλυψη όλης της επιφάνειας της κάτω ζώνης των τοίχων με τσιμεντοεπίχρισμα είχαν ως αποτέλεσμα την κακή κατάσταση διατήρησης ή και την ολική καταστροφή μεγάλου μέρους μαρτυρικών χαραγμάτων της εποχής 1941-1945. Οι διερευνητικές τομές που πραγματοποιηθήκαν σε επιλεγμένα σημεία ανέδειξαν χαράγματα κάτω από στοκαρίσματα στις επάνω ζώνες των εσωτερικών επιφανειών των εν λόγω κελιών. Τα αποτελέσματα και το πόρισμα των εργασιών αυτών θα είναι το έναυσμα της διαδικασίας διάσωσης και ανάδειξης των τεκμηρίων της μαρτυρικής και συνάμα ηρωικής εκείνης περιόδου.
Το γράμμα μέσα από τη φυλακή
Ήταν μόλις 25 ετών, όταν στις 5 Μαρτίου 1943 οι Γερμανοί τον οδήγησαν στο εκτελεστικό απόσπασμα εξαιτίας της δράσης του για την απελευθέρωση της πατρίδας του από τον ναζιστικό ζυγό. Ο Ελευθέριος Κουρουπάκης, παλληκάρι από το Χουδέτσι, δεν λύγισε από τα βασανιστήρια στα κελιά των μελλοθανάτων ούτε στιγμή. Λίγα λεπτά πριν από το έγκλημα των ναζιστών, με γράμμα που έγραψε στους δικούς του, τους παρακαλούσε να μην πενθήσουν γι’ αυτόν! Έγραψε στους δικούς του και την ίδια στιγμή το όνομά του στην αιώνια θύμιση:
«Φιλιά, πολλά φιλιά σ’ όλους σας.
Αδελφούλα μου, γονείς μου, αδέλφια μου μην πονέσετε. Προς Θεού μην πενθήσετε. Απ’ όσους υπέφεραν και υποφέρουν εξαιτίας μου δεν ζητώ να με συγχωρήσουν. Μα σαν αθώοι, ελπίζω η δικαιοσύνη να σας απονεμηθεί. (Σημ. Συντ: Σκεπτόταν την ύστατη στιγμή της ζωής του ότι οι Γερμανοί εκδικούνταν την οικογένειά για τη δική του αντιστασιακή δράση…)
Φιλιά Φιλιά
Ε. Κουρουπάκης»
Η δήλωση της Σοφίας Νικολάου, Γενικής Γραμματέως Αντεγκληματικής Πολιτικής στην Alpha freepress
«Η απόφαση για την παραχώρηση των 12 κελιών των μελλοθανάτων και του οικοπέδου όπου εκτελούνταν οι αντιστασιακοί της περιόδου 1941-1944, έχει βαριά ιστορική και πολιτιστική σημασία. Το «κολαστήριο» της Κρήτης, στις φυλακές της Αγιάς, μπορεί να μετατραπεί σε Ψηφιακό Μουσείο και να γίνει γνωστή σε όλο τον κόσμο η ιστορία και ο πολιτιστικός πλούτος του νησιού. Με την παραχώρηση γίνεται το πρώτο βήμα για την αποκατάσταση των κελιών όπου φυλακίστηκαν και βασανίστηκαν εκατοντάδες αγωνιστές. Μεταξύ αυτών και ο αείμνηστος πρώην πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.
Υπάρχουν στα κελιά πολύ συγκινητικά χαράγματα και μηνύματα των μελλοθάνατων που αξίζει να βγουν στην επιφάνεια. Σε παρακείμενο χώρο, ο οποίος ονομάστηκε “Γολγοθάς”, αφού εκεί γίνονταν οι εκτελέσεις, θα ανεγερθεί μικρός ναός για να τιμηθεί η μνήμη τους. Είναι το ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε για να διατηρήσουμε ζωντανή την ιστορική μνήμη της περιοχής».
