Πού ίσως και να μην έρθει ποτέ...
Από την Ευτυχία Παπούλια
Κοινωνιολόγος
Για να κερδίζεις λεφτά χρειάζεται ταλέντο, αλλά για να ξοδεύεις λεφτά χρειάζεται κουλτούρα.
Αλμπέρτο Μοράβια
Ένας φιλάργυρος πούλησε όλη του την περιουσία, την μετέτρεψε σ’ ένα βώλο χρυσού και την έκρυψε μέσα σ’ έναν τοίχο. Καθημερινά πήγαινε να βεβαιωθεί πως ο χρυσός βρίσκονταν στην κρυψώνα του και αφού όλα ήταν στη θέση τους, κοιμόταν ήσυχος. Ένας όμως που τον παρακολουθούσε κάτι υποψιάστηκε και μια μέρα, που ο πλούσιος έλειπε, πήγε, άνοιξε την κρυψώνα και πήρε το περιεχόμενο… Μόλις ο φιλάργυρος αντιλήφθηκε το κακό που τον βρήκε άρχισε να οδύρεται, να κλαίει και να φωνάζει. Ένας φίλος του, που τον είδε έτσι, τον ρώτησε τι συμβαίνει κι εκείνος του ανέφερε τη ζημιά που είχε πάθει. -Μην λυπάσαι! του λέει ο φίλος, πάρε μια πέτρα, φαντάσου οτι είναι χρυσός και βάλε την στην κρυψώνα. Θα έχει την ίδια αξία για σένα όση και ο χρυσός που παρέμενε αναξιοποίητος εκεί μέσα.
Το ηθικό δίδαγμα, απ’ αυτόν τον μύθο του Αισώπου, είναι οτι ο χρυσός και το χρήμα, όταν παραμένουν κλεισμένα σε θυρίδες, έχουν μηδενική αξία. Θυμήθηκα αυτή την ιστορία με αφορμή τις αλλεπάλληλες διαρρήξεις σπιτιών τον τελευταίο καιρό, απ’ όπου οι κλέφτες αφαίρεσαν κάποιες εκατοντάδες, ακόμα και σ’ ένα απ’ αυτά, κάποια εκατομμύρια ευρώ σε χρήμα και σε χρυσό! Σε κάποιες από τις περιπτώσεις, αυτά ήταν κρυμμένα σε τέτοια σημεία που ίσως και οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες τους που ”σε περίπτωση ανάγκης” τα χρειαστούν, να μην θυμούνται πού τα είχαν…κρύψει!
Ποια έκτακτη ανάγκη μπορούν να καλύψουν τόσο μεγάλα χρηματικά ποσά;
Ή και το ακόμη χειρότερο, αν η ανάγκη για την οποία συσσωρεύονταν όλα αυτά τα μεγάλα ποσά δεν προέκυπτε και ο κάτοχός τους δεν είχε ενημερώσει, για ευνόητους λόγους τους επίδοξους κληρονόμους για την κρύπτη των χρημάτων του, τότε αυτά θα τα ανακάλυπταν οι αρχαιολόγοι του μέλλοντος με τις ανασκαφές τους. Εμείς όμως, οι απόγονοί μας δηλαδή, μάλλον θα έχουν επιστρέψει στην δραχμή και θα είναι παντελώς άχρηστα και σ’ αυτούς!
Αν διαχωρίσουμε το δραματικό στοιχείο σ’ αυτά τα γεγονότα, την θλίψη και τον τρόμο που βίωσαν τα θύματα, τότε μπορούμε να δούμε το υπόλοιπο κομμάτι με μια ψυχρή ματιά και να στοχαστούμε πάνω σ’ αυτό: Ποια έκτακτη ανάγκη μπορούν να καλύψουν τόσο μεγάλα χρηματικά ποσά, που πιθανόν αποταμιεύτηκαν με πολλές στερήσεις, μεταθέτοντας απολαύσεις και χαρές της νεότητας για τις δεκαετίες των εβδομήντα των ογδόντα κι ακόμη μεγαλύτερες ηλικίες στις οποίες ίσως και να μην αξιωθούμε να φτάσουμε; Αξίζει να θυσιάσουμε μια ζωή, ενα παρόν που τρέχει ήδη για ενα μακρινό μέλλον που ίσως και να μην…;
Από την αποταμίευση στην τσιγκουνιά
Χωρίς αμφιβολία, η αποταμίευση κάποιων χρημάτων προσφέρει πρόσθετη σιγουριά κι αυτοπεποίθηση, όμως όπως όλες οι συνήθειες, ακόμη και οι πιο καλές κινδυνεύουν να εκφυλιστούν στην υπερβολή τους. Και η αποταμίευση να μετατραπεί σε τσιγκουνιά, στέρηση, φιλαργυρία… Υπήρξαν άνθρωποι στις μέρες μας που έζησαν ως επαίτες, ρακοσυλλέκτες και πέθαναν κυριολεκτικά σε μια τρώγλη, αφήνοντας πίσω τους, χωρίς κληρονόμους, σημαντικούς τραπεζικούς λογαριασμούς κι άλλα χρηματικά ποσά και τιμαλφή σ’ απίθανες κρύπτες.
Πολλοί, κυρίως νέοι της εποχής μας, θεωρούν πως για να αποταμιεύσουν πρέπει να περισσεύουν χρήματα, αφού καλύπτουμε όλες μας τις υποχρεώσεις και τις ανάγκες διαβίωσής μας… Δεν είναι απόλυτα σωστό αυτό. Η αποταμίευση, κάποια χρήματα στην άκρη, είναι κι αυτή μια ανάγκη, μια υποχρέωση απέναντι στον εαυτό μας που θα μας προστατέψει από έναν άμεσο κι όχι μακροπρόθεσμο κίνδυνο: Να εκτεθούμε ανεπανόρθωτα σε γνωστούς, να κλονίσουμε φιλίες ζητώντας βοήθεια, μια ταπείνωση που ποτέ κανείς δεν πρέπει να επιτρέπει στον εαυτό του.
Κάντε το σαν χόμπι!
Ένα ποσοστό της τάξεως του 5 ως 10 % είναι κάτι που δεν διαταράσσει τον τρόπο ζωής, ακόμη και για έναν που ζει με τον βασικό μισθό, αν αναλογιστούμε ότι το ίδιο περίπου ποσοστό σπαταλάμε κυριολεκτικά σε πράγματα που όχι μόνο δεν μας χρειάζονται, αλλά είναι και επιβλαβή. Θα εκπλαγούμε, πόσα μπορούμε έτσι να εξοικονομήσουμε, αν κάθε μέρα, κάθε εβδομάδα κάνουμε έναν λεπτομερή έλεγχο στα έξοδά μας. Κι όταν κάποια στιγμή, αφού έχουμε… εθιστεί στην ιδέα της αποταμίευσης, αποφασίσουμε να κόψουμε και το τσιγάρο, τότε, πιστέψτε με, θα έχει συντελεστεί ένα μικρό θαύμα!
Αν όλα αυτά σας φαίνονται δύσκολα, αν δεν σας συγκινούν τα πολλά, τότε… περιοριστείτε στα λίγα: Πάρτε ένα μέτριο διακοσμητικό μπολάκι και εθιστείτε στην συνήθεια να ρίχνετε εκεί κάθε βράδυ όλα τα 5, 10, 20 λεπτά που έχετε μαζί σας και μην τα παίρνετε απο κει, ακόμα κι αν χρειαστεί την επόμενη να ”χαλάσετε” χαρτονόμισμα για τον καφέ σας! Κάντε το σαν χόμπι! Γνωστός μου πριν πολλά χρόνια, όταν ήταν νέος, αγόρασε μ’ αυτόν τον τρόπο μέσα σέ ένα χρόνο το πρώτο του, μεταχειρισμένο, αυτοκίνητο!
“Για μια ώρα ανάγκης”
Ως άτομα κοινωνικά, έχουμε υποχρέωση, απέναντι στον εαυτό μας να ικανοποιούμε ανάγκες και επιθυμίες, που ενισχύουν την αυτοπεποίθησή μας, τονώνουν το ηθικό μας και αναδεικνύουν το κοινωνικό μας προφίλ. Κι απ’ αυτή την άποψη θα πρέπει, παράλληλα με τη ιδέα της αποταμίευσης, να διαμορφώνουμε και καταναλωτική συνείδηση.
Είναι σχεδόν καθήκον να ξοδεύουμε χρήμα… Το χρήμα, κατά μια αντίληψη, όταν το καταναλώνουμε, ακόμη κι όταν το ”σπαταλάμε” επιστρέφει σε εμάς πολλαπλάσιο. Κι όπως λέει ένα καπιταλιστικό δόγμα: Αν πετάς το χρήμα απ’ το παράθυρο θα σου ξανάρθει πολύ περισσότερο από την πόρτα! Με άλλα λόγια, η αποταμίευση δεν πρέπει να μας υποβάλλει σε στερήσεις, για μια ”ωρα ανάγκης”. Γιατί αυτή η ώρα ίσως να μην έρθει ποτέ και για ένα “ίσως” δεν αξίζει κανένας να “φύγει” μέσα στη μιζέρια…
