Σεξουαλική κακοποίηση: Η Ελλάδα κύρωσε τη σύμβαση 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας για την εξάλειψη της βίας και της σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο της εργασίας
Στον απόηχο της χιονοστιφάδας των αποκαλύψεων για σεξουαλική κακοποίηση στον χώρο του θεάματος και όχι μόνο, η κυβέρνηση προχωρά αθόρυβα στην ενίσχυση και επικαιροποίηση του νομικού οπλοστασίου της χώρας. Συγκεκριμένα, κύρωσε με νόμο τη Σύμβαση 190 της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, που αφορά στην εξάλειψη της βίας και της σεξουαλικής παρενόχλησης στον χώρο της εργασίας. Παράλληλα το υπουργείο Δικαιοσύνης ενισχύει την ποινική νομοθεσία για τα σεξουαλικά εγκλήματα, ειδικά σε βάρος ανηλίκων, ενώ αυστηροποιείται και το ποινικό πλαίσιο για τους δράστες τους. Παράλληλα, με την Σύμβαση 190 κυρώθηκε και η Σύμβαση 206. Και οι δύο αναγνωρίζουν τη σεξουαλική παρενόχληση και την παρενόχληση λόγω φύλου στην εργασία ως μορφές έμφυλης βίας. Σχολιάζοντας το γεγονός, ο πρωθυπουργός τόνισε ότι πρόκειται για μια «σημαντική θεσμική συμβολή της πολιτείας που έμενε ανενεργή και τώρα γίνεται πράξη».
Οι ανωτέρω Συμβάσεις υιοθετήθηκαν το 2019 κατά την 108η Διεθνή Διάσκεψη Εργασίας, καλύπτονας περιστατικά βίας και παρενόχλησης, όχι μόνο στους χώρο εργασίας αυτούς καθ’ εαυτούς, δημόσιους ή ιδιωτικούς, αλλά και σε κάθε χώρο ή περίσταση που σχετίζεται με την εργασία, και συγκεκριμένα: α) στους χώρους πληρωμής, στους χώρους διαλείμματος, στις τουαλέτες, στα ντους, στα αποδυτήρια, β) κατά τη διάρκεια ταξιδιών για λόγους εργασίας, εκπαίδευσης εκδηλώσεων ή κοινωνικών δραστηριοτήτων, γ) στο πλαίσιο (ηλεκτρονικής και τηλεφωνικής) επικοινωνίας σχετιζόμενης με την εργασία, δ) σε χώρους διαμονής που προσφέρονται από τον εργοδότη και ε) κατά τη μετάβαση στην εργασία και την αποχώρηση από αυτήν. Για τον λόγο άλλωστε αυτό επελέγη ο όρος «στον κόσμο της εργασίας» αντί του όρου «στην εργασία».
Σεξουαλική κακοποίηση: Παραβάτες οι άνδρες
Σύμφωνα με σχετική έρευνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία δεν περιορίζεται στον τομέα της εργασίας, το 71% των θυμάτων σεξουαλικής παρενόχλησης υπέδειξαν ως δράστη έναν άνδρα, 2% μια γυναίκα και 21% άνδρες και γυναίκες από κοινού. Επίσης, σύμφωνα με παράλληλη έρευνα, από όλες τις γυναίκες που βίωσαν τουλάχιστον ένα σοβαρό περιστατικό σεξουαλικής παρενόχλησης, 37% δεν μίλησαν σε κανέναν γι’ αυτό. Από όσες αποφάσισαν να εξωτερικεύσουν όσα βίωσαν, το 28% μίλησαν σε φιλικό πρόσωπο, 24% σε μέλος της οικογένειας και 14% στον/στη σύντροφό τους και μόνο 4% των θυμάτων το κατήγγειλαν στην αστυνομία. Ποσοστό μόλις 1% απευθύνθηκε σε δικηγόρο ή προσέγγισε κάποια οργάνωση υποστήριξης θυμάτων. Πολύ χαμηλός είναι και ο αριθμός των υποθέσεων που φτάνει στα εθνικά δικαστήρια σε ορισμένα ευρωπαϊκά κράτη.
Σεξουαλική κακοποίηση: Ορίζοντας τη σεξουαλική παρενόχληση
Ο όρος αναφέρεται σε ανεπιθύμητη συμπεριφορά σεξουαλικού χαρακτήρα και, σύμφωνα με την εν λόγω δικηγόρο, οι πιο κοινές μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης είναι:
«α) μη λεκτικές (π.χ. χειρονομίες με σεξουαλικά υπονοούμενα, ανάρμοστο ή εκφοβιστικό κοίταγμα),
β) λεκτικές (σχόλια προσβλητικά ή με σεξουαλικά υπονοούμενα, αστεία σχετικά με την εμφάνιση κάποιου, ιδίως μιας γυναίκας, ανάρμοστες προσκλήσεις για έξοδο, αδιάκριτες, προσβλητικές ερωτήσεις για την ιδιωτική ζωή),
γ) σωματικές (άγγιγμα, αγκάλιασμα, φίλημα, βιασμός) και
δ) τηλεφωνικές ή διαδικτυακές (ηλεκτρονικά ή τηλεφωνικά μηνύματα με σαφές σεξουαλικό περιεχόμενο, προσβλητική και ανάρμοστη προσέγγιση σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης)».
Σεξουαλική κακοποίηση: Τι περιλαμβάνει η παρενόχληση στην εργασία
Η έννοια της παρενόχλησης στην εργασία περιλαμβάνει τον εκφοβισμό (bullying), το mobbing, την ψυχολογική κακοποίηση (psychological abuse), τη συναισθηματική κακοποίηση (emotional abuse), τον εκφοβισμό (intimidation), την παρενοχλητική παρακολούθηση (stalking). Ο εκφοβισμός μπορεί να:
α) σχετίζεται με την εργασία (work-related bullying), όπως π.χ. η επίμονη κριτική της δουλειάς και της προσπάθειας κάποιου, η ανάθεση εργασιών με στόχους ή προθεσμίες που δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν, το να αγνοούνται η γνώμη και οι απόψεις κάποιου,
β) σχετίζεται με το πρόσωπο του θύματος (personal bullying), όπως π.χ. η υποβολή του σε γελοιοποίηση ή ειρωνεία σχετική με την εργασία, το υπερβολικό πείραγμα και ο σαρκασμός, η διάδοση φημών και κουτσομπολιών, κ.λπ. Τα τελευταία μάλιστα χρόνια έχει εμφανισθεί και η κυβερνοπαρενόχληση (cyber harassment) ή διαδικτυακή παρενόχληση (online harassment) με ηλεκτρονικά μέσα, όπως είναι η αποστολή μη επιθυμητών, προσβλητικών ηλεκτρονικών ή τηλεφωνικών μηνυμάτων, η ανάρμοστη, επιθετική προσέγγιση σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης ή σε διαδικτυακούς χώρους συνομιλίας (chatrooms).
Σεξουαλική κακοποίηση: Οι σκέψεις του υπουργείου Δικαιοσύνης
Πέραν, όμως της κύρωσης από την ελληνική κυβέρνηση της συγκεκριμένης οδηγίας, το υπουργείο Δικαιοσύνης εξετάζει αλλαγές στο ισχύον πλαίσιο για τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας. Σύμφωνα με πληροφορίες, η διαρκής επιτροπή που παρακολουθεί τα αποτελέσματα από την εφαρμογή του Ποινικού Κώδικα εξετάζει το ενδεχόμενο παράτασης του χρόνου παραγραφής των αδικημάτων για σεξουαλικά εγκλήματα κατά ανηλίκων που αφορούν πλημμελήματα. Επίσης, υπό εξέταση βρίσκεται ο τρόπος δίωξης των εγκλημάτων αυτών, δεδομένου ότι κάποια από αυτά για να διωχθούν απαιτείται έγκληση από τα θύματα. Κάτι, που σε πολλές περιπτώσεις δεν συμβαίνει λόγω του φόβου που βιώνουν τα θύματα. Η πλέον σημαντική εξέλιξη είναι όμως η επανεξέταση από την αρμόδια επιτροπή, εν συνόλω, του ισχύοντος πλαισίου ποινών για τα εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, τα οποία ορίζονται σε ειδικό κεφάλαιο του Ποινικού Κώδικα όπως εξάλλου και τα εγκλήματα οικονομικής εκμετάλλευσης της γενετήσιας ζωής.
Κατά αυτό τον τρόπο επιδιώκεται να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα στα συγκεκριμένα αδικήματα κατηγοριοποιώντας τα και ορίζοντας συγκεκριμένες ποινές με βάση την ανηλικότητα ή μη του θύματος. Παράλληλα, θα υπάρξει διάκριση ανάλογα με το είδος και την έκταση της προσβολής της γενετήσιας ελευθερίας με αποτέλεσμα να τυποποιούνται πολλά και διαφορετικά ποινικά αδικήματα.
