Μπορεί η πρώτη ανάγνωση της έναρξης των διερευνητικών επαφών Ελλάδας – Τουρκίας στις 25 Ιανουαρίου να φέρει θετικό πρόσημο και να χαρακτηρίζεται ως μια πολύ σημαντική εξέλιξη στο πεδίο των ελληνοτουρκικών, ωστόσο ο διάλογος μοιάζει όνειρο θερινής νυκτός. Η Τουρκία, μετά από μήνες χοντρών προκλήσεων σε Αιγαίο και Ανατολική Μεσόγειο, αλλά και με ένα Oruc Reis να παίζει με τα νεύρα των Ελλήνων, θέλει να προσέλθει στο τραπέζι χωρίς όρους. Η ελληνική πλευρά, δεν κάνει πίσω ούτε κατά διάνοια. Αυτό κατέστη σαφές και μέσω του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ο οποίος από τη Λισαβόνα διεμήνυσε σε αυστηρό τόνο προς την Τουρκία «να σταματήσουμε να παίζουμε τις κουμπάρες και να πάμε σε διάλογο».
Στη συνέχεια, διπλωματικές πηγές διευκρίνιζαν ότι αυστηρή ατζέντα στις διερευνητικές είναι ο καθορισμός θαλάσσιων ζωνών, υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ, για να προσθέσουν: «Δεν είναι διαπραγμάτευση οι διερευνητικές, είναι το πρελούδιο της διαπραγμάτευσης ώστε να γίνει κατανοητή η δυνατότητα σύναψης συνυποσχετικού που θα στείλει τη διαφορά στο Δικαστήριο της Χάγης».
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, «η τουρκική πλευρά επικοινώνησε με την ελληνική πλευρά και πρότεινε όπως η διεξαγωγή του 61ου γύρου των Διερευνητικών Επαφών λάβει χώρα στην Κωνσταντινούπολη στις 25 Ιανουαρίου 2021. Η ελληνική πλευρά αποδέχθηκε την πρόσκληση». Η λιτή ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών σχετικά με τον 61ο γύρο των Διερευνητικών Επαφών έχει ως εξής: «Ο 61ος πρώτος γύρος των Διερευνητικών Επαφών θα λάβει χώρα στην Κωνσταντινούπολη, στις 25 Ιανουαρίου 2021». Για το θέμα υπήρχε γραμμή επικοινωνίας της διπλωματικής συμβούλου του πρωθυπουργού, Ελένης Σουρανή με τον εκπρόσωπο του τούρκου προέδρου Ιμπραήμ Καλίν αλλά και γραμμή επικοινωνίας των γενικών γραμματέων των υπουργείων Εξωτερικών των δύο χωρών.
Διερευνητικές επαφές Ελλάδας – Τουρκίας: Μια άτυπη διαδικασία
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια άτυπη διαδικασία, όπου Αθήνα και Άγκυρα κάθονται σε ένα τραπέζι σε επίπεδο διπλωματών και συζητούν, ώστε να διαπιστώσουν εάν υπάρχει η δυνατότητα σύγκλισης σε οποιοδήποτε επίπεδο. Σε αντίθεση με αυτό που είναι ευρέως διαδεδομένο, οι διερευνητικές επαφές δεν μπαίνουν στην ουσία της διαπραγμάτευσης. Αφορούν στα προκαταρκτικά θέματα που προηγούνται της πραγματικής διαπραγμάτευσης, η οποία θα μπορούσε να γίνει σε πολιτικό επίπεδο. Στη διάρκεια των επαφών επίσης, η Αθήνα συζητάει – αλλά δεν διαπραγματεύεται – την οριοθέτηση των χωρικών υδάτων καθώς πρόκειται για ένα προκριματικό ζήτημα για την οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας, ωστόσο το εύρος τους δεν αποτελεί αντικείμενο της διαπραγμάτευσης, καθώς, όπως ορίζει το διεθνές δίκαιο, ο προσδιορισμός τους γίνεται μονομερώς από κάθε χώρα.
Μεταξύ των δυο πλευρών δεν υπάρχουν συμφωνημένα πρακτικά, ούτε κάποιο σχέδιο κοινής δήλωσης που να αποτυπώνει σε κάποιο βαθμό την πρόοδο η οποία μπορεί να έχει επιτευχθεί στα τελευταία 14 χρόνια των συνομιλιών, δηλαδή την περίοδο 2002 – 2016. Το σημερινό τοπίο, με τους ανταγωνισμούς στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο να έχουν οξυνθεί επικίνδυνα, δεν μοιάζει καθόλου με το κλίμα σχεδόν 20 χρόνια πίσω.
Διερευνητικές επαφές Ελλάδας – Τουρκίας: Από το 2002…
Οι διερευνητικές επαφές έχουν ξεκινήσει από το «μακρινό» 2002. Άνθρωποι που ήταν στις διερευνητικές το 2002 – 2003 ανέφεραν μάλιστα ότι οι χώρες είχαν φτάσει πολύ κοντά σε συμφωνία, για να καταρρεύσουν οι συνομιλίες το Μάρτιο του 2016. Διαπραγματευτής για την ελληνική πλευρά είναι ο πρέσβης Παύλος Αποστολίδης, ο οποίος εκπροσωπεί την Αθήνα από τα τέλη του 2010, ενώ από την απέναντι πλευρά διαπραγματευτής αναμένεται να είναι ο πολιτικός διευθυντής του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών Τσαγατάι Ερτσιγές.
Διερευνητικές επαφές Ελλάδας – Τουρκίας: Το παρασκήνιο των δηλώσεων Τσαβούσογλου
Πίσω από την… καλή θέληση της Τουρκίας, κρύβεται ωστόσο και παρασκήνιο. Η Άγκυρα θέλει να κρατήσει “δεσμευμένη” την Αθήνα, ενώ σημαντικό ρόλο παίζει και η σημερινή συνάντηση του Τσαβούσογλου με τους πρέσβεις της ΕΕ μεταξύ αυτών και τον Έλληνα πρέσβη στην Άγκυρα. Η Τουρκία θέλει να δείξει ότι κάνει όλα τα βήματα για αποκλιμάκωση το 2021, ξεχνώντας τι συνέβη το 2020 με το Oruc Reis και τον Έβρο. Μετά τον Τσαβούσογλου τους πρέσβεις θα συναντηθεί και ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Όλα αυτά την ώρα που ο εκπρόσωπος του Ερντογάν, Ιμπραήμ Καλίν, προεξοφλούσε πως η χώρα του δεν θα υποστεί κυρώσεις για τη συνεχίζομενη παραβατική συμπεριφορά στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ παράλληλα υπάρχει έντονη κινητικότητα και στο Κυπριακό. Στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής, θα μιλήσει σήμερα Τρίτη ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας. Η συνεδρίαση θα ξεκινήσει στις 10 το πρωί, με αντικείμενο το σχέδιο νόμου του υπουργείου Εξωτερικών περί καθορισμού του εύρους της αιγιαλίτιδας ζώνης στη θαλάσσια περιοχή του Ιονίου και των Ιονίων Νήσων μέχρι το Ακρωτήριο Ταίναρο της Πελοποννήσου.
Διερευνητικές επαφές Ελλάδας – Τουρκίας: Αποκλιμάκωση
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η πρώτη αντίδραση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: Ο εκπρόσωπος για θέματα εξωτερικής πολιτικής, Πίτερ Στάνο, απαντώντας σε ερωτήσεις, είπε μεν ότι η Ε.Ε. δεν έχει ενημερωθεί επισήμως για την επανέναρξη των συνομιλιών, αλλά τόνισε ότι είναι κάτι το οποίο αναμένει, καθώς «ζητήματα που ερεθίζουν» τις σχέσεις της Τουρκίας με οποιοδήποτε κράτος-μέλος της Ένωσης «αποτελούν ερεθιστικά ζητήματα για ολόκληρη την Ε.Ε.». Η αποκλιμάκωση και η εξομάλυνση των σχέσεων Ελλάδας – Τουρκίας, πρόσθεσε o Στάνο, είναι «πολύ σημαντικό στοιχείο» για την εξέλιξη των ευρωτουρκικών σχέσεων. Περιέγραψε έτσι την ανακούφιση που προκαλεί στις Βρυξέλες η επανέναρξη διαλόγου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, παρά το γεγονός ότι παραμένουν αρκετά εμπόδια στη διαδρομή, λόγω της τουρκικής στάσης.
Ελληνοτουρκικά: Τα Rafale ετοιμάζονται
Την ώρα δε που Ελλάδα – Τουρκία ετοιμάζονται για τις διερευνητικές επαφές, στη Βουλή αναμένεται σήμερα η έγκριση για την απόκτηση των 18 μαχητικών αεροσκαφών τύπου Rafale. Το νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Αμυνας για την απόκτησή του, κατατέθηκε με την διαδικασία του «επείγοντος», με τίτλο «έγκριση σχεδίων συμβάσεων στον τομέα της άμυνας». Μετά την συμφωνία με την Γαλλία, οι Ενοπλες Δυνάμεις θα αποκτήσουν 6 καινούργια και 12 μεταχειρισμένα μαχητικά Rafale από τη γαλλική Πολεμική Αεροπορία, καθώς και τα νέα όπλα που θα φέρουν.
Σύμφωνα με τον προγραμματισμό της Βουλής, η συνεδρίαση της Επιτροπής Εθνικής Αμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων θα ξεκινήσει σήμερα το μεσημέρι, μετά την ολοκλήρωση της πρώτης συνεδρίασης της ίδιας κοινοβουλευτικής επιτροπής που θα επεξεργαστεί το νομοσχέδιο του υπουργείου Εξωτερικών για την επέκταση των χωρικών μας υδάτων στο Ιόνιο στα 12 ναυτικά μίλια. Το νομοσχέδιο του υπουργείου Εθνικής Αμυνας για την απόκτηση των Rafale θα εισαχθεί στην Ολομέλεια για συζήτηση και ψήφιση την προσεχή Πέμπτη.
Το κόστος της αγοράς των Rafale
Το κόστος της αγοράς των 18 Rafale ανέρχεται σε 2,32 δισ. Σε αυτό το ποσό υπολογίζονται 1,92 δισ. ευρώ, χωρίς κρατήσεις, για τα αεροσκάφη και επιπλέον 400 εκατ. ευρώ, χωρίς κρατήσεις, για τα όπλα που φέρουν. Σύμφωνα με τον προγραμματισμό, η συζήτηση στην Επιτροπή Εξοπλιστικών Προγραμμάτων της Βουλής θα διαρκέσει δύο ημέρες. Ακολούθως, οι συμβάσεις θα περάσουν στην Ολομέλεια της Βουλής. Το «παρών» στην Ολομέλεια θα δώσουν ο υπουργός Εθνικής Αμυνας Νίκος Παναγιωτόπουλος, ο υφυπουργός Αλκιβιάδης Στεφανής, ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Αμυνας στρατηγός Κωνσταντίνος Φλώρος καθώς και ο αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας (ΓΕΑ) Γεώργιος Μπλιούμης.
Το χρονοδιάγραμμα άφιξης των Rafale στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τον σχεδιασμό, τα πρώτα έξι μεταχειρισμένα αεροσκάφη θα παραδοθούν στην Πολεμική Αεροπορία έξι μήνες μετά την υπογραφή της σχετικής σύμβασης και συγκεκριμένα εντός Ιουνίου, με τον ρυθμό άφιξής τους να αναμένεται να είναι ανά μήνα. Εξι καινούργια αεροσκάφη θα παραληφθούν είκοσι μήνες μετά την υπογραφή της σύμβασης με ρυθμό, επίσης, ένα ανά μήνα. Τα τελευταία έξι μεταχειρισμένα αεροσκάφη Rafale θα παραληφθούν μετά το πέρας 26 μηνών από την υπογραφή της σύμβασης. Σημειώνεται ότι η γαλλική πλευρά ικανοποίησε τις απαιτήσεις της Πολεμικής Αεροπορίας ως προς την κατάσταση των μεταχειρισμένων αεροσκαφών. Σε αυτό το πλαίσιο, η κατασκευάστρια εταιρεία Dassault παρέχει την εγγύηση καλής λειτουργίας τους.
