Ακόμη και οι πιο.. ψύχραιμοι τη χρησιμοποιούν. Η γνωστή ατάκα για το κάγκελο της π@@@ας, μπορεί να ακούγεται πολλάκις στην καθημερινότητά μας, έχει όμως πίσω της… ιστορία. Παραλλαγή με το ίδιο νόημα αποτελεί η αρχαΐζουσα και μη βωμολόχος έκφραση “της εκδιδομένης γυναικός το σιδηρούν κιγκλίδωμα” που είχε λανσάρει στις αρχές της δεκαετίας του 1980 ο Χάρρυ Κλυνν. Λέγεται ότι προπολεμικά, όταν αγκυροβολούσε τότε στον όρμο του Φαλήρου ο συμμαχικός στόλος, οι ιερόδουλες της εποχής συνωστίζονταν στη μεγάλη μεταλλική εξέδρα που υπήρχε τότε στη παραλία του Νέου Φαλήρου και μάλιστα στα κάγκελα της δεξιάς πλευράς που έβλεπαν προς την Ακρόπολη στα οποία και ανέμεναν τους επίδοξους πελάτες τους. Όταν όμως δεν υπήρχε ο στόλος τόσο τα παιδιά όσο και οι γονείς απέτρεπαν την οποιαδήποτε παραμονή εκεί χαρακτηρίζοντας το χώρο ως “της πουτάνας το κάγκελο”.
Επικρατέστερη η εκδοχή του Φαλήρου…
Ήταν λίγο πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν στον όρμο του Φαλήρου, στη μεγάλη ξύλινη εξέδρα της παραλίας του Νέου Φαλήρου, στήνονταν οι ιερόδουλες της εποχής, προσμένοντας υπομονετικά τα ναυτάκια του συμμαχικού στόλου για να κάνουν «σεφτέ». Στα σιδερένια κάγκελα αυτής της εξέδρας, οι ιερόδουλες, με θέα την Ακρόπολη, δημιουργούσαν τέτοιο συνωστισμό, που από ένα σημείο και μετά αναγκάστηκε η κάθε μια τους να γράψει το όνομά της στο κάγκελο που έκανε πιάτσα, θέλοντας να «κλειδώσει τη θέση στη βιτρίνα της». Γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο, οι ντόπιοι κάτοικοι απαγόρευαν στα παιδιά τους να παίζουν κοντά στα κιγκλιδώματα του αγοραίου έρωτα.
Αν και πιθανότατα, τα παιδιά δεν θα άκουγαν τους γονείς τους. Μια άλλη εκδοχή της ιστορίας θέλει τα κάγκελα να μπαίνουν για πρώτη φορά στο λιμάνι του Πειραιά για να συγκρατήσουν τις ιερόδουλες που προσέρχονταν κατά συρροή στον χώρο, πάλι χάριν του ανταγωνισμού που προκαλούσε η έλευση του συμμαχικού στόλου.
Επίσης, η φράση έχει ταυτιστεί με τον χώρο του νοσοκομείου Αφροδίσιων και Δερματικών Νοσημάτων «Ανδρέας Συγγρός». Οι ιθύνοντες για να βάλουν τάξη στο χώρο αναμονής του νοσοκομείου, όταν οι κοπέλες των κοινών ηθών έκαναν εξετάσεις ,τοποθέτησαν ένα σιδερένιο κάγκελο για να υπάρχει σειρά προτεραιότητας. Όλες οι εκδοχές δείχνουν σωστές, επικρατέστερη όμως είναι αυτή του Φαλήρου. Σήμερα η έκφραση έχει μείνει στην καθομιλουμένη για να δηλώσει το συνωστισμό ή την έλλειψη τάξης, που μπορεί να δημιουργηθεί σε ένα μέρος, από την μαζική και άτακτη προσέλευση κόσμου…
Του κώλου τα εννιάμερα
Υπάρχουν δύο αναφορές σχετικές με την προέλευση της φράσης. Η πρώτη αφορά το εύλογο χρονικό διάστημα που απαιτείται για να αναρρώσει ο πισινός. Η δεύτερη αναφορά προέρχεται από τις ζωηρές βαρυπενθούσες χήρες, οι οποίες δεν περιμένουν καν να σαραντίσει ο αποβιώσας σύζυγος και αρχίζουν να δραστηριοποιούνται σεξουαλικά σχεδόν αμέσως μετά την κηδεία. Είναι αυτό που λέμε δηλαδή “στις εννιά του μακαρίτη, άλλον έβαλε στο σπίτι”.
Σ’ αυτή την περίπτωση, τη χρησιμοποιούμε όταν θέλουμε να τονίσουμε ότι, ασχέτως με το τι δηλώνει κάποιος, ουσιαστικά δεν τον ενδιαφέρει καθόλου, αλλά τον χαροποιεί το ακριβώς αντίθετο. Μερικές φορές έχει και την έννοια του “έγιναν όλα μαντάρα”.
Ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα
Η παροιμιώδης αυτή έκφραση, προέρχεται από τον μύθο του Αισώπου, «Ανήρ κομπαστής», και χρησιμοποιείται για όσους καυχιούνται για κάτι και το υποστηρίζουν, αλλά αδυνατούν να αποδείξουν τα λεγόμενά τους. Σύμφωνα με τον μύθο, ένας αθλητής που βρισκόταν στην Αθήνα καυχιόνταν συνέχεια ότι σε αγώνες στην Ρόδο είχε πραγματοποιήσει ένα τεράστιο άλμα.
Καθώς δεν τον πίστευε κανείς, αυτός έλεγε στους Αθηναίους να πάνε στη Ρόδο και να ρωτήσουν τους θεατές των αγώνων. Τότε ένας Αθηναίος πήγε στο σκάμμα, και με το χέρι έγραψε πάνω στην άμμο τη λέξη «Ρόδος». Κατόπιν γύρισε προς τον καυχησιάρη αθλητή και του είπε: «Αυτού γαρ και Ρόδος και πήδημα», το οποίο έχει μείνει ως «ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα». Το προφανές νόημα είναι ότι ο καθένας έχει οποτεδήποτε την δυνατότητα να αποδείξει τις δυνατότητές του και δεν χρειάζεται η επίκληση μυθικών προγόνων, κατορθωμάτων κτλ.
Αναγκαίο κακό
Τη φράση αυτή τη βρίσκουμε για πρώτη φορά σ’ ένα στίχο του Μένανδρου (342-291 π.Χ.),που μιλάει για το γάμο. Ο ποιητής γράφει ότι ο γάμος «…εάν τις την Αλήθειαν σκοπή, κακόν μεν εστίν, άλλ’ αναγκαίον κακόν». Δηλαδή: Εάν θέλουμε να το εξετάσουμε στο φως της αλήθειας, ο γάμος είναι μεν ένα κακό, αλλά «αναγκαίον κακόν».
Σ’ ένα άλλο απόσπασμα του Μένανδρου διαβάζουμε -ίσως για παρηγοριά για τα παραπάνω- την εξής περικοπή: «Πάντων ιατρός των αναγκαίων κακών χρόνος εστίν». Επίσης: «αθάνατον εστί κακόν αναγκαίον γυνή». Δηλαδή, η γυναίκα είναι το αιώνιο αναγκαίο κακό.
Του πήρε τον… αέρα!
Η έκφραση αυτή έχει παραμείνει από την αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα από τις ναυμαχίες που έδιναν οι αρχαίοι Έλληνες. Οποίος μπορούσε να εκμεταλλευτεί καλύτερα τον αέρα μπορούσε να κινηθεί πιο γρήγορα άρα και να νικήσει. Έτσι οποίος έπαιρνε τον αέρα ήταν και ο νικητής.
Vintage Photos: Unsplash
