Σαν σήμερα 5 Ιουλίου: Το κωμικοτραγικό δημοψήφισμα και το “ΟΧΙ” που έγινε “ΝΑΙ”

Σαν σήμερα 5 Ιουλίου: Πέντε χρόνια συμπληρώνονται σήμερα από την ημέρα διεξαγωγής του δημοψηφίσματος του 2015, το οποίο είχε ως ερώτημα αν θα πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο που είχαν προτείνει οι Θεσμοί για τα μέτρα που έπρεπε να πάρει η Ελλάδα στο πλαίσιο του προγράμματος οικονομικής διάσωσης έναντι του χρέους της. Αν οι πολίτες υπερψήφιζαν το ΝΑΙ, ο τότε πρωθυπουργός, επικαλούμενος την λαϊκή εντολή, θα συμβιβαζόταν με τους δανειστές. Αν υπερψήφιζαν το ΟΧΙ, θα ακολουθούσαν το… άγνωστο. Η Ελλάδα είχε κυριολεκτικά χωριστεί στα δύο, με τους φανατικούς οπαδούς του “ΌΧΙ” να μην γνωρίζουν ούτε τι υποστηρίζουν, ούτε για ποιο λόγο πανηγύριζαν ξέφρενα εκείνο το βράδυ. Αυταπάτες, όπως και ο πρόεδρος τους.

Το Δημοψήφισμα ήρθε ως αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ είδε τη διαδικασία διαπραγμάτευσης με τους δανειστές. Η Ελλάδα ήταν στο δεύτερο Μνημόνιο, στη βάση της δεύτερης δανειακής σύμβασης που είχε υπογράψει το 2012 και το οποίο έληγε στις 30 Ιουνίου του 2015. Όμως, στις εκλογές του 2015 είχε ανέβει στην εξουσία ένα κόμμα, ο ΣΥΡΙΖΑ, που στο πρόγραμμά του είχε ως κεντρικό στόχο να… σκίσει τα μνημόνια. Βέβαια, όταν έκατσε στην πρωθυπουργική “ζεστή” καρεκλίτσα, ο Αλέξης με τον φίλο του τότε Γιάνη (με ένα ν), το ξανασκέφτηκαν. Δεν σκιζόταν εύκολα τελικά το ρημάδι.Η κυβέρνηση άλλαξε εν μία νυκτί τη γραμμή της, προωθώντας τη λογική ότι πρέπει να γίνει πραγματική διαπραγμάτευση με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, με βασική αιχμή τη γενναία αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους στο πλαίσιο μιας «βιώσιμης συμφωνίας».

Το πρόγραμμα Βαρουφάκη

Μιλώντας στη Βουλή στις 8 Φεβρουαρίου του 2015, κατά τη συζήτηση των προγραμματικών δηλώσεων της κυβέρνησης ο Αλέξης Τσίπρας υπογραμμίζει: «Θέλω να διαβεβαιώσω την Εθνική Αντιπροσωπεία, αλλά και τον ελληνικό λαό ότι επιδιώκουμε σταθερά και αταλάντευτα τη βιώσιμη συμφωνία με τους εταίρους. Και μάλιστα να διαβεβαιώσω ότι αισιοδοξώ κιόλας ότι θα το πετύχουμε. Γιατί η συμφωνία αυτή θα είναι ταυτόχρονα το σήμα ότι η Ευρώπη παραμένει προσηλωμένη στις δημοκρατικές της αρχές και παραδόσεις, στο σεβασμό της δημοκρατίας και της λαϊκής βούλησης».

Βέβαια, η διαπραγμάτευση δεν ήταν εύκολη, μια που οι Ευρωπαίοι κυρίως ήθελαν να εξασφαλίσουν την ολοκλήρωση του προγράμματος και την μελλοντική αποπληρωμή του χρέους. Στο Eurogroup της 20ης Φεβρουαρίου μέσα από μια ακροβασία ως προς τις διατυπώσεις, η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα κερδίζει μια παράταση αλλά δεσμεύεται να καταθέσει πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων.

Λίγες μέρες μετά η ελληνική κυβέρνηση, μέσω επιστολής του Γιάνη Βαρουφάκη, καταθέτει το δικό της πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνει αποδοχή των ιδιωτικοποιήσεων, της ανάγκης νέου ασφαλιστικού νόμου και τη συνεργασία με τον ΟΟΣΑ για την προώθηση του ανταγωνισμού. Στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν αντιδράσεις, αλλά κατευνάζονται.

Παππάς: Να τι σημαίνει το Ναι στο δημοψήφισμα

Η περίοδος διαπραγμάτευσης

Κεντρικό πρόσωπο ο Γιάνης Βαρουφάκης, αν και ποτέ δεν ενεργοποιείται η βασική διαπραγματευτική τακτική του. Αυτή ήταν να μην αποπληρώσει η Ελλάδα το χρέος που είχε ειδικά προς την ΕΚΤ, κάτι σύμφωνα με τον Βαρουφάκη είχε τον κίνδυνο να ακυρώσει το μεγάλο πρόγραμμα επαναγοράς τίτλων που προωθούσε ο Μάριο Ντράγκι, γιατί η μη αποπληρωμή του ελληνικού χρέους θα υπονόμευε την αξιοπιστία της ΕΚΤ και θα οδηγούσε σε ένταση ανάμεσα στην ΕΚΤ και τη Γερμανία, δεδομένων και των θέσεων που είχε πάρει το Γερμανικό Συνταγματικό Δικαστήριο. Κατά τον Βαρουφάκη μια τέτοια απειλή θα ακύρωνε την απειλή της ΕΚΤ να κόψει τη ρευστότητα των ελληνικών τραπεζών.

Ωστόσο, το σχέδιο αυτό δεν εφαρμόζεται ποτέ και αντί γι’ αυτό έχουμε τη διαρκή διαπραγμάτευση των επόμενων μηνών. Η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται υπό διαρκή πίεση να αποδεχτεί τις προτάσεις της Τρόικας που όσο προχωράει η συζήτηση γίνονται όλο και πιο απαιτητικές.

Φωτίου: Ευτυχώς που χάσατε το δημοψήφισμα γιατί ήσασταν στο Ναι – Ρουσόπουλος: Εσείς που το κερδίσατε;

Σχέδιο Σόιμπλε

Μόνη εναλλακτική που διατυπώνεται, από όσο φαίνεται άτυπα και χωρίς πλήρη εξουσιοδότηση, είναι αυτό που έμεινε να ονομαστεί «Σχέδιο Σόιμπλε». Ο γερμανός ΥΠΟΙΚ διαμηνύει ότι στην πραγματικότητα υπάρχουν δύο επιλογές, είτε η πλήρης αποδοχή του Μνημονίου είτε μια συμπεφωνημένη έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ μέχρις ότου ανασυγκροτηθεί η ελληνική οικονομία, με κάποια μέτρα στήριξης της ελληνικής οικονομίας.

Η πρόταση αυτή αναλογούσε σε έναν ορισμένο τρόπο σκέψης που ήθελε το ευρώ να είναι νόμισμα χωρών που είτε έχουν κοινά οικονομικά χαρακτηριστικά είτε επιδιώκουν να τα αποκτήσουν και που από εκεί και πέρα ήταν προτιμότερο να στηριχτεί η έξοδος παρά να μείνει μέσα στο κοινό νόμισμα μια οικονομία που αποτελούσε αντικειμενικά «ηθικό κίνδυνο». Φαίνεται, όμως, ότι η πρόταση αυτή δεν είχε ούτε πλήρη γερμανική εξουσιοδότηση μια που η καγκελάριος Μέρκελ την θεωρούσε σημάδι βαθιάς κρίσης του ευρωπαϊκού οικοδομήματος, ούτε και πρόθυμο ακροατήριο στον ΣΥΡΙΖΑ που επέμενε στην παραμονή στο ευρώ.

Αδιέξοδο

Στα τέλη του Ιουνίου 2015 τα πράγματα έχουν φτάσει σε ένα προφανές αδιέξοδο. Η Τρόικα επιμένει στις απαιτήσεις της και φαίνεται ότι και μέλη της ελληνικής κυβέρνησης έχουν αρχίσει να αποδέχονται τη λογική της αποδοχής ενός μνημονίου εφόσον δεν υπήρχε άλλη λύση. Την ίδια ώρα, γίνονται προσπάθειες να παραμεριστεί ο Γιάνης Βαρουφάκης από το ρόλο του βασικού διαπραγματευτή.

Την ίδια στιγμή έχει γίνει σαφές ότι η χωρίς μια συμφωνία από ένα σημείο και μετά η Ελλάδα κινδύνευε να βρεθεί αντιμέτωπη με τον ίδιο μοχλό πίεσης που είχε ήδη γευτεί η Κύπρος: το στέρεμα της ρευστότητας των Τραπεζών, που ούτως ή άλλως αντιμετώπιζαν μαζική φυγή καταθέσεων και χρειάζονταν τις ενέσεις ρευστότητας που έδινε η ΕΚΤ.

Η προκήρυξη του δημοψηφίσματος και οι δανειστές

Την απόφαση διεξαγωγής δημοψηφίσματος ανακοίνωσε ο Αλέξης Τσίπρας με ένα διάγγελμά του το βράδυ της 27ης Ιουνίου.

Οι αντιδράσεις ξέσπασαν ακαριαία

Μετά το διάγγελμα του πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα επικράτησε πανικός με μεγάλες ουρές στα βενζινάδικα και στα ΑΤΜ. Η εικόνα επιδεινώθηκε το πρωί του Σαββάτου ενώ το απόγευμα της ίδιας ημέρας το 50% των 5.000 ΑΤΜ της χώρας τέθηκε εκτός λειτουργίας λόγω έλλειψης μετρητών. Οι αναλήψεις μετρητών προσέγγισαν το 1 δισ. ευρώ.

Αναλυτές σημείωναν ότι αν δεν προχωρούσε η ΕΚΤ στη χορήγηση πρόσθετης ρευστότητας προς τις ελληνικές τράπεζες, τότε η κυβέρνηση δεν θα είχε άλλη επιλογή από την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls), στο πρότυπο της Κύπρου. Επιβλήθηκαν το βράδυ της Κυριακής 28 Ιουνίου με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που δημοσιεύτηκε τα ξημερώματα της 29ης στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Οι τράπεζες προχώρησαν σε αργία έως τις 20 Ιουλίου και το Χρηματιστήριο Αθηνών παρέμεινε κλειστό ως τις 3 Αυγούστου.

Οι Έλληνες χωρίστηκαν σε δύο στρατόπεδα

Από τη μια πλευρά οι υποστηρικτές του ΣΥΡΙΖΑ, όσοι εναντιώνονταν στην ΕΕ και σίγουρα όσοι ήταν αντίθετοι στα συνεχόμενα μέτρα λιτότητας, ήλπιζαν στις διαβεβαιώσεις του κυβερνώντος κόμματος ότι οι δανειστές θα υποχωρήσουν. Από την άλλη πλευρά, οι υπέρμαχοι του «ναι» φοβούνταν για πιθανό Grexit.

Μετά την έγκριση της διεξαγωγής από την Βουλή των Ελλήνων, στις 29 Ιουνίου, ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, δήλωσε ότι «στο δημοψήφισμα οι Έλληνες πολίτες καλούνται να απαντήσουν αν θα παραμείνουν στο Ευρώ ή θα επιστρέψουν στην δραχμή», μια άποψη που συμμερίστηκαν οι κυβερνήσεις των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης, όπως της Γερμανίας, της Ιταλίας και της Γαλλίας.

Παρά τις εξωγενείς πιέσεις και τα όσα “προέβλεπαν” οι δημοσκοπήσεις, το τελικό αποτέλεσμα του πρώτου δημοψηφίσματος της μεταπολίτευσης, ήταν το ΟΧΙ. Μόνο που κανείς δεν ήξερε ακριβώς το τι σήμαινε αυτό το ΟΧΙ του 61,3%.

Η επόμενη μέρα και η παραίτηση Βαρουφάκη

Οι εξελίξεις την επόμενη μέρα του Δημοψηφίσματος ήταν καταιγιστικές. Ο πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας και πρώην πρωθυπουργός, Αντώνης Σαμαράς, ανακοίνωσε την παραίτηση του από την ηγεσία του κόμματος παραχωρώντας τη θέση του στον Ευάγγελο Μεϊμαράκη ως μεταβατικό πρόεδρο.

Η Καγκελάριος της Γερμανίας Άνγκελα Μέρκελ δήλωνε ότι το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό καθώς ο ελληνικός λαός δεν δέχτηκε να συμπορευτεί με την υπόλοιπη Ευρώπη. Ο Υπουργός Οικονομικών Βόλφγκανγκ Σόιμπλε δήλωσε ότι είναι επιλογή των Ελλήνων να μην θέλουν να συνεχίσουν εντός Ευρωζώνης.

Τις πρώτες πρωινές ώρες της επόμενης ημέρας, ο υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης υπέβαλε την παραίτηση του μετά από συνάντηση με τον πρωθυπουργό, κίνηση η οποία θεωρήθηκε πως απέβλεπε στη διευκόλυνση των διαπραγματεύσεων με τους Ευρωπαίους πιστωτές.

Οι διαπραγματεύσεις στις Βρυξέλλες εντάθηκαν τις επόμενες ημέρες και ο Αλέξης Τσίπρας με τον νέο υπουργό Οικονομικών Ευκλείδη Τσακαλώτο συμφώνησαν με τους δανειστές στην υπογραφή ενός ακόμη πακέτου βοήθειας, του λεγόμενου τρίτου μνημονίου, κάτι που για πολλούς ήταν αντίθετο με τη λαϊκή ετυμηγορία του “Όχι”.

Αναλυτικότερα, στις 10 Ιουλίου η Βουλή εξουσιοδότησε τον πρωθυπουργό και τον νέο υπουργό οικονομικών να διαπραγματευθούν τους τελικούς όρους της συμφωνίας με τους ομολόγους τους, ενώ ακολούθησε η πολύωρη συνεδρίαση του Eurogroup στις 12 Ιουλίου για να προετοιμαστεί το έδαφος για την τελική μαραθώνια Σύνοδο Κορυφής, η οποία κατέληξε στο νέο πρόγραμμα στήριξης της ελληνικής οικονομίας, στις 13 Ιουλίου.

Μετά την υπερψήφιση του νέου μνημονίου, και συγκεκριμένα στις 20 Αυγούστου, ο Αλέξης Τσίπρας ανακοίνωσε την παραίτηση της κυβέρνησης του η οποία έγινε δεκτή από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Στις 21 Αυγούστου 2015, 25 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ ανεξαρτητοποιήθηκαν και σχημάτισαν το κόμμα Λαϊκή Ενότητα.

Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης και σύμφωνα με το Σύνταγμα, δόθηκαν διερευνητικές εντολές για το σχηματισμό της κυβέρνησης και τελικά σχηματίστηκε η υπηρεσιακή κυβέρνηση της Βασιλικής Θάνου, ώστε να προετοιμαστεί το έδαφος για τις ελληνικές βουλευτικές εκλογές του Σεπτεμβρίου. Εκλογές τις οποίες κέρδισε και πάλι ο ΣΥΡΙΖΑ ο οποίος σχημάτισε την νέα συγκυβέρνηση του, τη δεύτερη κατά σειρά, με τους ΑΝΕΛ του Πάνου Καμμένου.

Μετανιωμένος ο Τσίπρας τρία χρόνια μετά

Τρία χρόνια μετά ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας σε συνέντευξή του στην γερμανική Die Welt παραδέχθηκε ότι θα ενεργούσε διαφορετικά για το δημοψήφισμα του 2015 αν είχε όλα τα δεδομένα του σήμερα μπροστά του, τότε.

Ερ.: Κλείνοντας, μια ματιά ακόμα στο παρελθόν: Το 2015 αφήσατε το λαό σας να ψηφίσει και να αποφασίσει για το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της ΕΕ. Το μεγαλύτερο μέρος των ψηφοφόρων ήταν αντίθετο και στην πραγματικότητα έπρεπε να είχε ακολουθήσει η έξοδος από την Ευρωζώνη. Η συνέπεια ήταν μια τεράστια απώλεια εμπιστοσύνης. Το κλείσιμο των τραπεζών. Ανατρέχοντας στο παρελθόν, ήταν λάθος αυτό που έγινε;

Απ.: Η κατάσταση τότε ήταν πολύ δύσκολη. Εκ των υστέρων και με τη γνώση που έχουμε τώρα, μπορούμε φυσικά να αξιολογήσουμε διαφορετικά τα πράγματα. Αλλά πρέπει να αποφασίζουμε, όταν τα έχουμε μπροστά μας. Και αντίθετα με όσα λέτε, δεν επρόκειτο για δημοψήφισμα σχετικά με την παραμονή στο ευρώ. Ήταν ψηφοφορία για το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα για τη χώρα μου. Αμέσως μετά έδωσα εντολή να ακολουθήσουν εκλογές και τις κέρδισα. Αυτό δεν θα ήταν απαραίτητο, μπορούσα να είχα κυβερνήσει ακόμα τρεισήμισι χρόνια, χωρίς εκλογές.

Τα δάκρυα της Μπαζιάνα

«Προσωπικά μιλώντας, τα τελευταία τρία χρόνια κάθε 5η Ιουλίου κλαίω από νεύρα, από οργή – ναι, κυριολεκτώ. Πώς είναι δυνατόν να υποτιμήθηκε τόσο η γνώμη ενός λαού από τους ισχυρούς-δυνάστες του;». Με αυτές τις λέξεις η σύντροφος του Αλέξη Τσίπρα το 2018 περιέγραψε την οργή της για τα όσα ακολούθησαν του δημοψηφίσματος του 2015.

Τα δάκρυα της Περιστέρας Μπαζιάνα έρχονται κάθε χρόνο για να θυμίζουν το ΟΧΙ που έγινε ΝΑΙ, και όχι μόνο έγινε ΝΑΙ έγινε τρίτο μνημόνιο με σκληρά μέτρα, όπως το Υπερταμείο των 99 χρόνων, τις μειώσεις συντάξεων και τις αυξήσεις φόρων.

Πέντε χρόνια αφού η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ «πόνεσε» που δεν κατάφερε να κάνει το ΟΧΙ του λαού πράξη, θα μείνει μόνο ότι κάθε χρόνο τέτοια μέρα η σύντροφος του πρωθυπουργού πλαντάζει στο κλάμα για τα αποτελέσματα του διχαστικού δημοψηφίσματος του 2015.

Από την ίδια συνέντευξη της συντρόφου του Αλέξη Τσίπρα ωστόσο ξεχωρίζει και το αλησμόνητο «ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε την κυβέρνηση αλλά δεν πήρε την εξουσία», πιο επίκαιρο από ποτέ μετά τις συνταρακτικές αποκαλύψεις για τη λειτουργία παρακράτους επί ημερών του Αλέξη Τσίπρα.

Το twitter ωστόσο δεν ξέχασε τα δάκρυα της Περιστέρας σχολιάζοντας την σημερινή «επέτειο»:

Εθνική Επέτειος Λαϊκισμού σήμερα #Οταν_έκλαψε_η_Περιστέρα

— ElenaMa (@elenama305) July 5, 2020

https://twitter.com/NIKSOTIROPOYLOS/status/1279666197404037121?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1279666197404037121%7Ctwgr%5E&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.parapolitika.gr%2Fparapolitika%2Farticle%2F1057049%2Fto-pebto-epeteiako-klama-tis-peristeras-gia-to-dimopsifisma-tou-2015%2F

Η μεγαλύτερη πολιτική κωλοτούμπα όλων των εποχών από το τσίρκο ΣΥΡΙΖΑ.
Χειροκροτήστε τους!#δημοψηφισμα #Καλογριτσας #παππας #Συριζα_ξεφτιλες #οταν_εκλαψε_η_Περιστερα pic.twitter.com/BsSjZtxFbQ

— George Lee (@Harhalas) July 5, 2020

Ξημέρωσε η μέρα που κλαίει η Περιστέρα, ωϊμε…
(ηχητικό) pic.twitter.com/DZvr41MuXy

— Ακροκεντρώος (@akrokentrwos) July 5, 2020

https://twitter.com/peristeraRa/status/1279691806989582336?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1279691806989582336%7Ctwgr%5E&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.parapolitika.gr%2Fparapolitika%2Farticle%2F1057049%2Fto-pebto-epeteiako-klama-tis-peristeras-gia-to-dimopsifisma-tou-2015%2F

Βαρουφάκης για δημοψήφισμα 2015: Το «όχι» σήμερα επίκαιρο παρά ποτέ

«Το Δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου του 2015 ήταν μια ιδιαίτερη στιγμή της σύγχρονης ευρωπαϊκής Ιστορίας», τονίζει σε μήνυμά του για τα πέντε χρόνια από το δημοψήφισμα ο γραμματέας του ΜέΡΑ25 Γιάνης Βαρουφάκης που αναρτήθηκε στην προσωπική του ιστοσελίδα. Ο κ. Βαρουφάκης αναφέρει ότι το 2015 τα μάτια των προοδευτικών ανθρώπων όλου του κόσμου στράφηκαν στην Ελλάδα όπου ένας μικρός ευρωπαϊκός λαός ύψωσε το ανάστημά του εναντίον του σοσιαλισμού για τους πολύ λίγους και της στυγνής λιτότητας για την πλειοψηφία των Ευρωπαίων.

Προσθέτει ότι «κόντρα στην ασφυξία των κλειστών τραπεζών και την τρομολαγνεία των καναλιών της διαπλοκής, ο λαός απέδειξε ότι μπορεί. Ηττηθήκαμε λόγω μιας ηγεσίας που, αντίθετα με τον λαό, δεν ήθελε και δεν μπορούσε. Όμως, ο λαός μας γράφει Ιστορία τόσο με νίκες όσο και με ηρωικές ήττες».

Σήμερα, πέντε χρόνια μετά, η επέτειος του δημοψηφίσματος δεν έχει απλά ιστορική σημασία, επισημαίνει ο δραμματέας του ΜέΡΑ25 και υπογραμμίζει ότι: «εν όψει του 5ου Μνημονίου που ετοιμάζει η ίδια ολιγαρχία-χωρίς-σύνορα, και με μια ακόμα ελληνική κυβέρνηση να ετοιμάζεται για ένα νέο ΝΑΙ ΣΕ ΟΛΑ, η 5η επέτειος του ΟΧΙ αποτελεί παρακαταθήκη για την αντίσταση στη νέα φτωχοποίηση των ήδη φτωχοποιημένων Ελλήνων».

Καταλήγοντας στο μήνυμά του, ο κ. Βαρουφάκης αναφέρει ότι «το ΟΧΙ δεν ανήκει σε κανένα κόμμα. Όμως, το ΜέΡΑ25 είναι το μόνο κοινοβουλευτικό κόμμα που τιμά εκείνο το ΟΧΙ δίνοντάς του νέα δυναμική μέσα από συγκεκριμένη Ολοκληρωμένη Πρόταση Νόμου για την Προστασία των Πολιτών από το 5ο Μνημόνιο»

Βαρουφάκης: Θα στηθώ εγώ στο ΑΤΜ με τους συνταξιούχους; Δεν είναι πρέπον!